نیاز به خون تازه در رگ‌های مدیریت کشور

مهدیه تقوی راد | خبرنگار

کمتر از 6روز دیگر تا اجرایی شدن قانون منع به کارگیری بازنشستگان باقی مانده است و هفته جاری را باید روزهای خانه تکانی گسترده در دولت و بسیاری از نهادهای دولتی و غیردولتی دانست که از بودجه عمومی استفاده می‌کنند. براساس مفاد این قانون و به گفته جمشید انصاری، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور 210نفر از مقامات و مسئولان دولتی ارشد همچون استانداران، معاونان وزرا، سفرا و... مشمول این قانون شده و روز 26آبان باید پست خود را تحویل مدیری جوان‌تر بدهند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این خانه تکانی می‌تواند زمینه‌ساز حضور مدیرانی جوان و افراد تازه نفس‌تر در اداره امور کشور و راهیابی تفکرات و نظرات جدید در این زمینه باشد؛ جوانانی که براساس توانمندی‌ها و مهارت‌هایی که دارند بتوانند به عرصه مدیریت جامعه وارد شوند و با استفاده از تجربیات مدیران سابق راهکارهایی را برای حل بسیاری از مشکلات کنونی کشور ارائه دهند؛ اتفاقی که می‌تواند روی افزایش امید اجتماعی هم نقشی مهم داشته باشد. همشهری یک هفته مانده به زمان اجرایی شدن قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان و همزمان با روزهایی که تغییرات گسترده‌ای در دولت در پیش است با تعدادی از شهروندان درباره انتخاب مدیران جایگزین و شرایطی که باید داشته باشند، گفت‌وگو کرده است.

توجه به جوان‌گرایی برای برون‌رفت از مشکلات

فهیمه کتابچی، دانشجوی سال سوم ادبیات دانشگاه تهران است. او درباره تصویب قانون منع به کارگیری بازنشستگان و اثرات آن، می‌گوید:‌ در دهه‌های اخیر با حضور مداوم افراد بازنشسته در ارکان بالای مدیریتی کشور شاهد این بوده‌ایم که نیروهای جوان در محاق بمانند و از آنها در درجات بالای مدیریتی استفاده نشود، به‌نظرم همین مسئله باعث شده که دچار نوعی رکود و سرخوردگی در بین جوانان و مدیران میانی باشیم و از نظرات و عقاید جوانانی که شاید می‌توانستند راهی برای پیشرفت هرچه بیشتر کشور ارائه کنند و برای حل مشکلات کشور ایده‌هایی نو داشته باشند، محروم بمانیم.

او ادامه داد: منظورم از استفاده از جوانان در سطوح بالای مدیریتی، جوانانی است که دارای سوابق و مهارت هستند نه افرادی که هیچ‌گونه سابقه فعالیت ندارند. این جوانان متخصص با توجه به تجربیات و مهارت‌هایی که به مرور کسب کرده‌اند می‌توانند در سطوح بالای مدیریتی نیز فعالیت داشته باشند البته باید از تجربیات مدیران گذشته همچنان استفاده شود. به‌نظرم مدیران جوان و میانی می‌توانند با ارائه راهکارهای متناسب با وضعیت فعلی جامعه راه برون‌رفت از این وضعیت نابسامان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را ارائه دهند و این راهکارها را با همکاری دیگر مدیران جوان اجرایی کنند زیرا سراسر انگیزه و انرژی هستند.

میدان دادن به جوانان با تجربه

عبدالرضا، دانشجوی ارشد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی و کارمند وزارت جهادکشاورزی است. او هم با اشاره به اینکه باید مدیران متخصص و توانمند جای مدیران بازنشسته را بگیرند، می‌گوید: من مخالف استفاده از مدیران با تجربه نیستم اما معتقدم کشور نیازمند خون تازه و دانش‌های نوین مدیریتی است و زمان آن شده بود که در مدیریت‌های گذشته یک بازنگری صورت گیرد، کشور در برخی بخش‌ها به‌دلیل روش‌های مدیریت تکراری در حال درجا زدن است. به‌علت اعتماد نکردن به نیروی جوان در سال‌های گذشته می‌بینیم که بخش مهمی از آنها پرورش پیدا نکرده‌اند و کمتر می‌بینیم که جوانان به مناصب بالای مدیریتی برسند و اگر هم رسیده‌اند معمولا روابط وی‍ژه‌ای در پشت پرده وجود داشته است. به اعتقاد من دولت باید از قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان برای کادرسازی جدید در کشور استفاده کند؛ ما می‌توانیم از ترکیب مدیران جوان و پویا و مدیران میانی باتجربه در شرایط کنونی استفاده کنیم و با اعتماد کردن به مدیران تازه فضای کشور را تغییر دهیم. شما درنظر داشته باشید بسیاری از مدیران کشور در اوایل انقلاب هم جوان بودند و حتی در جنگ تحمیلی هم بیشتر فرماندهان عملیاتی را جوانان تشکیل می‌دادند و با اعتقادی که به عملکرد آنها وجود داشت عملا توانایی ریسک کردن را داشتند.

به گفته او، اگر مدیران بازنشسته در سال‌های گذشته کمی به جوانان اعتماد می‌کردند و کادرسازی را در دستور کار قرار می‌دادند الان شرایط کشور بسیار مطلوب‌تر بود و در نهادهای دولتی شاهد کمبود نیروهای جوان تحصیل‌کرده و با تجربه و البته باانگیزه نبودیم.

دولت پشت پرده تشکیل نشود

مصطفی، فارغ‌التحصیل مهندسی عمران است و در یک شرکت خصوصی مشغول به کار. او درخصوص اجرای قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان به همشهری گفت: نباید شرایطی ایجاد شود که مدیران بازنشسته بعد از بازنشستگی، دولت در سایه تشکیل دهند و افرادی جایگزین آنها شوند که روابط خوبی با مدیران گذشته دارند، بلکه باید از این فرصت استفاده کرد و مدیران توانمند جدیدی روی کار آورد که سال‌ها در سایه مدیران قبلی بوده‌اند ولی از نظر پاکدستی، تخصص و اصول مدیریتی قابل اعتماد هستند. این افراد می‌توانند انگیزه‌های لازم را برای کار و تلاش شبانه‌روزی برای حل مشکلات مردم داشته باشند.
او با اشاره به انتخاب آذری جهرمی، وزیر ارتباطات گفت: یکی از نمونه‌های موفق اعتماد به جوانان در بدنه هیأت دولت، انتصاب آذری جهرمی، وزیر ارتباطات است. این اقدام دولت به‌نظر من انگیزه بسیاری را در جوانان به‌وجود آورد و حالا زمان مناسبی است که این گام در بسیاری از نهادها و سازمان‌ها تکرار شود. همچنین باید از نیرو و توانمندی زنان هم استفاده کرد. در بسیاری از وزارتخانه‌ها زنانی وجود دارند که مدیران میانی یا کارشناسان ارشد هستند و حالا بهترین وقت است که دولت تعدادی از این زنان را به‌عنوان معاونان وزرا و مدیران ارشد انتخاب کند.

تلفیق مدیریت تازه و تجربه

محمد نراقی، کارمند اداره پست نیز در پاسخ به این سؤال که با توجه به شرایط فعلی جامعه چه افرادی باید جایگزین مدیران بازنشسته شوند به همشهری گفت: افرادی که قرار است جایگزین افراد بازنشسته شوند باید دارای سابقه کار، تحصیلات مرتبط و آشنا به حرفه خود باشند و در عین حال از تجربیات مدیران بازنشسته در این عرصه نیز استفاده کنند تا بتوانند با تلفیق مدیریت تازه و تجربه بازنشستگان راهی برای پیشرفت هرچه بهتر جامعه و برون‌رفت از مشکلات پیدا کنند.

قانون برای همه بازنشسته‌ها اجرا شود

فاطمه، بانوی خانه‌داری است که همراه فرزند خردسال خود در اتوبوس بی‌آرتی خط راه‌آهن‌-  تجریش سوار شده است. او که فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد زیست‌شناسی است، درخصوص ترک خدمت افراد بازنشسته با توجه به قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان می‌گوید: زمانی که اخبار مربوط به این قانون را مطالعه کردم ابتدا از اینکه قرار است مدیران جوان‌تری جای بازنشسته‌ها را بگیرند، خوشحال شدم، اما وقتی استثنائات این قانون را مطالعه کردم و درنهایت متوجه شدم که تنها حدود 200نفر از مدیران کشور مشمول این قانون می‌شوند خوشحالی‌ام ادامه پیدا نکرد چرا که با این همه تنگ کردن دایره شمول بازنشستگان عملا تعداد زیادی از مدیران قدیمی همچنان در سطح عالی باقی می‌مانند؛ اما درنهایت باید بگوییم که اجرای همین قانون حتی در شرایط فعلی از اجرایی نشدن آن بهتر است. او ادامه داد: ما در سال‌های گذشته در اصول مدیریت کشور چالش‌های بسیاری داشته‌ایم و شاهدیم که بسیاری از دستگاه‌ها با بوروکراسی‌های پیچیده و نفسگیر روبه‌رو هستند، باید از شرایط جدید برای تحرک بیشتر در نهادها استفاده کرد و مدیرانی سر کار بیایند که به ساختن کشور امیدوار باشند نه مدیرانی که تنها به فکر افزایش قدرت و نفوذ خود باشند و مردم و مشکلات‌شان را فراموش کنند.

شایسته‌سالاری به‌جای فامیل‌سالاری

لیلا، فارغ‌التحصیل روانشناسی و مدیر مهدکودک است. او درباره اجرای قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان می‌گوید: شایسته سالاری به‌نظر من باید جای استفاده از ژن‌های خوب را بگیرد، نباید رفتن بخشی از مدیران باعث شود که افرادی مسئولیت بگیرند که روابط ویژه‌ای دارند و یا با نفوذ افرادی خاص انتخاب شوند؛ مردم در این سال‌ها از انتصاب‌های فامیلی و رابطه‌ای خسته شده‌اند و نباید اجرای قانون جدید خود به فضایی برای فساد اداری تبدیل شود و افراد با رانت‌های خانوادگی و... به قدرت برسند. دولت باید نظارت دقیق بر درست اجرایی شدن قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان و جایگزینی مدیران جدید داشته باشد. وی گفت: ما الان جوانان بسیاری را داریم که با تکیه بر دانش و مهارت خود فعالیت‌های اقتصادی بسیاری را انجام می‌دهند و می‌توانند کاندیداهای خوبی برای مناصب مدیریتی باشند، ‌جوانانی که به هیچ منبع قدرت و ثروتی وصل نیستند و اگر از آنها حمایت شود می‌توانند تحولات عظیمی را در اقتصاد و بازار ایجاد کنند.

برخورد قانونی با متخلفان

بعد از اجرایی شدن قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان هرکس از آن تخلف کرده و بازنشسته‌ای را استخدام کند یا بازنشسته‌ای در دستگاهی استخدام شود و حقوق دریافت کند متخلف محسوب می‌شود به‌طوری‌که در تبصره ۳ قانون ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان آمده است، «پرداخت هرگونه وجهی پس از این مهلت از هر محل و تحت هر عنوان در حکم تصرف غیرقانونی در اموال دولتی است.» حکم تصرف غیرقانونی در اموال دولت بسیار سنگین بوده و علاوه بر جزای نقدی، زندان و تعلیق از پست دولتی را برای مدیران به‌همراه خواهد داشت.