خیزش شاهزادگان علیه ولیعهد

سیاوش فلاح‌پور | خبرنگار

باز هم نام ولیعهد عربستان در سرخط خبرهای رسانه‌های جهان دیده می‌شود، این‌بار اما نه برای اصلاحات اجتماعی یا اقتصادی وی که پیش از این جنجال بزرگی به‌پا کرده بود، بلکه به‌دلیل نقش احتمالی محمد بن‌سلمان در قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی که یک‌ماه پیش به طرز وحشیانه‌ای در کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسید. به فاصله چند روز بعد از انتشار بخش‌هایی از گزارش تکان‌دهنده سازمان سیا درباره جزئیات قتل خاشقجی در روزنامه واشنگتن‌پست، حالا یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا در مصاحبه با شبکه ای‌بی‌سی گفته است این گزارش به وضوح نشان می‌دهد که دستور قتل این روزنامه‌نگار سعودی از سوی ولیعهد صادر شده است. این در حالی است که وزارت خارجه آمریکا 2روز قبل، محتوای گزارش سیا درباره نقش محمد بن‌سلمان در قتل را تکذیب کرده بود. بر این اساس می‌توان گفت این مصاحبه در واکنش به بیانیه وزارت خارجه و به‌طور کلی دوگانه شدیدی صورت گرفته که این روزها بر کاخ سفید و روابطش با عربستان سایه افکنده است.

از سوی دیگر، خبرگزاری رویترز با انتشار گزارشی مهم از وضعیت داخلی عربستان سعودی، بحران شکل‌گرفته در این کشور بعد از قتل خاشقجی را یک مرحله به پیش برده است. براساس این گزارش که اطلاعات آن به نقل از 3منبع نزدیک به آل‌سعود به‌دست آمده، بخش قابل توجهی از خانواده حاکم بر عربستان در تلاش برای جلوگیری از پادشاهی محمد بن‌سلمان هستند. این گزارش همچنین برای نخستین‌بار مدعی شده که ده‌ها تن از شاهزادگان سعودی خواستار پادشاهی امیر احمد بن عبدالعزیز، بعد از مرگ ملک سلمان هستند. احمد از فرزندان سدیری مؤسس پادشاهی سعودی و برادر پادشاه فعلی عربستان است که از زمان قدرت گرفتن محمد بن‌سلمان به حاشیه رفت و درنهایت، ساعاتی قبل از بازداشت گسترده شاهزادگان و تجار سعودی موفق به فرار از این کشور، با کمک سفارت آمریکا در ریاض شد. او ازجمله شاهزادگان قدرتمندی بود که حاضر به بیعت با ولیعهد جدید نشده و در دوران اقامت خود در لندن نیز، به صراحت علیه سیاست‌های محمد بن‌سلمان در جنگ یمن موضع‌گیری کرده بود. احمد بن‌عبدالعزیز حالا نزدیک به 2هفته است که در پی تشدید بحران‌های خارجی و داخلی عربستان به ریاض بازگشته است؛ بازگشتی که از سوی بسیاری از رسانه‌ها به‌عنوان نشانه‌ای از کاهش قدرت ولیعهد ارزیابی شده است.

از سوی دیگر، روز گذشته ژنرال خلوصی آکار، رئیس ستاد ارتش ترکیه که برای ملاقات با فرماندهان نظامی روسیه به سوچی سفر کرده نیز برای نخستین‌بار نسبت به پرونده قتل خاشقجی اظهارنظر کرده و گفته است مدارکی که دولت ترکیه از قتل خاشقجی در اختیار دارد نشان می‌دهد ولیعهد عربستان در آن دست داشته است. او همچنین تأکید کرد مدارک ترکیه صرفا محدود به فایل‌های صوتی نمی‌شود.

تمام اینها در حالی است که فشارهای جامعه جهانی به عربستان نیز روزبه‌روز بیشتر می‌شود. در این زمینه، فیلیپ ژونیتز سخنگوی وزارت اقتصاد و انرژی آلمان در یک مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد که این کشور در پی قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی، تصمیم به عدم‌صدور مجوز جهت فروش اسلحه جدید به عربستان گرفته است. علاوه بر این، اتحادیه اروپا نیز اعلام کرده در حال بررسی اعمال تحریم‌هایی علیه ریاض به‌دلیل نقض حقوق بشر است. با وجود این، روز گذشته وزیر انرژی عربستان اعلام کرد محمد بن‌سلمان در اواخر‌ماه میلادی جاری برای شرکت در اجلاس گروه20 راهی آرژانتین می‌شود. این نخستین سفر خارجی ولیعهد بعد از آغاز بحران خاشقجی است؛ سفری که در جریان آن ناچار است با پرسش‌های سخت رسانه‌های بین‌المللی روبه‌رو شود.