برگزاری مانور فرضی آتش‌سوزی در یکی از شلوغ‌ترین نقاط ناایمن منطقه۱۹
راه بسته و امدادرسانی سخت است
زهرا رضایی|خبرنگار
منطقه 19
بازار بزرگ پارچه در خیابان شهید احسانی محله عبدل‌آباد یکی از ناامن‌ترین و حادثه‌خیزترین مراکز خرید تهران است. این بازار در سال۱۳۷۰ به‌صورت مردمی شکل گرفت و رفته‌رفته اهالی کاربری املاک مسکونی را به تجاری تغییر دادند و هر روز بر رونق این بازار افزوده شد. بعد از گذشت چند سال از شکل‌گیری بازار احسانی خیابان‌های همجوار آن از جمله خیابان بدر، احد و شهیدسلطانی هم اندک اندک تحت‌تأثیر این بازار، دستخوش تغییر شدند و چهره تجاری به خود گرفتند. به همه اینها باید فروشنده‌های دوره‌گرد را هم اضافه کرد. با یک سناریوی فرضی و با همکاری ایستگاه۸۱ آتش‌نشانی به بازار احسانی رفتیم تا مشخص شود در صورت بروز حادثه نیروهای امدادی بعد از چند دقیقه می‌توانند کار امدادرسانی را انجام دهند و این شرایط چه مشکلاتی را می‌تواند برای امر امدادرسانی به‌وجود آورد.
یک دقیقه تا محل حادثه
ساعت 10 زنگ ایستگاه۸۱ آتش‌نشانی واقع در خیابان مکتب العباس (ورزش) در محله عبدل‌آباد به صدا درمی‌آید. مکان حادثه بازار احسانی است. «امیرارسلان عزیزی» فرمانده ایستگاه۸۱ آتش‌نشانی رهبری تیم عملیاتی را به عهده می‌گیرد و از بیسیم اعلام می‌شود حریق مربوط به مغازه پرده‌فروشی در ورودی خیابان احسانی است. عزیزی می‌داند اگر حریقی در این بازار اتفاق بیفتد، عملیات اطفای حریق و امدادرسانی با توجه به حضور دستفروشان و جمعیت شناوری که به قصد خرید به این بازار آمده‌اند دشوار خواهد بود. خوشبختانه در این ساعت از روز ترافیک روان است اما استقرار پایانه اتوبوسرانی شهید سروری با حجم بالای تردد اتوبوس‌ها که مسیر عبورشان خیابان انقلاب است، حرکت خودروهای آتش‌نشانی را سخت می‌کند. با این حال یک دقیقه بعد از به صدا درآمدن زنگ حریق به محل حادثه می‌رسیم.
بساطی‌ها سدی در برابر خودروهای امدادی
خودروهای آتش‌نشانی تقریباً در ورودی بازار بزرگ پارچه متوقف می‌شوند. نیروهای اطفای حریق برای خاموش کردن حریق فرضی، عملیات را آغاز می‌کنند اما دستفروشان اقدامی برای جمع‌آوری بساط خود از جلو دست و پا و همکاری با نیروهای آتش‌نشانی نمی‌کنند. عزیزی می‌گوید: «از ابتدا تا انتهای این بازار بیش از 2هزار دستفروش وجود دارد که با بساط اجناس خود کار را برای عبور خودروهای امدادی سخت می‌کنند.» او با بیان اینکه در آتش‌سوزی، ثانیه‌ها سرنوشت‌ساز است می‌افزاید: «ایستگاه۸۱ آتش‌نشانی از جمله پرکارترین ایستگاه‌هاست. خیابان‌های خلازیر، پوریای ولی، نور، جانباز، بازار احسانی، مجتمع تجاری تفریحی پردیس کیان و.... از نقاط حادثه‌خیز در محدوده این ایستگاه است که وجود بساطی‌ها و رعایت نشدن نکات ایمنی در این نقاط باعث شده تا روزانه با حوادثی از قبیل آتش‌سوزی روبه‌رو باشیم.»
سایه‌بان‌های ناایمن
دراین مانور فرضی «سیدهاشم موسوی» مدیر پیشگیری سازمان آتش‌نشانی شهر تهران ما را همراهی می‌کند. او در خصوص وضعیت بازار احسانی می‌گوید: «متأسفانه این مرکز تجاری تمام عوامل خطرساز را با هم و یکجا دارد. نصب سایه‌بان‌های پارچه‌ای و نایلونی توسط کاسبان و بساط‌گستران برای در امان بودن از تابش نور خوشید و بارش باران یکی از عوامل خطرساز است. با این اقدام اگر حریقی در بازار احسانی رخ دهد مهار آن به سختی انجام خواهد شد.» موسوی در ادامه می‌افزاید: «این بازار براساس تصمیم اهالی و به‌صورت قومی راه‌اندازی شد و بدون توجه به قوانین تشکیل بازار، شکل گرفته است. در این خیابان و اطراف آن بیش از یک هزار واحد تجاری فعالیت می‌کنند که برخی از آنها ایمنی چندانی ندارند. کسب و کار بیشتر اهالی این خیابان و خیابان‌های اطراف، فروش پوشاک و پارچه است. قابل اشتعال بودن این اجناس، خطر حریق را چند برابر می‌کند و بدون شک در صورت بروز آتش‌سوزی، حریق به سرعت گسترش خواهد یافت. اگر تصمیم قاطعی برای ساماندهی این بازار از سوی مدیران شهری گرفته نشود، امکان بروز حوادث تلخ و جبران‌ناپذیر زیاد می‌شود.» موسوی یکی از برنامه‌های مهم شهرداری برای افزایش ایمنی در بازارها را تکمیل تأسیسات ایمنی عنوان می‌کند و می‌گوید: «با همکاری سازمان آتش‌نشانی تعدادی خودرو آتش‌نشانی باریک‌محور که قابلیت تردد در بازار را دارند خریداری کرده‌ایم که برخی فعالیت خود را شروع کرده‌اند.» موسوی با اشاره به تجهیزات کامل ایستگاه۸۱ و ایستگاه‌های همجوار تأکید می‌کند: «با استفاده از خودروهای باریک‌محور، مأموران با سهولت و در کمتر از 2 دقیقه به محل آتش‌سوزی می‌رسند که در شلوغی و ازدحام بازار اهمیت زیادی دارد.» او می‌افزاید: «در محدوده بازار احسانی 4 ایستگاه آتش‌نشانی فعالیت می‌کنند. البته در سازمان آتش‌نشانی اصل بر پیشگیری است و مأموران ایستگاه‌های آتش‌نشانی، مدام در حال آموزش کاسبان هستند تا محیط ایمن باشد.»
بن‌بست‌های مشکل‌ساز
خیابان‌های بدر، احد، انقلاب و بلوار شکوفه از جمله خیابان‌های مشرف به بازار شهید احسانی هستند. 18کوچه در ضلع شرقی خیابان وجود دارد که از این تعداد 16کوچه بن‌بست است. ضلع غربی خیابان هم 18کوچه دارد که همگی باز، اما عرض‌شان کم است که به این مشکل باید سدمعبر بساط‌گستران را هم اضافه کرد. طول خیابان شهید احسانی 835 متر و عرض آن بین 9 تا 5/10متر متغیر است. اگر حادثه‌ای در بازار رخ دهد نزدیک‌ترین راه برای امدادرسانی، خیابان انقلاب است اما به دلیل وجود بساط‌گستران تردد خودروهای امدادی در این خیابان هم به راحتی انجام نمی‌شود.
ساماندهی بازار احسانی بسیار مهم است
«هیوا کاکه‌زاده» شهردار ناحیه2 می‌گوید: «برخورد با افرادی که در بازار احسانی به‌عنوان بساط‌گستر فعالیت می‌کنند فرامنطقه‌ای است و مجوزهای لازم برای این کار باید از طرف شورای تأمین استان تهران صادر شود. اخطارهای لازم به کاسبان برای جمع‌آوری سایه‌بان‌هایی که برای تردد خودروهای امدادی مشکل ایجاد کرده‌اند ارائه شده است. به کاسبانی هم که مقابل واحدهای تجاری خود را اجاره می‌دهند اخطار داده‌ایم. معتقدم ساماندهی بازار احسانی با همکاری و تعامل محقق‌شدنی است.» «داود قلی‌زاده» دبیر شورایاری محله شکوفه شمالی هم می‌گوید: «سازمان‌های مسئول باید دست به دست هم دهند تا هرچه زودتر این راسته تجاری ساماندهی شود. با توجه به بافت خیابان احسانی، اگر یکی از مغازه‌ها دچار حریق شود، امدادرسانی توسط نیروهای امدادی به کندی انجام خواهد شد. بنابراین می‌توان انتظار داشت که خسارات زیادی به بار آید.»
نگاه
معابر غیرقابل نفوذ منطقه
شکی نیست که دسترسی آسان به محل حادثه، باعث بالارفتن سرعت امدادرسانی می‌شود. «علیرضا مرآتی» معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه 19 می‌گوید: «بازار احسانی با بافت مسکونی احاطه شده است و به همین دلیل، علاوه بر کم‌عرض بودن بسیاری از معابر اطراف این بازار، پارک خودروهای شخصی در این کوچه‌ها مزید بر علت شده و دسترسی سریع به خیابان احسانی را ناممکن می‌کند. هنگام حادثه تردد خودروهای سنگین در معابر کم‌عرض دشوار می‌شود. خودروهای سازمان آتش‌نشانی تانکردار هستند و در زمان حریق، مأموران باید از آنها استفاده کنند. بنابراین با در نظر گرفتن کم‌عرضی معابر و وجود سدمعبرهای متعدد، می‌توان انتظار داشت امدادرسانی با کندی مواجه شود و چه بسا ساعت‌ها طول بکشد.»
تلنگر
دودی که به چشم خودمان می‌رود
«میلاد عبدی» یکی از ساکنان محله عبدل‌آباد می‌گوید: «اگر حادثه‌ای در این محدوده رخ دهد، ازدحام جمعیت باعث خواهد شد تا ترافیک سنگینی در خیابان به‌وجود آید. اگر در این بازار حریق گسترده‌ای اتفاق بیفتد، با یک فاجعه روبه‌رو خواهیم بود.» «ناصر داور پناه» یکی از کاسبان این بازار می‌گوید: «بیشتر کاسبان این بازار مجهز به کپسول آتش‌نشانی هستند اما سؤال اینجاست اگر اتفاقی بیفتد این کپسول‌ها به تنهایی می‌توانند مانع یک فاجعه شوند؟ تا چندی قبل حتی نمی‌دانستم نوع کپسولی که استفاده می‌کنم باید با نوع کسب و کارم تناسب داشته باشد اما با آموزش‌هایی که از سوی آتش‌نشانی ارائه شد، متوجه شدم هر صنف باید کپسول آتش‌نشانی مخصوص به خود را تهیه کند اما بسیاری از کاسبان فقط کپسول آتش‌نشانی دارند و آن را در پستو مغازه پنهان کرده‌اند. اگر روزی حادثه‌ای اتفاق بیفتد دود آن به چشم خودمان می‌رود.»
