آرمیده درآتش‌دریا

غرق‌شدن کشتی

«انفجار، ستون‌هایی از دود و آتش و غرق‌شدن کشتی.» این همه آن چیزی بود که دیروز برای نفتکش سانچی اتفاق افتاد تا پایانی تراژیک برای آن رقم بخورد. پیش از ظهر دیروز درحالی‌که تکاوران نیروی دریایی ارتش برای ورود به نفتکش و یافتن دریانوردان آماده می‌شدند، انفجاری مهیب، 9روز امیدواری برای نجات خدمه نفتکش را به یأس و ناامیدی تبدیل و ملتی را عزادار کرد.

به گزارش همشهری، روز 25آذرماه امسال زمانی که 32خدمه نفتکش سانچی بندرعسلویه را با 136هزار تن نفت فوق سبک به مقصد کره‌جنوبی ترک می‌کردند، فکرش را نمی‌کردند این آخرین سفرشان باشد و فرسنگ‌ها دورتر از سرزمین مادری، جانشان را پای کارشان بگذارند. کشتی مسیر تعیین‌شده را طی کرد و روز 16دی‌ماه پس از چند روز به نزدیکی تایوان رسید. آنجا یکی از محل‌های پرتردد کشتی‌های تجاری و از پرترافیک‌ترین مسیرهای شرق آسیاست. سرنشینان کشتی از بهترین دریانوردان کشورمان بودند که همراه آنان 4دانشجو و همسر یکی از ملوانان نیز آنها را همراهی می‌کردند و علاوه بر آن 2تبعه بنگلادش نیز جزو خدمه کشتی بودند.

آنها قرار بود محموله را که متعلق به کره‌جنوبی بود تا چند روز دیگر در این کشور تخلیه کنند و به ایران بازگردند. در شرایطی که فاصله چندانی تا مقصد باقی نمانده بود، در فاصله 160مایلی با باند شانگهای چین ناگهان حادثه‌ای اتفاق افتاد. عقربه‌های ساعت16:30 به وقت محلی را نشان می‌داد که بنا به دلایلی که هنوز به‌درستی معلوم نشده، ناگهان یک کشتی چینی به نام کریستال که 64هزار تن غلات از آمریکا بارگیری کرده و به سوی چین حرکت می‌کرد، با پهلوی چپ نفتکش ایرانی برخورد کرد. شدت این برخورد به‌حدی بود که نفتکش ایرانی که باری سریع‌الاشتعال حمل می‌کرد، به کوهی از آتش تبدیل شد. شعله‌های آتش در شرایطی از نفتکش زبانه می‌کشید که هیچ‌کس از سرنوشت 32خدمه آن اطلاعی نداشت و معلوم نبود آنها در چه شرایطی به‌سرمی‌برند. این در حالی بود که کشتی چینی آسیب چندانی ندیده بود و همه سرنشینانش نجات یافتند.

بیم و امید

وقتی این خبر به ایران مخابره شد، هیچ‌کس آن چیزی را که اتفاق افتاده بود، باور نداشت. هر کدام از سرنشینان کشتی اهل یکی از مناطق کشور بودند، با وجود این هر طور که بود خود را به شرکت نفتکش رساندند تا بدانند چه اتفاقی افتاده و چه بر سر عزیزان‌شان آمده است. هیچ‌کس به‌درستی از آنچه اتفاق افتاده، اطلاع نداشت. با وجود این همه امیدوار بودند. عده‌ای از جدا شدن یکی از قایق‌های نجات از بدنه کشتی صحبت می‌کردند و می‌گفتند ممکن است سرنشینان نفتکش سوار بر قایق خود را نجات داده باشند.

عده‌ای دیگر فرضیه پناه‌گرفتن سرنشینان سانچی در موتورخانه را مطرح می‌کردند و می‌گفتند چون موتورخانه در کف کشتی است و دور تا دور آنجا را آب احاطه کرده، محل مناسبی برای در امان ماندن از هجوم آتش و گازهای سمی است. در چنین شرایطی بود که عملیات اطفای حریق آغاز شد.

آتش‌خوارهایی که آتش را نخوردند

چون این حادثه در آب‌های کشور چین اتفاق افتاده بود، از همان روز اول گروه‌های امداد و نجات چینی راهی محل حادثه شدند و با استفاده از کشتی‌هایی موسوم به آتش‌خوار تلاش کردند شعله‌های آتش سانچی را مهار کنند. اما شرایط سخت‌تر از آن بود که کاری از این کشتی‌ها ساخته باشد. شعله‌های آتش هر دم از یک سوی سانچی زبانه می‌کشید و وضعیت لحظه به لحظه بحرانی‌تر می‌شد. چینی‌ها توان مقابله با شعله‌های آتش را نداشتند و تلاش‌های بی‌نتیجه آنها موجب ایجاد بدگمانی نسبت به آنها شد. عده‌ای بر این باور بودند که آنها عزمی جدی برای خاموش کردن شعله‌های آتش ندارند. هر روز صبح با طلوع خورشید عملیات اطفای حریق آغاز می‌شد و با غروب خورشید پایان می‌یافت و تنها نشانه کشف جسدی مجهول‌الهویه در روز اول بود. در این شرایط به دستور رئیس‌جمهور کمیته ویژه‌ای راهی محل حادثه شد. همچنین تیم 12نفره‌ای از تکاوران نیروی دریایی ارتش برای نجات دریانوردان به محل حادثه اعزام شدند. از همان روز بود که آتش‌خوارهای ژاپنی نیز خود را به سانچی رساندند تا عملیات اطفای حریق به شکل همه‌جانبه ادامه یابد.

دست‌هایی که به دعا بلند شد

فرسنگ‌ها دور‌تر از محل حادثه خانواده‌های دریانوردان در ساختمان شرکت نفتکش دلواپس عزیزان‌شان بودند، بسیاری از آنها که از روز اول خود را به آنجا رسانده بودند از جای‌شان تکان نخوردند و لحظه به لحظه اخبار را دنبال می‌کردند. حادثه نفتکش سانچی ابعاد ملی پیدا کرده بود و خانواده دریانوردان یک ملت را در کنار خود می‌دیدند. خانواده‌های نگران دعاگوی عزیزان‌شان بودند و از همه خواستند برای بازگشت عزیزان‌شان دعا کنند. در این میان کشف 2 جسد در کنار پل فرماندهی کشتی و یافتن جعبه سیاه، عملیات را وارد مرحله تازه‌ای کرد.

تکاورانی که به سانچی نرسیدند

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در این حادثه مسافت طولانی‌ای بود که باید تا رسیدن به نفتکش حادثه‌دیده طی می‌شد. این مشکل وقتی دوچندان شد که کشتی اسیر امواج دریا شد و با وجود اینکه دیگر موتوری کار نمی‌کرد اما چندین مایل حرکت کرد. در شرایطی که این حادثه در 160مایلی بندر شانگهای اتفاق افتاده بود اما در هشتمین روز از حادثه، سانچی 110مایل دریایی از محل وقوع حادثه دور شد و به 270مایلی شانگهای رسید. از نزدیک‌ترین خشکی تا سانچی دست‌کم 12ساعت راه بود و تکاوران نیروی دریایی ارتش که به چین رسیده بودند روز شنبه راهی محل حادثه شدند و صبح یکشنبه به مقصد رسیدند؛ اما همه‌‌چیز آنطور که پیش‌بینی می‌شد، پیش نرفت. صبح دیروز درحالی‌که قرار بود با افزایش پاشیدن فوم، شعله‌های آتش مهار شود اما وقوع چندین انفجار همه نفتکش را شعله‌ور کرد. انفجارها آنقدر وسعت داشت که کشتی‌های آتش‌خوار مجبور شدند از نفتکش فاصله بگیرند و دیگر از دست تکاوران نیروی دریایی نیز کاری ساخته نبود.

آتشی که فقط دریا حریفش بود

دیگر نه از کشتی‌های آتش‌خوار کاری برمی‌آمد و نه امیدی به مهار شعله‌های آتش بود. ستون‌هایی از دود و آتش به آسمان بلند می‌شد و تیم‌های عملیاتی فقط می‌توانستند نظاره‌گر این فاجعه باشند. خبرهای این انفجار لحظه به لحظه به تهران مخابره می‌شد و امیدهای خانواده‌های دلواپس را برای زنده‌ماندن عزیزان‌شان کمرنگ‌تر می‌کرد. طبق برآوردهای انجام شده در این لحظات دمای کشتی به 900درجه رسیده بود اما این پایان کار نبود؛ چرا که این انفجارها مقدمه‌ای برای غرق‌شدن کشتی بود. سانچی از سمت نوک داخل آب فرورفت و با گذشت دقایقی بخش اعظمی از آن غرق شد تا فقط دریا حریف مهار شعله‌های سرکش آتش شود.

امیدهایی که ناامید شد

وقتی خبر غرق‌شدن سانچی به تهران رسید، خانواده‌های دریانوردان دیگر داغدار شدند. اما هنوز باور اینکه عزیزان‌شان دیگر برنمی‌گردند برای‌شان دشوار بود. ساعتی بعد علی ربیعی، وزیر رفاه که مسئول پیگیری حادثه است، به‌صورت تلفنی با خانواده‌های داغدار صحبت کرد و درحالی‌که اشک می‌ریخت، این حادثه را به آنان تسلیت گفت. او در ادامه درخصوص تلاش‌ها برای یافتن اجساد قربانیان گفت: هیچ امیدی وجود ندارد که نفتکش به حالت اولیه بازگردد اما ما هنوز به‌دنبال این هستیم که تلاش‌هایی را برای پیداکردن پیکرهای این افراد انجام دهیم. وی ادامه داد: از همان روز اول مقامات چینی رسماً اعلام ‌کردند امید به زنده ماندن کارکنان این نفتکش وجود ندارد اما ما به‌خاطر امیدی که داشتیم، وارد عمل شدیم تا بتوانیم حتی اگر شده یک یا 2 نفر را زنده پیدا کنیم. همه سعی ما از عملیات امداد و نجات پیداکردن پیکرهای تمام دریانوردان بود و آن دو پیکری هم که توسط چینی‌ها پیدا شد، فقط استخوان است، اما ما انتظار داشتیم بتوانیم طی عملیات امداد و نجات تمام پیکرهای مطهر این افراد را که سربازان اقتصاد مقاومتی هستند، کشف کنیم.

ربیعی ادامه داد: عمق این منطقه حدود 110متر است و در بهترین حالت حدود 20متر از نفتکش بیرون از آب باقی می‌ماند اما هیچ امیدی وجود ندارد که نفتکش به حالت اولیه برگردد و ما هنوز به‌دنبال این هستیم که تلاش‌هایی را برای پیدا کردن پیکرهای این افراد انجام دهیم. کارشناسان چینی معتقد هستند بعد از انفجار کشتی در همان لحظه اول گازهای سمی تولید شده که با تنفس اولیه موجب مرگ می‌شود و عزیزان‌مان در همان لحظه اول جان خود را از دست داده بودند. وی درباره بیرون کشیدن پیکرهای دریانوردان گفت: فرمانده چینی عملیات گفت این کار تاکنون سابقه تاریخی نداشته و ریسک این آن بسیار بالاست اما پس از بازگشت به ایران باید این موضوع توسط کارشناسان ما نیز مورد بررسی قرار گیرد تا ببینیم آیا در آینده امکان این کار وجود دارد یا خیر.