برخی عطاری‌ها نسخه اعتیاد می‌پیچند

مژگان مهرابی|خبرنگار

منطقه 4

 فروش داروهای غیرمجاز در عطاری‌ها، معضلی است که بارها در موردش صحبت شده و صد البته موضوعی نیست که به تازگی گریبان شهرمان را گرفته باشد. پیش‌تر هم این اتفاق می‌افتاده اما مخفیانه و کسی نمی‌توانست راحت و بدون دغدغه به عطاری‌ها مراجعه کند و دارویی بخرد که حتی داروخانه‌ها هم بدون نسخه و تأیید پزشک متخصص اجازه فروشش را ندارند. فروش داروهای غیرمجاز از جمله ترامادول در عطاری‌ها امروزه به یک آسیب جدی تبدیل شده تا جایی که علاوه بر خانواده‌ها صدای اعتراض اتحادیه عطاری‌ها و حوزه بهداشت را هم در آورده است. طبق آمار به دست آمده از اتحادیه عطاری‌ها، در یکی، 2 سال اخیر تعداد مغازه‌های فروش داروهای گیاهی در پهنه شرق تهران روند رو به رشدی داشته تا جایی که در یکی از محله‌های کم برخوردار منطقه 4، نزدیک به 50 مغازه عطاری وجود دارد. به ادعای معتمدان محله مذکور،‌درصد بالایی از این عطاری‌ها، فروشنده ترامادول هستند که بدون هیچ واهمه‌ای این دارو را عرضه می‌کنند. خبر تلخ‌تر این است که به گفته مدیر یکی از مدارس همین محله، تعداد قابل توجهی از دانش‌آموزان مدرسه آلوده به موادمخدر هستند و از ترامادول استفاده می‌کنند. اهالی این محله نگران فرزندان خود هستند و از همشهری محله خواستند تا با تهیه گزارشی از این موضوع صدای اعتراض‌شان به گوش مسئولان مربوط به‌ویژه حوزه بهداشت برسد. 


برای تهیه گزارش از فروش ترامادول در عطاری‌ها لازم است خود را در قالب خریدار جا بزنید و برای خرید به تک تک مغازه‌ها سرک بکشید. این موضوع را با معتمد محله در میان می‌گذارم اما با مخالفت او روبه‌رو می‌شوم. شرایط محله را مناسب نمی‌بیند که شخصاً اقدام کنم. می‌گوید: «آنها به یک خانم ترامادول نمی‌فروشند. باید واسطه یا معرف داشته‌باشی که دارو را در اختیارت بگذارند.» او از رحیمی کارمند سرای محله می‌خواهد در این کار همراهی‌مان کند. رحیمی توجیه می‌شود که برای تهیه ترامادول وارد عطاری شود و من هم برای اینکه ماجرا را از نزدیک ببینم به بهانه‌ای به او بپیوندم. حدود ساعت 11 صبح وارد پررفت‌و‌آمدترین خیابان محله می‌شویم. آنچه بیشتر از همه برایم جالب است تعداد زیاد مغازه‌های عطاری در این خیابان است. شوق کاسبان برای باز کردن عطاری در این خیابان سؤال برانگیز است. یا اهالی خیلی داروی گیاهی مصرف می‌کنند یا عطاری‌ها راه خوبی را برای درآمدزایی پیدا 
کرده‌اند؟ 

 ترامادول 100 یا 200

رحیمی وارد یکی از عطاری‌ها می‌شود. چند لحظه بعد من هم وارد مغازه می‌شوم. دلواپس از اینکه اگر مرد عطار از او بپرسد که دارو را برای چه می‌خواهد یا متوجه خریدار نبودن ما شود چه اتفاقی می‌افتد؟ رحیمی آرام می‌گوید ترامادول دارید؟ مرد با صدای بلند و بی‌هیچ واهمه‌ای جواب می‌دهد: «بله 100 یا 200؟» رحیمی می‌گوید: «کدام کارسازتر است؟» مرد عطار مثل کارشناس‌های زبده توضیح می‌دهد 200 قوی‌تر است. اما اگر بار اول است استفاده می‌کنی 100 ببر.» رحیمی قیمت می‌پرسد. ترامادول 100 را 8 هزار تومان و 200 آن را 15 هزار می‌فروشد. مرد عطار پول را می‌گیرد و همان‌طور که از پشت دخل یک بسته بیرون می‌آورد می‌گوید: «امر شما خانم؟» می‌پرسم که گیاه خرگوشک دارد یا خیر؟ و می‌گوید که ندارد و به جای آن شامپویی با عصاره خرگوشک معرفی می‌کند. شامپو را پس می‌دهم و از مغازه بیرون می‌آیم. 

 هر مغازه یک نرخ

رحیمی به راهش ادامه می‌دهد و بی‌هیچ کلامی به مغازه آن سوی خیابان می‌رود. مغازه شلوغ است. چند خانم برای تهیه داروی گیاهی آمده‌اند. یکی سفارش داروی لاغری می‌دهد و دیگری جوشانده‌ای برای سرماخوردگی می‌خواهد. رحیمی بی‌مقدمه به مرد عطار می‌گوید که ترامادول می‌خواهد. او پاسخ می‌دهد: «100 یا 200» دیالوگی که اغلب عطارهای این راسته به کار می‌برند. رحیمی ترامادول 100 می‌خواهد. قیمتی که گفته می‌شود 12هزار تومان است. نرخ‌ها با هم فرق می‌کنند. هرکدام از عطارها نرخی برای خودشان تعیین کرده‌اند. رحیمی کلی چانه می‌زند و می‌گوید: «من هفته پیش همین ورق قرص را 8هزار تومان خریدم گران می‌دهی. نمی‌خواهم.» مرد می‌گوید قبول می‌کند که تخفیف دهد و دارو را به قیمت 10 هزار تومان می‌فروشد. 



 جایگزینی مناسب برای ترک اعتیاد! 

حس کنجکاوی برای اینکه آیا به خانم‌ها هم دارو می‌فروشند یا نه رهایم نمی‌کنند. آقایان در کمتر از چند دقیقه و به راحتی نوشیدن یک لیوان آب دارویی را می‌خرند که فروش آن بدون نسخه پزشک حتی در داروخانه غیرمجاز است. برای اینکه بدانم آیا به خانه‌ها هم این دارو را به‌راحتی می‌فروشند یا خیر به عطاری دیگری می‌روم. مرد جوانی پشت دخل است. چادرم را محکم گرفته و قیافه خسته‌ای به خود می‌گیرم. من و من‌کنان و خیلی آرام می‌گویم که ترامادول می‌خواهم. مرد جوان کمی جا می‌خورد. مکثی کرده و می‌گوید برای خودتان می‌خواهید؟ جوابش را با لحنی می‌دهم که انگار نگران از چیزی هستم. می‌گویم: «خیر. برای همسرم می‌خواهم.» مرد جوان هنوز متعجب است. مشکل همسرم را می‌پرسد و اینکه از درد گردن یا کمر رنج می‌برد؟ می‌گویم: «جراحی روده انجام داده است. درد امانش را بریده، مسکن‌هایی که دکتر برایش تجویز کرده آرامش نمی‌کند. از شدت درد داد و فریاد می‌کند. دیشب تا صبح ناله کرده و من هم کلافه شده‌ام. یکی از همسایه‌ها گفت ترامادول بگیرم شاید تسکین پیدا کند.» از رفتارش می‌توان فهمید هنوز حرف‌هایم را باور نکرده است. رنگ پریدگی صورتم را به رخم می‌کشد و می‌گوید: «مثل اینکه حالتان خوب نیست. رنگ‌تان پریده، یک لیوان آب بیاورم؟» بعد هم مردد چند بسته قرص نشانم می‌دهد با قیمت‌های متفاوت. اشاره می‌کند قرصی که علامت برج ایفل دارد خارجی است و از همه گران‌تر است. بسته‌ای 20 هزار تومان. قرص معمولی آن 13 هزار تومان. اما شما 12 هزار تومان بده.» بعد هم در لفافه اشاره می‌کند: «افرادی هم که اعتیاد دارند از این قرص‌ها استفاده می‌کنند. نه اینکه مواد گران شده بعضی‌ها پول خرید آن را ندارند. ترامادول استفاده می‌کنند.» با این حرف‌ها شاید می‌خواهد بفهماند که باور نکرده همسرم بیمار است. از مغازه بیرون می‌آیم که صدا می‌زند: «خانم. اول نصف قرص بده اگر حالش بد نشد قرص را کامل بده.»

 فروش ترامادول  انگیزه فروش عطاری‌های متخلف

اغلب عطاری‌های این خیابان شلوغ محله فروشنده ترامادول هستند. البته در بین‌شان عطاری‌هایی هم پیدا می‌شود که متادون (داروی ترک اعتیاد) می‌فروشند. بعد از ساعتی گشت‌وگذار در محله، تنها دلیلی که برای افزایش روزافزون عطاری‌ها در این محله کم برخوردار منطقه 4، پیدا کردم، فروش داروهای غیرمجاز مانند ترامادول و متادون و درآمدزایی از این راه بود. 

مصرف ترامادول عوارض جانبی دارد


دکتر فاطمه حسنی نیا |پزشک عمومی محله گلشن

ترامادول در واقع یک مسکن قوی است که در صورت مصرف مداوم فرد به آن معتاد می‌شود. به گونه‌ای که فرد احساس می‌کند بدون مصرف آن کارایی ندارد و بنابراین مصرف آن را افزایش می‌دهد. «فاطمه حسنی نیا» پزشک محله گلشن ادامه می‌دهد: «ترامادول تأثیری مشابه داروی ضد افسردگی دارد چراکه با افزایش سروتونین در مغز احساس شادی و انرژی در فرد به‌وجود می‌آورد. در واقع احساس آرامش کاذب. این حالت معمولاً برای جوانان خوشایند و مطلوب است. به‌ویژه اگر زمینه افسردگی داشته باشند. او متذکر می‌شود شاید مصرف ترامادول در مقطع زمانی کوتاه برای بعضی‌ها مطلوب باشد اما در صورت مصرف مداوم عوارض سویی از خود به جای می‌گذارد.» به گفته حسنی نیا، ترامادول ضعیف‌تر از مورفین است. حالت سرخوشی(نشئگی) مثل مورفین را ایجاد می‌کند و برعکس‌‌ تریاک به جای اینکه فرد را کسل کند او را فعال‌تر می‌کند. او در ادامه به عوارض مصرف زیاد دارو اشاره می‌کند: «اضطراب، تعریق، بی‌خوابی، تهوع و لرز، اسهال، دردهای عضلانی، ترس و بی‌قراری و ‌گر گرفتگی از عوارض این داروست.»  

      معاون اجتماعی کلانتری 144 جوادیه:
مسئولان بهداشت باید وارد میدان شوند

برقراری نظم در محله و برخورد با افراد متخلف در حوزه اختیارات نیروی انتظامی است. با توجه به استقرار کلانتری 144 جوادیه در محله، این تصور می‌رود که مأموران نیروی انتظامی با عطاری‌های متخلف برخورد کنند. اما معاون اجتماعی کلانتری 144 جوادیه متذکر می‌شود برای رسیدگی به معضل فروش ترامادول، مسئولان بهداشت باید وارد میدان شود. زهره فیض‌آبادی می‌گوید: «ترامادول داروی ضد درد است و تهیه و مصرف آن در صورت تجویز پزشک کار خلافی نیست که نیروی انتظامی بخواهد وارد عمل شود. اما اینکه در عطاری‌ها فروخته می‌شود غیرمجاز است که برخورد با آن هم در حوزه وظایف ما نیست. باید وزارت بهداشت و درمان اقدام کند. بنابراین‌کاری از دست ما برنمی آید.» او در ادامه به گرایش نوجوانان و جوانان به این دارو اشاره می‌کند و می‌گوید: «استفاده از ترامادول به سبب مواد مخدری که دارد حس خوشایندی ایجاد می‌کند. بسیاری از نوجوانان و جوانان برای فرار از مشکلات خانوادگی یا زندگی و تحمل شکست‌ها از آن به‌عنوان وسیله‌ای برای کسب آرامش استفاده می‌کنند.» او نبود امکانات تفریحی و فرهنگی را یکی از دلایل گرایش نسل جوان به ترامادول می‌داند و متذکر می‌شود: «نوجوان سرشار از هیجان است که باید در راه درست خود صرف شود. وقتی امکانات شادی و تفریح سالم برای نوجوانان و جوانان مهیا نباشد قطعاً برای رهایی از دغدغه‌های فکری به چنین موادی رو می‌آورند. از آن مهم‌تر فرزندان ما راه مقابله با مشکلات را نمی‌دانند. آموزش می‌تواند مسیر درست را به آنها نشان دهد و این آموزش باید از مدارس آغاز شود.» 

  پاسخ مسئول                                         

      رئیس اتحادیه عطاری‌ها و سقط‌فروشان:
فقط 2 بازرس برای 3 هزار عطاری تهران داریم


علیرضا رضایی قهرودی|رئیس اتحادیه عطاری‌ها

عطاری‌ها مکانی هستند برای عرضه گیاهان دارویی و عرقیات گیاهی که از منابع مجاز تهیه شده باشد. هیچ‌کدام از عطارها مجاز به درمان بیماری نیستند و اگر یکی از آنها اقدام به مداوای بیمار کند متخلف محسوب شده و با او برخورد قانونی می‌شود. بعضی از عطار‌ها داروی ترامادول یا شربت متادون می‌فروشند که‌کاری غیر‌مجاز است و تخلف محسوب می‌شود. «علیرضا رضایی‌قهرودی» رئیس هیئت‌مدیره عطاری‌ها و سقط‌فروش‌ها این موضوع را تکذیب نمی‌کند و می‌گوید این اتفاق در عطاری‌هایی که پروانه کسب ندارند می‌افتد. «بیش از 3 هزار عطاری در شهر تهران وجود دارد و فقط 2 بازرس برای بازدید از عملکرد آنها داریم. البته دانشگاه شهید بهشتی هم تیم‌های بازرسی دارند که از این مکان‌ها بازدید می‌کنند. در صورت تخلف برای عطارها جریمه در نظر گرفته می‌شود.» 

      یکی از مدیران معاونت غذا و داروی دانشگاه شهید بهشتی:
با عطاری‌های متخلف برخورد قانونی می‌کنیم

انتظار اتحادیه عطاری‌ها و نیروی انتظامی از بازرس‌های بهداشت دانشگاه‌ها ما را بر این داشت تا در این‌باره با دکتر «رزیتا خوئینی» مدیر اداره نظارت و ارزیابی فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل معاونت غذا و داروی دانشگاه شهید بهشتی گفت‌وگو کنیم. دکتر خوئینی می‌گوید: «دانشگاه‌های تهران، ایران و شهید بهشتی 3 مرکزی هستند که بازرس‌های آن در حوزه بهداشت می‌توانند فعالیت کنند. دانشگاه شهید بهشتی مناطق یک، 3، 4، 7، 8، 12، 13، 14 و 15 تا محدوده مشیریه را پوشش می‌دهد. اما نکته مهم اینکه بازرس‌های ما اجازه ورود به هیچ صنفی را ندارند مگر با بازرس‌های اتاق اصناف و تعزیرات همراه شوند. برای فروش ترامادول در عطاری‌ها مرتب در حال سرکشی به این صنف هستیم. با عطاری‌های متخلف هم برخورد قانونی می‌کنیم.» به گفته خوئینی، وظیفه عطاری، فروش گیاهان خشک و عرقیات مجاز است. هیچ عطاری حق مخلوط کردن گیاهان خشک به‌عنوان دارو را ندارد و مشاوره هم نمی‌تواند بدهد. او ادامه می‌دهد: «عطاری‌هایی که دارو می‌فروشند کم نیستند. اغلب آنها پروانه کسب ندارند. اتحادیه عطاری‌ها فقط از مغازه‌هایی خبردارد که به آنها پروانه کسب داده است.» این مسئول در ادامه از شهروندان خواست، چنانچه با عطاری متخلف مواجه شدند با شماره تلفن 84248 داخلی 6690 تماس بگیرند.