وقتی هزینه زندگی جلوتر از درآمد می‌دود

سمیرا رحیمی


هنگ‌کنگ از نظر یکی از مشهورترین پایگاه‌های رتبه‌بندی‌ در جهان- مرسر (Mercer)- گران‌قیمت‌ترین شهر جهان است و براساس رتبه‌بندی دیگری، رتبه‌بندی جهانی هزینه زندگی، سنگاپور گران‌قیمت‌ترین شهری است که می‌توان در آن زندگی کرد.

4 شهر از 5شهر جهان که در رتبه‌بندی سالانه مرسر عنوان گران‌قیمت‌ترین شهرها را به‌خود اختصاص داده‌اند، در محدوده آسیا قرار‌گرفته‌اند. براساس آمار مرسر، پس از هنگ‌کنگ که گران‌ترین شهر جهان برای زندگی معرفی شده‌است، شهرهای آسیایی در میان 10شهر گران‌قیمت جهان نیز اکثریت را به‌دست آورده‌اند و 4 جایگاه دیگر در این گروه به 2شهر از سوئیس( زوریخ و برن) و 2 شهر از آفریقا( لوآندا و انجامنا) اختصاص یافته‌است.

این رتبه‌بندی به شکلی طراحی شده تا هزینه زندگی افرادی که به تازگی برای زندگی وارد این شهرها می‌شوند را مشخص سازد و علاوه بر هزینه مسکن، هزینه سبد کالا و خدمات متشکل از 200عنوان مختلف، ازجمله حمل‌ونقل، غذا، پوشاک و سرگرمی در آن مورد‌بررسی قرار گرفته‌است. براساس این گزارش ناپایداری و نوسان در بازار مسکن و ارزش پول کشورها بر هزینه کسب‌و‌کارها در شهرهای مختلف جهان و در نتیجه آن بر هزینه زندگی اثری شدید داشته‌است. در سوی دیگر این رتبه‌بندی، شهر ماناگوآ در نیکاراگوئه، تگوسیگالیا در هندوراس، مینسک در بلاروس، تفلیس در گرجستان و بلانتیر در مالاوی به‌عنوان ارزان‌ترین شهرهای جهان معرفی شده‌اند.

از آنجا که شهرهای ایران به‌دلیل دردست نبودن اطلاعات در میان این رتبه‌بندی‌ها جایگاهی ندارند، در ادامه پایتخت ایران براساس قیمت‌های موجود و به‌روز با چند پایتخت دیگر جهان که هزینه زندگی در آنها متفاوت است مقایسه می‌شود تا جایگاهی حدودی از موقعیت این شهر، ‌که با کاهش ارزش پول ملی با مشکلات اقتصادی فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند، به دست‌آید.

اطلاعات پایتخت‌های خارجی در این مقایسه حدودی برگرفته از وب‌سایت Expatistan هستند که ادعا دارد قیمت کالاها و خدمات کلیدی را که در تعیین مجموع هزینه زندگی نقشی مهم  دارند اعلام می‌کند و این اطلاعات را با کمک کاربرانش به‌روز نگه‌می‌دارد. برای تعیین هزینه حدودی زندگی در یک‌ماه در 6 پایتخت‌ مختلف جهان، زوریخ، نیویورک، هنگ‌کنگ، تفلیس، استانبول و بوئنوس آیرس، قیمت مواد غذایی، ‌مسکن و خدماتی مانند اینترنت و آب و گاز و برق، پوشاک، حمل‌ونقل، ‌درمان و سرگرمی برآورد شده است.

براین اساس، هزینه تقریبی ماهانه یک زندگی متوسط و معمولی در نیویورک 3694دلار، در زوریخ 3273فرانک برابر 3282دلار، در هنگ‌کنگ 36408دلار هنگ‌کنگ برابر 4641دلار، در استانبول 4039لیر برابر 722دلار، در بوئنوس‌آیرس 30691پزو برابر 834دلار و در تفلیس 1965لاری برابر 729دلار است. نباید فراموش کرد که قیمت‌ها حدودی هستند و ممکن است هزینه حمل‌ونقل عمومی در یکی از این پایتخت‌ها، برای مثال در نیویورک بیشتر از هنگ‌کنگ باشد اما در نهایت هزینه زندگی در هنگ‌کنگ بالاتر از نیویورک برآورد می‌شود زیرا در بخشی دیگر، ‌مثلا در بخش مسکن، هزینه‌ها در هنگ‌کنگ بسیار بالاتر از نیویورک برآورد شده‌اند. همچنین متوسط درآمد ماهانه شهروندان این شهرها نیز در ارزان یا گران‌قیمت حس‌کردن هزینه زندگی در آنها تأثیر بالایی دارد؛ برای مثال متوسط درآمد ماهانه در نیویورک 4900دلار است و در تفلیس 1104لاری؛ این یعنی در نیویورک هرخانوار 75درصد از دریافتی ماهانه خود را صرف هزینه مسکن و خورد و خوراک می‌کند و در تفلیس اگرچه هزینه مسکن و خوراک از نیویورک بسیار پایین‌تر است، اما برای گذران زندگی، چند نفر از اعضای خانواده باید شاغل باشند.

برای تعیین هزینه زندگی در تهران، به آمار بانک‌مرکزی درباره متوسط هزینه‌های سالانه خانوارهای ایرانی در سال 96رجوع شده‌است. براساس این آمار، مجموع هزینه‌های ماهانه یک خانوار شهری ایرانی، شامل هزینه‌های مربوط به مسکن، غذا، خدمات و حمل‌ونقل درحدود 27میلیون و 460هزار ریال بوده‌است. با توجه به سخنان نعمت‌الله ترکی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران که هزینه خانوار شهری در تهران را 40تا 45درصد بالاتر از متوسط کشوری اعلام کرده‌است، می‌توان متوسط هزینه ماهانه در تهران را در حدود 1000دلار (به نرخ دلار دولتی) درنظر گرفت.