دعوای نان و نام
مجوز افزایش قیمت نان؛ مسئله‌ای که همچنان ادامه دارد
زهرا رستگارمقدم
نان را از هر طرف که بنویسید برای عده‌ای جز گرسنگی نخواهد بود؛ قوتی که سال‌هاست افزایش قیمتش مورد جدل‌هایی میان دولت و مردم بوده و با نیازهای اولیه مردم در ارتباط است. افزایش قیمت نان از سال59 همواره مشکلی بود که دولت خود را موظف به پاسخگویی درباره آن می‌دانست. افزایش قیمت نان معمولا با پیشنهاد وزارت جهادکشاورزی بر مبنای افزایش قیمت نرخ خرید تضمینی گندم اتفاق می‌افتاد؛ نرخی که تبدیل به افزایش نرخ آرد و سایر هزینه‌های جانبی می‌شد. اما شرایط از سال59 تا امروز چه تغییراتی کرده است؟
از سنگک 26ریالی تا 800تومانی
امسال با توجه به دلهره‌های افزایش قیمت نان بین مردم، حسن یونس سینکی، معاون وزیر صنعت گفت که در سال97 با دستور رئیس‌جمهور هیچ افزایش قیمت ملی برای نان نخواهیم داشت، هرچند مراکز استان‌ها با بررسی در ستاد تنظیم بازار و شورای تامین استان حداکثر می‌توانند افزایش نرخ را تا سقف 10درصد اعمال کنند. سال59 و پس از انقلاب نیز این دغدغه مطرح بود. روزنامه اطلاعات در آن تاریخ به گفته‌های بنی‌صدر، در مراسم نخستین زادروز جمهوری اسلامی ایران، درباره نان و گوشت اشاره می‌کند. بنی‌صدر در آن تاریخ درباره سهمیه آرد می‌گوید: «این سهمیه به همه تعلق دارد. پروانه نانوایی هم به هرکس بخواهد، داده خواهد شد و در نتیجه هم نان فراوان خواهد بود و قیمت آن از قیمت واقعی، 25درصد ارزان‌تر می‌شود». با پخش سخنان بنی‌صدر، وزارت بازرگانی نرخ جدید انواع نان را در فروردین‌ماه اعلام کرد و به اجرا گذاشت. بنا به تعرفه‌ای که وزارت بازرگانی اعلام کرده بود، نان بربری کیلویی 24ریال، سنگک 26ریال، تافتون 28ریال و لواش 40ریال قیمت‌گذاری شد. دولت نیز برای مبارزه با گرانی نان و یارانه‌ای که می‌پرداخت اعلام کرد که برنامه جدیدی خواهد داشت؛ برنامه‌ای که براساس آن قرار بود مغازه‌های نانوایی تولید نان لواش افزایش یافته و قانون حق تبدیل نوع نان از سوی نانوایان که در سال‌های گذشته ممنوع بود، رفع شود و هر نانوایی نوع پخت و تولید را خود تعیین کند. نانوایان موظف بودند نرخ نان را در مغازه‌های خود نصب کنند.
20هزار نانوایی مازاد در کشور
سال59 اعلام شد که نان لواش، به‌عنوان پر مصرف‌ترین نان، به قیمت10ریال است،درحالی‌که نرخ رسمی آن 30ریال بود. آن سال‌ها یارانه نان دو و نیم میلیارد تومان برآورد شده بود، حال آنکه این مبلغ به جیب دلال‌ها یا نانواهایی می‌رفت که سهمیه آرد خود را به‌جای پخت می‌فروختند. مشکل اعضای سندیکای نانوایی‌های تهران، شمیران و شهر‌ری نیز فقدان سازمانی به نام سازمان تهیه و توزیع نان بود. با گذشت 38سال از آن تاریخ، امسال برای عرضه گندم به نانوایی‌ها یارانه‌ای به نرخ ۶۶۵ تومان مشخص شد که برای تامین آرد و گندم نانوایی‌های آزادپز، قنادی‌ها، شیرینی‌پزی‌ها، صنایع و تولیدکنندگان ماکارونی به قیمت ۹۰۰ تومان رسید. هم‌اکنون قیمت نان سنگک به‌صورت غیررسمی از 800 به هزار تومان افزایش داشته. براساس آخرین مصوبه دولت در آبان‌ماه 93، قیمت نان بربری باید 650تومان می‌شد که در بسیاری از نانوایی‌ها به 800تومان رسید. براساس آخرین مصوبه قانونی در آبان‌ماه 96، قیمت نان سنگک با وزن چانه‌ای 667گرم 800تومان، قیمت نان تافتون با وزن چانه 287گرم 400تومان، قیمت نان لواش با وزن چانه‌ای 172گرم 210تومان و قیمت نان بربری با وزن چانه‌ای 600گرم 650تومان است. این در حالی است که پیش از آن، آخرین مصوبه قیمت نان در سال93 صادر شد و از آن تاریخ تاکنون قیمت نان افزایش نداشته است. با توجه به افزایش 50درصدی هزینه‌ها و وجود 20هزار نانوایی مازاد در کشور، میزان پخت نان کاهش یافته و به اندازه 5تا 6کیسه آرد در روز رسیده که به هیچ عنوان پاسخگوی هزینه‌های تولید نیست. امروز در کشور 90هزار نانوایی وجود دارد که اکثر آنها شراکتی هستند. بیژن نوروز مقدم، عضو اتحادیه نانوایان سنتی درباره وضعیت نانوایی‌های کشور می‌گوید: «با توجه به تورم 35درصدی، باید نان لواش 380تومان می‌شد. در سال97 با دستور رئیس‌جمهور هیچ افزایش قیمتی در نان اتفاق نیفتاد، این در حالی است که هزینه‌های نانوایان نسبت به ۶ماه قبل 2برابر شده است».
