موسیقی که دیگر نسل به نسل منتقل نمی‌شود

ندا انتظامی/روزنامه‌نگار

پرونده پنجمین جشنواره موسیقی نواحی و آیینی «آیینه‌دار» در تالار وحدت بسته شد. این جشنواره نگاهی متفاوت به موسیقی نواحی دارد و در هر دوره بنا به موقعیت و محدوده جغرافیای ایران به موسیقی همان منطقه می‌پردازد.
این دوره از جشنواره «آیینه‌دار» حوزه فرهنگی، دامنه شمال کشور از منطقه تالش تا دامنه مازندران، گلستان و علی‌آبادکتول را در نظر گرفته بود. همانطور که دست‌اندرکاران جشنواره اعلام کرده بودند، هدف جشنواره «آیینه‌دار» ثبت و ضبط گروه‌های موسیقی نواحی از طریق عکس و تصویربرداری از هنرمندان است و هدف بعدی آن تدوین و انتشار موسیقی این هنرمندان گمنام است.
«آیینه‌دار» بیش از آنکه جشنواره باشد، بیشتر شبیه جلسات پژوهشی است. پیش از شروع هر اجرا علی مغازه‌ای در جایگاه مدیر هنری توضیحاتی را در مورد اجرا به مخاطبان ارائه داده و اجرا شروع شده و  زمان اجرای هر گروه هم کوتاه و متفاوت است. به  همین دلیل این جشنواره بیشتر از آنکه جامعه مخاطب خود را عام فرض کرده باشد، برای پژوهشگران، دانشجویان و هنرمندان برنامه‌ریزی شده که البته مخاطب عادی هم با دیدن کارها به تنوع موسیقی اقوام ایرانی پی‌خواهد برد و در لذت شنیدن این موسیقی غرق خواهد شد.
«آیینه‌دار» یک جشنواره خصوصی با نگاهی تحقیقی و پژوهشی است و باید گفت چقدر خوب است که یک گروه خصوصی به دور از کلیشه‌های جشنواره‌های دولتی به‌دنبال حفظ سنت‌ها و آیین‌های موسیقی نواحی ایران است. تکرار مکررات است که از ارزشمندی موسیقی نواحی ایران سخن بگویم، اما هر چقدر از بی‌توجهی به موسیقی نواحی سخن بگویم کم گفته‌ام. مصرانه باید گفت که موسیقی نواحی ایران نیاز به حمایت دارد، چه حمایت بخش دولتی و چه حمایت بخش خصوصی؛ موسیقی نواحی ایران در حال تغییر و حتی از بین رفتن است.
آنچه که امروز ما از موسیقی نواحی می‌بینیم تغییراتی است که طی فرایند مدرن و شهری شدن صورت گرفته است. نمی‌توان در مورد این تغییرات به کسی خرده گرفت چرا که کم‌توجهی به موسیقی نواحی و توجه زیاد به دیگر انواع موسیقی‌ باعث شد که خود هنرمندان موسیقی نواحی هم این نوع موسیقی را جدی نگرفته و یا تمایل به‌کار کردن در گونه‌های دیگر موسیقی را داشته باشند تا در این مسیر دیده شوند و مورد استقبال مخاطبان قرار بگیرند. موسیقی نواحی از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود که امروز به‌دلیل عدم‌استقبال از سوی جوانان و با مرگ پیشکسوت موسیقی نواحی این هنر از بین می‌رود بدون آنکه این میراث معنوی از نسلی به نسل دیگر منتقل شده باشد.
متأسفانه برنامه مدون و متمرکزی برای حمایت و اجرای موسیقی نواحی وجود ندارد؛ مگر جشنواره به جشنواره یا به همت مؤسسه یا فردی اجراهای محدودی طراحی و اجرا شود. حال اگر موسیقی نواحی ایران سالنی مخصوص برای اجرای خود داشت که می‌توانست در طول سال اجرا برود، طبیعتا هم مخاطبان خود را پیدا می‌کرد و هم هنرمندان آن در حسرت اجرای ژانرهای دیگر موسیقی نبودند. نقش موسیقی نواحی را باید جدی گرفت. این ژانر موسیقی می‌تواند در حکم سفیر فرهنگی ایران باشد و از این مسیر به گردشگری ایران کمک کند؛ امری که در کشورهای دیگر صورت گرفته است و باعث رونق صنعت گردشگری شده است. پتانسیلی که در کشور ما نادیده گرفته شده است.