بودجه
جعبه سیاه بودجه‌خواری
اسحاق جهانگیری نسبت‌به پرداخت بودجه به نهادهای موازی، زبان به گلایه گشود
جعبه سیاه بودجه‌خواری پنهان، باز شده و حالا به آرامی اطلاعات آن در اختیار افکار عمومی قرار می‌گیرد. دولت که روزی تصور می‌کرد، تنها در قالب جدول شماره17 از بودجه‌های سالانه به اشخاص حقیقی و حقوقی کمک می‌کند، حالا به جعبه سیاهی برخورد کرده که رمزگشایی از آن نشان می‌دهد برخی نهادهای تحقیقاتی و دانشگاهی در سال‌های اخیر با هدف دریافت اعتبار از بودجه‌های سالانه متولد شده‌اند و مدت‌هاست در قالب منابع دولتی، ردیف اعتباری می‌گیرند.
اطلاعات این جعبه سیاه مشخص کرده ماجرای جعبه سیاه بودجه‌خواری پنهان، فراتر از ارقام مندرج در جدول معروف شماره 17است؛ جدولی که هرچند در بودجه سال‌جاری ریشه آن کنده شده، اما شاخ و برگ‌هایی از آن در ردیف بودجه سازمان‌ها و نهادهای خاص ریشه دوانده و همچنان وجود دارد.
ایجاد دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی موازی در حوزه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی با مأموریت‌های مشابه و گاه متناقض در 2دهه اخیر باعث شده تا ردیف بودجه متفرقه هر سال چاق‌تر از سال قبل شده و پاسخگویی و شفافیت در برابر عملکرد‌ها کمتر شود. خطای عمده‌ای در حوزه سیاستگذاری که باعث شکل‌گیری جعبه سیاه بودجه شده و حالا صدای دولت را درآورده است.
به‌نظر می‌رسد این امر ناشی از افزایش سهم تحقیق و پژوهش در بودجه‌های سنواتی بوده و موجب شده هر وزارتخانه و نهادی برای جلوگیری از خروج پول‌ها و اعتبارات دولتی به راه‌اندازی مراکز تحقیقاتی و پژوهشی خاص خود اقدام کند، در این مسیر انحرافی، برخی مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی خاص خارج از نهاد دولت و عمدتا وابسته به دستگاه‌های عمومی و حتی حوزوی هم ایجاد شده‌اند که از آن می‌توان به‌عنوان تکثیر مراکز تحقیقاتی و پژوهشی موازی و غیرضروری یاد کرد.
باز هم جهانگیری؛ دوباره افشاگری
دیروز برای نخستین بار اسحاق جهانگیری نسبت به پرداخت بودجه‌های موازی زبان به گلایه گشود و راه را برای سخن گفتن از جعبه سیاه بودجه‌خواری پنهان باز کرد. دولت که تلاش داشت لایحه بودجه سال 98را 15آذرماه به مجلس بفرستد، پس از تذکر مقام معظم رهبری برای حذف ردیف‌های اضافی در بودجه، با چالش جدی مواجه شده تا آنجا که دیروز اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری با اشاره به اصلاحات لایحه بودجه سال آینده از حذف بودجه نهادهایی خبر داد که به گفته او بی‌دلیل به دولت متصل شده‌اند. او دیروز در آیین رونمایی از 10طرح فناورانه جهاد دانشگاهی اعلام کرد: متأسفانه در سال‌های اخیر بودجه دولت به گوشت قربانی تبدیل شده و هرکس که توانسته مرکز یا دانشگاهی راه‌اندازی کرده و از رئیس‌جمهوری و سازمان برنامه و بودجه اعتبار درخواست کرده است. جهانگیری تأکید کرد: باید در شرایط جدید در این زمینه اصلاحاتی انجام شود. این اظهارنظر در شرایطی مطرح شده که ارائه لایحه بودجه سال آینده به مجلس به‌دلیل تذکر مقام رهبری و اجرای اوامر ایشان به تأخیر افتاده و قرار است براساس گفته‌های رئیس مجلس شورای اسلامی از هزینه‌های جاری در سال آینده کاسته شود. علی لاریجانی، دوشنبه این هفته گفته بود: مقام معظم رهبری فرموده‌اند چند مشخصه را همه باید رعایت کنند؛ یعنی باید بودجه در شرایط تحریمی و با ملاحظات مربوط تنظیم شود. لاریجانی در لفافه به جعبه سیاهی که جهانگیری برای نخستین بار دیروز در آن را گشود اشاره و تأکید کرده بود: ما خیلی از ردیف‌ها را در قالب بودجه داریم که ممکن است بگوییم خوب است، ولی مستحب است و ضروری نیستند؛ بنابراین باید آنها را در اولویت بعد بگذاریم و تنها اگر منابع‌شان تأمین شد، به آنها بودجه بپردازیم. به گفته رئیس مجلس، برنامه کلی اصلاح ساختار بودجه باید بر کاهش هزینه‌ها در چارچوب سیاست‌های کلی و قانون برنامه، اقتصاد مقاومتی و قطع وابستگی به نفت مبتنی باشد. او از مرکز پژوهش‌های مجلس خواسته تا در ماه‌های بررسی لایحه بودجه روی حذف ردیف‌های غیرضروری متمرکز شود.
رمزگشایی جهانگیری از جعبه سیاه
به گزارش همشهری، دولت از سال آینده به حذف جدول کمک‌های دولت به اشخاص حقیقی و حقوقی از بودجه سالانه کل کشور، نسبت به جراحی سند دخل و خرج کشور اقدام خواهد کرد، اما اظهارات معاون اول رئیس‌جمهور نشان می‌دهد همچنان برخی نهادها از دولت بودجه غیرضروری می‌گیرند. جهانگیری در توضیح نهادهای بودجه‌خوار اعلام کرد: هر سال به میزان بودجه برخی نهادها و شوراها که مورد حمایت برخی افراد متنفذ هستند، اضافه شده، درحالی‌که اساسا اراده نظام و دولت راه‌اندازی این مراکز نبوده یا حداقل جزو اولویت‌ها نبوده است.
معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به برخی واکنش‌ها نسبت به حذف بودجه نهادهای خاص بودجه‌بگیر تأکید کرد: تعداد زیادی از شوراها و دبیرخانه‌ها بودجه چند ده میلیاردی دارند و دستگاه‌های متعددی نیز اقدامات موازی انجام می‌دهند که در اصلاح ساختاری باید بودجه اینگونه دستگاه‌ها و نهادها حذف شود که البته وقتی دولت بودجه یکی از آنها را حذف کند سروصدا‌ها بلند می‌شود و ممکن است از دولت بخواهند که کوتاه بیاید.
900هزار میلیارد تومان یارانه پنهان در بودجه
رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس، با بیان اینکه سال‌جاری و آینده تصمیمی مبنی بر افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی وجود ندارد، میزان یارانه پنهان در اقتصاد ایران را 900هزار میلیارد تومان در سال برآورد و اعلام کرد: گزارش مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد قاچاق تأثیر چندانی روی موضوع مصرف سوخت ندارد. به گزارش خانه ملت، غلامرضا تاجگردون هشدار داد: سال‌جاری و آینده ممکن است مشکلی از لحاظ میزان عرضه بنزین وجود نداشته باشد، اما برای سال 1400مشکلاتی وجود دارد؛ لذا باید از حالا به فکر سال 1400بود، پس الزام ایجاد می‌کند که میزان افزایش تولید و مصرف کنترل شود. به گفته این نماینده مجلس از مجموع 900هزار میلیارد تومان یارانه پنهان، 600هزار میلیارد تومان آن مربوط به یارانه انرژی می‌شود؛ درحالی‌که بودجه کل کشور 407هزار میلیارد تومان است. وی افزود: بهترین سناریویی که برای مدیریت بنزین داده شده این بوده که هر ایرانی به‌صورت مساوی سهمیه‌ای در مصرف بنزین داشته باشد و با این کار مصرف کنترل شود.
