گره‌به‌گره تا خودکفایی

حسن حسن‌زاده|خبرنگار

  دارهای کوچک و بزرگ قالی دورتادور کارگاه چیده شده و پشت هرکدام از دارهای قالی یکی از بانوان هنرمند محله مشغول رشتن تار و پودهاست. دارهای نیمه بافته، تابلوفرش‌ها و انواع قالیچه‌های خوشرنگ و لعاب که چهارگوشه کارگاه را زینت بخشیده، هنر دست همین بانوان هنرمند است؛ هنرجویانی که گروهی از آنها برای یادگیری از این هنر اصیل ایرانی گذرشان به کارگاه کارآفرینی سرای محله داودیه افتاده و بانوان سرپرست خانواری که امیدوارند با یادگیری این هنر، کمک حال تأمین معاش خانواده‌شان شوند. اکنون در کارگاه کارآفرینی سرای محله داودیه با تلاش و پشتکار «زهرا طالب‌زاده» مربی و کارآفرین نمونه تهران و همراهی مسئولان سرای محله بیش از 40بانوی سرپرست خانوار به درآمدزایی رسیده‌اند و بسیاری از بانوان علاقه‌مند به این هنر سنتی ایرانی نیز به جرگه کارآفرینان منطقه پیوسته‌اند.  

کنار هر دار قالی، نقشه نهایی قالی قرار گرفته و بانوان هنرمند نیز با تمرکز تمام مشغول رشتن تار و پودها هستند. اول صبح که جمع هنرمندان کارگاه کارآفرینی سرای محله جمع می‌شود، این صدای تماس شانه‌ها با تار و پودهاست که مثل یک موسیقی آرامش‌بخش، فضای کارگاه را پر می‌کند. طالب‌زاده، مربی و مدیر کارگاه کارآفرینی نیلوفران سرای محله داودیه نیز به دقت کار هنرجویان را زیر نظر دارد و نکات لازم را به آنها یادآوری می‌کند. طالب‌زاده از مربیان و کارآفرینان برتر منطقه است که سال 1394 نیز عنوان کارآفرین نمونه تهران را از سوی سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران کسب کرده است. او که سال‌ها پیش فعالیت‌هایش را با راه‌اندازی یک کارگاه تولیدی خانگی آغاز و امروز برای بسیاری از بانوان منطقه کارآفرینی کرده است درباره آموزش رایگان به بانوان سرپرست خانوار می‌گوید: «سال 1383 بود که با راه‌اندازی یک کارگاه خانگی، آموزش فرش‌بافی به بانوان محله را آغاز کردم. همان سال‌ها هم به بسیاری از بانوان سرپرست خانوار و کم‌بضاعت محله، رایگان آموزش می‌دادم. طولی نکشید که خیلی زود نخستین نمایشگاه تولیدات بانوان محله را برگزار کردیم. اکنون در این کارگاه کارآفرینی نیز آموزش فرش‌بافی و دیگر شاخه‌های هنری مرتبط برای بانوان سرپرست خانوار رایگان است. با همکاری کمیته امداد شمیرانات، بانوان سرپرست خانوار و خانواده‌های نیازمند را شناسایی کرده‌ایم و با آموزش فرش‌بافی زمینه درآمدزایی آنها فراهم شده است.» طالب‌زاده مکثی می‌کند و ادامه می‌دهد: «بانوان در فضای کارگاه آموزش می‌بینند و در محیط خانه با تهیه ‌دار قالی سفارش‌ها را آماده می‌کنند. در واقع در این کارگاه علاوه بر آموزش، زمینه فروش تولیدات بانوان هنرمند هم فراهم شده است.» هنر دست بانوان محله داودیه علاوه بر بازار داخلی در آن سوی مرزها نیز مشتریان دست به نقد دارد. طالب‌زاده می‌گوید: «با کمک اهالی محله تابلو فرش، گلیم، فرش‌های تمام ابریشم و... را برای ایرانیان مقیم کانادا و آمریکا ارسال می‌کنیم که این کار هم کمک زیادی به دریافت سفارش‌های بیشتر و درآمدزایی بانوان هنرمند کارگاه کرده است.» 

کمک به زلزله‌زدگان کرمانشاه


زهرا طالب‌زاده |مربی و کارآفرین نمونه

اکنون در کارگاه کارآفرینی سرای محله داودیه 46 شاخه هنری شامل گلیم‌بافی، فرش‌بافی، خیاطی، پته‌دوزی کرمان، ترمه و... آموزش داده می‌شود. بانوان هنرجو پس از طی مراحل آموزش، مدرک رسمی سازمان فنی حرفه‌ای دریافت می‌کنند و می‌توانند از مزایای وام خوداشتغالی نیز بهره مند شوند. اکنون علاوه بر آموزش فرش‌بافی و دیگر صنایع‌دستی به بانوان هنردوست محله داودیه بیش از 45 بانوی بدسرپرست و سرپرست خانوار منطقه نیز پس از طی مراحل آموزش و دریافت مدرک رسمی به مرحله تولید و کسب درآمد رسیده‌اند. طالب‌زاده می‌گوید: «بسیاری از بانوانی که در این کارگاه آموزش دیده‌اند اکنون کارآفرین فرش‌بافی هستند. مثل بانویی که صفر تا صد فرش‌بافی را در جلسات آموزشی کارگاه فرا گرفت و اکنون برای بانوان سرپرست خانوار بسیاری کارآفرینی کرده است. یکی از مهم‌ترین اهداف ما در این کارگاه، آموزش این هنر به بانوان سرپرست خانوار است. وقتی بانویی با یادگیری این هنر هزینه‌های زندگی خود و فرزندانش را تأمین می‌کند برای من و دیگر مربیان کارگاه بزرگ‌ترین هدیه است.» حرف‌ها که به اینجا می‌رسد با یکی از بانوان سرپرست خانوار کارگاه همکلام می‌شویم. او می‌گوید: «پیش از ثبت‌نام در کارگاه کارآفرینی سرای محله داودیه کمترین شناختی نسبت به هنر فرش‌بافی نداشتم. اما اکنون با گذراندن دوره آموزشی هر 2ماه یک تابلو فرش می‌بافم و با درآمدی که از این راه به دست می‌آورم بخشی از هزینه‌های زندگی‌ام تأمین می‌شود.» در کارگاه کارآفرینی سرای محله هنرجویان بسیاری نیز هستند که علاقه‌شان به این هنر اصیل ایرانی را ابزاری برای کمک به اقشار نیازمند کرده‌اند.

«پروین علیزاده» یکی از هنرجویان کارگاه می‌گوید: «یادگیری هنر فرش‌بافی برای برخی از اقشار کم‌درآمد و به‌ویژه بانوان می‌تواند زمینه مناسبی برای درآمدزایی فراهم کند. چند ماه پیش برای اهدای کمک مالی به خانواده‌های زلزله‌زده کرمانشاه به سرپل ذهاب رفته بودیم. در بازدید از کانکس‌ها با بانوان بسیاری که در زلزله سرپرست خود را از دست داده بودند گفت‌وگو کردیم. می‌خواستیم اگر هنری دارند زمینه کارآفرینی برای آنها را فراهم کنیم. اما متأسفانه بیشتر آنها توانایی خاصی برای تولید صنایع‌دستی نداشتند. وقتی به تهران برگشتم موضوع را با خانم طالب‌زاده در میان گذاشتم. اکنون دارهای قالی را برای کانکس‌ها ارسال کرده‌ایم و به‌زودی من و گروهی از هنرجویان و مربیان کارگاه برای آموزش فرش‌بافی راهی سرپل ذهاب می‌شویم تا با آموزش فرش‌بافی زمینه کسب درآمد برای خانوارهای زلزله‌زده را نیز فراهم کنیم.»