اصلاحات ارزی دلار را از نفس انداخت

آغاز زمزمه‌های انجام برخی اصلاحات ارزی و اجرای پیمان‌سپاری ارزی از سوی بانک مرکزی منجر به کاهش قیمت ارز در بازار شد.
به گزارش همشهری، در شرایطی که قیمت هر دلار آمریکا در شهریور‌ماه امسال تا مرز 20هزار تومان پیشروی کرده بود، انجام برخی اقدامات ازجمله تصحیح معاملات در سامانه نیما و تغییر نقش بانک مرکزی به‌عنوان یک بازیگر براساس سیاست ارزی شناور مدیریت‌شده از التهاب بازار ارز کاست و منجر شد قیمت هر دلار آمریکا به محدوده 14 تا 14هزارو500تومان برسد. اکنون اما اجرای برخی سیاست‌های جدید از سوی بانک مرکزی ازجمله اجرای پیمان‌سپاری ارزی علامت‌های جدیدی به بازار ارز داده و منجر شد روز گذشته قیمت ارز وارد یک شیب نزولی تازه شود؛ به‌طوری‌که در مبادلات روز گذشته قیمت هر دلار آمریکا حتی تا مرز 13هزار و 500تومان هم عقب‌نشینی کرد. این در حالی است که با اجرای این سیاست‌ها قیمت ارز در بازار‌های مختلف ازجمله بازار هرات افغانستان و سلیمانیه عراق که به مبنایی برای تحلیل و تصمیم‌گیری فعالان بازار تبدیل شده به یکدیگر نزدیک شوند و حتی در بسیاری از مبادلات دیروز قیمت هر دلار آمریکا در این بازار‌ها با یکدیگر منطبق بودند.
مطابق آنچه بانک مرکزی تحت عنوان پیمان‌سپاری ارزی در دست اجرا دارد، همه صادرکننده‌ها مکلف به تحویل ارزشان به دولت می‌شوند.
پیمان‌سپاری ارزی، یکی از ابزارهای سیاست کنترل ارز است و طبق آن صادرکننده باید ارز به‌دست‌آمده از فروش کالا در خارج را طی مدت معینی به کشور انتقال دهد و آن را براساس مقررات ارزی کشور و نرخ تعیین‌شده از سوی بانک مرکزی به یکی از بانک‌های مجاز بفروشد و «واریزنامه پیمان ارزی» دریافت دارد. این کار منجر به افزایش ذخایر ارزی بانک مرکزی می‌شود و می‌تواند منجر به ایجاد تعادل و حتی کاهش قیمت‌ها در بازار ارز شود. حتی برخی برآورد‌ها نشان می‌دهد اجرای این طرح از سوی بانک مرکزی ذخایر بانک مرکزی را بین 5 تا 7میلیارد دلار افزایش می‌دهد. این سیاست با وجود اینکه مخالفانی هم دارد به‌طور خاص در دستور کار رئیس‌کل بانک مرکزی است و ظرف چند روز گذشته جلسات مختلفی در این زمینه برگزار شده است؛ به‌طوری که روز دوشنبه هم عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی به همراه وزیر صنعت در جلسه‌ای دوساعته با صادرکنندگان، راهکارهای بازنگری و تسهیل بازگشت ارز صادراتی را بررسی و مقرر کردند اصلاحیه نهایتا تا امروز ابلاغ شود.
با توجه به شرایط خاص ارزی کشور، رئیس‌کل بانک مرکزی اصرار بر اجرای پیمان‌سپاری ارزی دارد؛ اما به‌نظر می‌رسد با توجه به مجموعه مذاکرات انجام‌شده در این جلسه، بخشنامه اصلاح شده است. در همین رابطه عدنان موسی‌پور رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران گفت: تغییرات مناسبی در قالب این اصلاحیه برای صادرکنندگان کوچک و متوسط لحاظ خواهد شد. این در حالی است که در این جلسه، میزان صادرات این صادرکنندگان ۶ تا ۷میلیارد دلار تخمین زده شد که با توجه به شرایط کنونی کشور مقرر شد تسهیل بیشتری برای این گروه از صادرکنندگان ایجاد شود.
در عین حال برخی رسانه‌ها از ایجاد توافق بانک مرکزی و وزارت صنعت برای دسته‌بندی صنایع به 4صنعت برای تحویل ارز حاصل از صادراتشان خبر دادند. آن‌طور که این خبر‌ها نشان می‌دهد شیوه بازگرداندن ارز صادراتی این 4گروه با یکدیگر متفاوت است. گروه اول، صادرکنندگانی را در‌بر‌می‌گیرد که کمتر از یک‌میلیون دلار کالا صادر می‌کنند؛ این گروه از ارائه ارز به سامانه نیما معاف هستند و پیمان‌سپاری برای آنها لغو می‌شود، گروه دوم که ارزش صادرات آنها بین یک تا ۳میلیون دلار است معافیت ۵۰درصدی دارند، گروه سوم که ارزش صادراتشان بین ۳ تا ۱۰میلیون دلار است مشمول معافیت ۳۰درصدی شده‌اند و گروه چهارم که ارزش صادرات آنها بیش از ۱۰میلیون دلار است، به شیوه گذشته ارز خود را برمی‌گردانند. به این معنی که ۹۵درصد ارز حاصل از صادرات خود را به سامانه نیما تحویل می‌دهند. البته این امکان وجود دارد که برای این گروه نیز معافیت ۱۰درصدی درنظر گرفته شود و آنها نیز مشمول بازگرداندن ۹۰درصد از ارز صادراتی خود به سامانه نیما شوند.
با این حال به‌نظر می‌رسد اجرای این طرح باید قبل از ابلاغ به تأیید شورای هماهنگی 3قوه برسد، ضمن اینکه برخی منتقدان هم معتقدند پیمان‌سپاری ارزی از آنجا که صادرکنندگان را موظف می‌کند ارز حاصل از صادرات خود را به بانک‌های داخلی بفروشند، انگیزه تولید و صادرات را کاهش می‌دهد، زیرا تحت این قانون، صادرکنندگان نخواهند توانست آنطور که مایل هستند از عواید تولید و صادرات خود برای حداکثرسازی سود بهره ببرند.

نوسان‌های قیمت ارز

به‌دنبال بروز این تحولات ظرف 3روز گذشته قیمت ارز به کمتر از 14هزار تومان نزول کرد و در بسیاری از بازار‌ها بین 13هزارو500 تا 13هزارو700تومان مبادله شد. ضمن اینکه قیمت هر دلار آمریکا در سامانه سنا یعنی بازاری که علنا دولت هدایتش را بر عهده دارد، به نرخ بازار نزدیک شد. این نشان می‌دهد که بانک مرکزی در تلاش برای اجرای سیاست ارز تک‌نرخی در بازار است. در بازار سلیمانه عراق، هرات افغانستان و ترکیه هم دیروز قیمت‌های مشابهی ثبت و نرخ هر دلار آمریکا در اقدامی کم‌سابقه به نرخ 13هزارو500تومان مبادله شد و تفاوت قیمت‌ها در این بازار‌ها به کمترین حد خود رسید.