جنگ در میدان نفت

لیلا شریف


«صِفر»؛ این میزانی بود که ترامپ برای صادرات نفت ایران برنامه‌ریزی کرده بود اما با رسیدن موعد تحریم‌های جدید، دریافت که به صفر رساندن حجم واردات نفت ایران از جانب خریداران قدیمی‌اش کار چندان ساده‌ای نیست. مسدود کردن مسیر صادرات نفت ایران برای آمریکا کار راحتی نبود و همزمان با شروع دور جدید تحریم‌ها در نیمه آبان، عقب‌نشینی ترامپ از ایده «صفر» شدن صادرات نفت ایران، از زبان پمپئو- وزیر امورخارجه آمریکا- بیان شد. او در نشستی خبری پشت تریبون رفت و از مدل جدیدی رونمایی کرد. براساس گفته پمپئو کشورهای ایتالیا، تایوان، ترکیه، ژاپن، چین، کره‌جنوبی، هند و یونان 8کشوری هستند که در بازه زمانی ‌شش‌ماهه از تحریم‌های نفتی معاف شده‌اند و به قول سفیر کره‌جنوبی در ایران می‌توان امید داشت که با رایزنی‌های دوباره، این معافیت‌ها تمدید شود. در این مدت ایران رایزنی‌های خود را برای حفظ بازارهای صادراتی انجام داد. بارها از زبان وزیر نفت اعلام شد که صفر شدن صادرات نفت ایران به رویایی دست‌نیافتنی برای آمریکا بدل خواهد شد. حتی در مقطعی رئیس‌جمهور، آمریکا را به بستن تنگه هرمز تهدید کرد تا نشان دهد ایران هم برای جنگ در میدان نفت آماده است. شرایط بازار نفت و عملکرد مشتریان نفتی ایران نشان می‌دهد که چین، هند، کره‌جنوبی و ترکیه در دوره‌های مختلف بیشترین حجم نفت را از ایران وارد کرده‌اند. همچنین کشورهای ژاپن، تایوان، ایتالیا و یونان به‌عنوان خریداران بزرگ نفت ایران در 2سال گذشته لقب گرفته‌اند. این کشورها موفق شده‌اند، رضایت آمریکا برای معافیت از تحریم نفت ایران را به‌دست بیاورند.

چین



اولین خریدار نفت ایران که حتی در دوران بالا گرفتن تهدیدهای ترامپ، براساس منافع کشورش ترجیح داد تا خرید نفت از ایران را متوقف نکند و سیاست کاهش واردات را در پیش بگیرد. طبق آمار گمرکی چین، این کشور در فاصله ژانویه تا سپتامبر به‌طور میانگین ۶۵۵ هزار بشکه در روز نفت از ایران وارد کرد و براساس اطلاعات منتشرشده این کشور در دوران شش‌ماهه معافیت مالیاتی هر روز می‌تواند360هزار بشکه از ایران  خریداری کند.

هند



«به صفر رساندن واردات نفت از ایران برای هند ممکن نیست.»؛ این تأکید وزیر امورخارجه هند نشان از این واقعیت داشت که هند همچنان خریدار نفت ایران خواهد ماند و برای رسیدن به خواسته‌اش دست به رایزنی با آمریکا زد. هند در سال 2017هر روز، 450هزار بشکه نفت و امسال هم 560هزار بشکه نفت از ایران خریداری کرد اما در سازوکار جدید معافیت نفتی این میزان نحیف‌تر شده است و براساس خبرها قرار است به رقم 300هزار بشکه در روز ختم شود.

ایتالیا



واردات روزانه 120تا 200هزار بشکه نفت از ایران خرید نفتی ایتالیا بود و اکنون هم آماده واردات موقت است. 

 تایوان



قبل از تحریم، میانگین22هزار بشکه نفت در روز از جانب تایوان خریداری شد و احتمالا همین میزان ادامه دارد.

 ژاپن



قبل از شروع تحریم‌ها، روزانه 130هزار بشکه نفت از ایران خریداری می‌کرد و هنوز از میزان خریدش در دوره معافیت خبری نیست.

 یونان



خرید 100هزار بشکه نفت از ایران در دوران قبل از تحریم‌ها راهی یونان می‌شد و در دوره معافیت هم آماده واردات موقت هست.

کره‌جنوبی



چشم بادامی‌های اهل کره‌جنوبی، نخستین کشوری بودند که در اواخر تابستان حکم توقف کامل واردات نفت از ایران را صادر کردند. این نخستین‌بار در 6 سال گذشته بود که روابط نفتی ایران و کره‌جنوبی در برزخ قرار گرفت و ادامه همکاری به نتیجه رایزنی کره‌جنوبی با آمریکا منوط شد. کره‌جنوبی سومین مشتری بزرگ آسیایی نفت ایران  است که در 5‌ماه اول سال 2018، روزانه نزدیک به ۲۹۶هزار بشکه نفت از ایران خریداری می‌کرد و براساس اطلاعات به‌دست آمده، حال که از معافیت تحریم نفتی برخوردار شده‌اند، می‌توانند 200هزار بشکه نفت در روز از چاه‌های نفت ایران راهی کره‌جنوبی کنند.

ترکیه



سال 2017روابط نزدیک نفتی میان ایران و ترکیه برقرار شد؛ چرا‌که محموله 11/5میلیون تنی نفت ایران در این سال به‌دست ترک‌ها رسید. ترکیه اعلام کرده است تحریم‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد و اگر بخواهد به همان شکل قبل نفت از ایران وارد کند، ‌باید رقمی حدود 120تا 200هزار بشکه در روز را تخمین زد.