کارگری
همشهری ریشه‌های بحران در هفت تپه را بررسی می‌کند
خصوصی‌سازی تلخ نیشکر
از زمان واگذاری شرکت نیشکر هفت‌تپه، بحران‌های این شرکت به پایان نرسیده است
سرگذشت شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه، قرابتی عجیب با سرگذشت هپکو دارد. بازخوانی وضعیت 10سال اخیر شرکت نیشکر هفت‌تپه نشان می‌دهد غول کشاورزی خوزستان دقیقا به همان بلایی که بر سر غول تجهیزات سنگین اراک آمد مبتلا شده و زیر بار فشار واردات بی‌رویه، سوء‌مدیریت، فرصت‌طلبی و رهاشدگی به وضعیت امروز رسیده است.
به گزارش همشهری، کارگران نیشکر هفت‌تپه در سالگرد آغاز اعتراض به معوق شدن حقوق و مزایا، خواستار لغو خصوصی‌سازی این شرکت و بازگشت آن به دولت شده‌اند. آنها که زمانی به‌عنوان نیروهای تحت امر دولت در این شرکت فعالیت می‌کردند و چرخ شرکت هم می‌چرخید از اوایل دهه 80شاهد افول شرکت بوده‌اند اما از سال 94که شرکت با تمام حواشی‌اش به بخش خصوصی واگذار شد این افول با شدت بیشتری برای کارگران رقم خورد چراکه زنگ هشدار انحطاط هفت‌تپه از سال‌های قبل نواخته شده بود و عملا در سال94 به‌عنوان یک شرکت زیان‌ده، هرگز قادر به تأمین نیاز کارکنان خود نبود. این شرکت از یک‌سو به‌واسطه واردات بی‌رویه شکر در دهه80 و از سوی دیگر با دخالت‌های محلی در قالب استخدام نیروهای مازاد از سال‌ها پیش وارد فاز بحران شده و اعتراضاتی که اکنون دامنگیر آن شده، ثمره چندین سال سیاستگذاری اشتباه برای آن بوده است. این شرکت تا قبل از خصوصی شدن، به پشتوانه دولت فارغ از سودده یا زیان‌ده بودن حقوق کارکنان را می‌پرداخت درحالی‌که پس از خصوصی شدن، خریداران عملا قادر به کسب سود از فعالیت شرکت نبودند و گویا شرکت را نیز به طمع زمین‌هایش خریده بودند.
این دقیقا همان اتفاقی است که شرکت تولید تجهیزات سنگین هپکوی اراک نیز با تمام سابقه‌ای که از پیش از انقلاب در صنعت مونتاژ و تولید ماشین‌آلات تجهیزات راهسازی و عمرانی داشت، به آن گرفتار شد و وقتی همزمان با فرارسیدن زمان افول به بخش خصوصی واگذار شد بحران آن سر باز کرد زیرا هپکو دیگر برگ برنده‌ای در حوزه تولید نداشت و اگرچه در زمان خصوصی‌سازی وضعیت آن چندان نامساعد به‌نظر نمی‌رسید اما بلافاصله پس از واگذاری آن و رشد شدید واردات تجهیزات سنگین، وضعیت واقعی هپکو نیز مشخص شد. در این وضعیت خریداران هپکو نیز به طمع 200هکتار زمین محل استقرار کارخانه و دارایی‌های غیرمنقولی که داشت پا به میدان واگذاری گذاشتند و اتفاقا همین‌که شرکت را تحویل گرفتند و با واردات بی‌رویه تولیدات مشابه خارجی در حوزه تجهیزات سنگین مواجه شدند خودشان نیز با ایجاد شرکت‌های اقماری و تبدیل کردن هپکو به هلدینگ، دست‌به‌کار واردات قطعه و ماشین‌آلات شدند و این کار تا جایی ادامه یافت که از هپکو چیزی جز یک نام و چند سوله خالی باقی نماند.
تابستان سال گذشته، وقتی پای وزیر کار وقت و استاندار اراک برای سروسامان دادن به هپکو به میدان باز شد، نخستین تصمیم کارساز، خلع ید سهامدار هپکو و تغییر هیأت مدیره این شرکت از سوی سازمان خصوصی‌سازی بود تا نبض احیای شرکت در دست دولت قرار بگیرد و کار را به‌نحوی پیش برد که اتفاقا دیروز از سوی معاون وزیر کار اعلام شد که هپکو به تولید برگشته است. حالا به‌نظر می‌رسد تجویز این نسخه برای احیای هفت‌تپه نیز ناگزیر و البته ضروری است زیرا از منظر اقتصادی، در میان‌مدت تقریبا اداره نیشکر هفت‌تپه از نگاه بخش خصوصی ایران غیرممکن و فاقد صرفه اقتصادی است و جور کار را باید دولت بکشد.
رئیس‌سازمان خصوصی‌سازی:
مشکل هفت‌تپه به ما مربوط می‌شود باید موضوع را حل کنیم
فروش سهام شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه به بخش خصوصی شاید یکی از مهم‌ترین تحولات اقتصادی 3سال اخیر در استان خوزستان باشد. سهام این شرکت در سال94 به بخش خصوصی فروخته شد اما از آن زمان تاکنون دامنه تحولات و بحران‌ها در این شرکت به پایان نرسیده و هر روز ابعاد بحران کارگری در این شرکت گسترده‌تر می‌شود. اکنون پرسش این است که دلایل بروز بحران چیست، آیا مالک جدید شرکت واقعا قادر به پرداخت حقوق کارگران نیست؟ آیا درآمدهای شرکت به‌دلیل کاهش تولید و فروش ناشی از شرایط بد اقتصادی یا تحت‌تأثیر عملکرد مافیای واردات شکر با بحران مواجه شده است؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها با میرعلی اشرف پوری‌حسینی، رئیس هیأت عامل سازمان خصوصی‌سازی گفت‌وگو کرده‌ایم.
بعد از واگذار ی سهام نیشکر هفت‌تپه مشکلات زیادی برای این شرکت به‌وجود آمده و اعتراض گسترده کارگران آن را شاهدیم، دلیل این موضوع چیست؟
زمانی که ما سهام نیشکر هفت‌تپه را واگذار کردیم شرایط این شرکت بسیار بدتر از حال حاضر بود. در آن زمان کارگران بیش از 6 ماه بود که حقوقشان را دریافت نکرده بودند درحالی‌که هم‌اکنون حقوق کارگران فقط 2ماه است که پرداخت نشده، بنابراین اینطور نیست که وقتی سهام نیشکر هفت‌تپه در دست دولت بود هفت‌تپه گلستان بود و چون بخش خصوصی مالک آنجا شده این مشکلات پیش آمده است، اینطور نیست.
پس چرا دامنه‌های اعتراض هر روز در این شرکت در حال افزایش است؟
اتفاقی که افتاده و اوضاع را به هم ریخته این است که بعضی سهامداران این شرکت که فعالیت‌های اقتصادی دیگری دارند به‌خاطر سایر فعالیت‌هایشان ازجمله مسائل ارزی و شبهاتی که در این زمینه وجود داشته تحت بازداشت و بازجویی قوه قضاییه هستند ضمن اینکه یکی از مدیران آنجا هم با مشکلات جسمی جدی در قلب و کلیه مواجه شده و در نتیجه چون 2هفته است که هیأت مدیره در آنجا مستقر نیست بار دیگر زمینه اعتراض‌ها فراهم شده است.
در این شرایط آیا سازمان خصوصی‌سازی نظارتی دارد؟
بله، ما در حال رصد اوضاع هستیم اما واقعیت این است که تهیه کردن پول دستمزد کارگران درحالی‌که متناسب با آن درآمدی برایش وجود ندارد از جیب سهامدار شرکت کار دشواری است.
آیا سهامداری که توانایی پرداخت حقوق کارگران را ندارد، صلاحیت ادامه کار را دارد؟
ما اخیرا به سهامدار اعلام کرده‌ایم که اگر به هر دلیلی توانایی ادامه کار را ندارد، اعلام کند تا سهام را با میل و درخواست خودشان به شخص دیگری واگذار و خریدار دیگری را جایگزین آنها کنیم.
آیا مسائل حاشیه‌ای را که در فضای مجازی پیرامون نیشکر هفت‌تپه به‌وجود آمده دنبال می‌کنید؟
بله، من صحبت‌هایی را که در فضای مجازی هم پخش شده به دقت دیده و گوش کرده‌ام. به‌طور مثال اخیرا شخصی در مورد نیشکر هفت‌تپه فایلی را منتشر و در آن فایل ادعا کرده باید سهام نیشکر هفت‌تپه به دولت بازگردانده شود و در ادامه گفته ما به دولت هم اجازه نمی‌دهیم که وارد کارخانه شود و خودمان اینجا را اداره می‌کنیم و عوایدش هم متعلق به خود ماست.
این حرف‌ها در حالی زده می‌شود که در کمونیستی‌ترین کشور‌های روی کره زمین هم چنین حرف‌هایی زده نمی‌شود.
مگر نیشکر هفت‌تپه را بخش خصوصی مصادره کرده که چنین حرف‌هایی زده می‌شود؟ حتی در شوروی سابق هم قبل از فروپاشی شوراهای کارگری چنین حرفی نمی‌زدند که کارخانه را بدهید دست خودمان، اگر منافعی هم داشت مال خودمان. این کارخانه سال‌ها پیش با منافع کل مردم ایران تاسیس شده و اگر منافعی هم داشته باشد برای کل مردم و 80میلیون ایرانی است.
بالاخره کارکنان و کارگران این شرکت حقوقشان را دریافت نکرده‌اند و طبیعی است که عصبانی باشند؟
بله، اما همه اینها نمی‌تواند مبنای ایجاد آشوب و تنش باشد. هم‌اکنون شرکت‌های 100درصد دولتی وجود دارند که کارکنانشان بعضا 2 تا 6 ماه هم حقوق نگرفته‌اند اما چون کارکنان می‌دانند آن شرکت دولتی است و پرداخت حقوقشان سوخت‌وسوز ندارد به کار ادامه می‌دهند اما در بخش خصوصی زمانی که پرداخت حقوق 2ماه به تعویق می‌افتد همه اعتراض می‌کنند و چون مسائل حاشیه‌ای هم به آن اضافه می‌شود زمینه آشوب گسترده فراهم می‌شود.
یکی از بحث‌هایی که در مورد سهام نیشکر هفت‌تپه وجود دارد این است که منتقدان می‌گویند سهام این شرکت را بسیار ارزان فروخته‌اید. پاسخ‌تان به این پرسش چیست؟
سهام این شرکت در قالب یک مزایده واگذار شد. ما جلوی کسی را نگرفته بودیم، هر کسی می‌توانست در مزایده حاضر شود و سهام را بخرد. مگر ما دست کسی را بسته بودیم که سهام بخرد؟ شما می‌آمدید می‌خریدید. بی‌انصافی نکنید.
یکی از وظایف سازمان خصوصی‌سازی این است که بعد از واگذاری سهام بر آن شرکت نظارت کند. آیا قرار نیست در این زمینه کاری انجام شود؟
بله، ما این موضوع را دنبال خواهیم کرد، سازمان خصوصی‌سازی موضوعات مربوط به نیشکر هفت‌تپه و سایر شرکت‌ها را رصد می‌کند. سازمان خصوصی‌سازی هر چند ماه یک‌بار به‌صورت میدانی مشکلات آنجا را دنبال می‌کند و در حال بررسی هستیم اما قرار نیست موضوع را رسانه‌ای کنیم. مشکل هفت‌تپه به ما مربوط می‌شود و باید موضوع را حل کنیم اما حاشیه‌سازی مشکلی را حل نمی‌کند. مدام با استاندار در ارتباط هستیم اما مشکل این است که عده‌ای خواسته‌های عجیب و غریب دارند و به محض اینکه 2ماه حقوقشان عقب می‌افتد تنش ایجاد کرده و مسائل حاشیه‌ای درست می‌کنند. این درست نیست که هر کس 2 ماه حقوقش عقب افتاد دست به اعتراض‌های اینچنینی بزند. در حاشیه این اعتراض‌ها صحبت‌هایی هم می‌شود که من با یک من عسل هم نمی‌توانم قورتش بدهم.
تا چه زمانی موضوعات شرکت‌ها بعد از واگذاری رصد و پیگیری می‌شود؟
تا زمانی که خریدار همه اقساطش را پرداخت نکرده، حداقل تا 5 سال بعد از واگذاری ما بالا سر همه شرکت‌ها هستیم و همه را رصد می‌کنیم. تا زمانی که پول دولت و ملت را نگرفته و به خزانه واریز نکرده‌ایم تا سهام شرکت آزاد شود همه موضوعات شرکت را رصد می‌کنیم؛ مثلا هم‌اکنون در حال رصد موضوعات مربوط به شرکت‌های اکسین خوزستان، گروه ملی فولاد (چون اقساط خصوصی‌سازی را هنوز دریافت نکرده‌ایم، اگر بگیریم ولش می‌کنیم)، نیشکر هفت‌تپه، پالایش نفت کرمانشاه و سایر شرکت‌ها هستیم.
آیا سازمان خصوصی‌سازی قبل از واگذاری سهام مسائل مالی خریدار را بررسی می‌کند؟ چرا مالک نیشکر هفت‌تپه قادر نیست حقوق کارگرانش را پرداخت کند؟
من نمی‌خواهم وارد بحث شوم اما سازمان خصوصی‌سازی همه این موضوعات را به‌صورت میدانی بررسی کرده است؛ ضمن اینکه ما قبل از فروش از خریدار تعهد می‌گیریم که بنگاه را اداره کند اما حالا به هر دلیلی خریدار نتوانسته حقوق کارگران را سر برج بدهد و دلیل آن این است که یا خودش ناتوان است یا مشکلات اقتصادی، تحریم‌ها و مسائل منطقه‌ای مانع ایجاد کرده‌اند یا اینکه امنیت کارگاه به‌گونه‌ای برقرار نمی‌شود که خریدار بتواند به شکل صحیحی مدیریت کند.
نحوه مدیریت خریدار نیشکر هفت‌تپه چگونه بوده است؟
انصافا خریدار سهام نیشکر هفت‌تپه کارهای بسیار خوبی انجام داده و خیلی بهتر از دولت آنجا را اداره کرده ولی حال این مجموعه آنطور که باید بهبود پیدا نکرده و یکی از دلایل آن این است که خریدار می‌گوید هر روز که من در کارگاه حاضر می‌شوم با تنش جدیدی مواجه هستم.
به‌غیر از نیشکر هفت‌تپه شرکت‌های دیگری نیز بعد از واگذاری با مشکلات کارگری مواجه شدند؛ به‌طور مثال هپکو یا فولاد اهواز هم در گذشته مشکلات مشابهی داشته‌اند. توضیحتان در این‌باره چیست؟
هپکو ماه‌هاست که هیچ مشکلی ندارد و کارگران آن به‌طور عادی در حال گذران زندگی‌شان هستند. دلیل اینکه شرکت هپکو هم به این روز افتاد هیچ ربطی به خریدار سازمان خصوصی‌سازی نداشت و من این موضوع را به دفعات اعلام کرده‌ام. مسائل پیش‌آمده در مورد گروه ملی فولاد هم به سازمان خصوصی‌سازی ربطی ندارد چون مالک این شرکت هم‌اکنون بانک ملی است. البته آنها هم با مشکل مواجه شده‌اند و شرکت با آسیب مواجه شده است با این حال من نمی‌خواهم خیلی وارد جزئیات آن شوم چون این شرکت متعلق به گروه امیر منصور آریا بود و مسائل حاشیه‌ای مفصلی دارد.
پس دلیل اعتراض‌ها بعد از خصوصی‌سازی چیست؟
موضوع این است که وقتی شرکتی در اختیار دولت است خود دولت از شرکت مراقبت می‌کند اما وقتی در دست دولت نیست مسئولان دولتی، بخش خصوصی را رها می‌کنند.
منظورتان چیست؟
وقتی اجازه واردات می‌دهند یا محصولات چینی وارد می‌شود یا دچار تحریم می‌شویم مشکلاتی به‌وجود می‌آید که شرکت را از بین می‌برد و این موضوعات لزوما ربطی به خریداران سهام و خصوصی‌سازی ندارد.
