روان
اثرات روانی حضور طولانی در خیابان و ترافیک روی راننده‌ها چیست؟
چرخ‌دنده‌های معیوب در مسافرکشی
دکتر علیرضا عابدین| متخصص روانشناسی بالینی
راننده تاکسی شغلی است که برخلاف تصور بسیاری از مردم که سهل می‌انگارندش، بسیار طاقت‌فرسا و تنش‌زاست. پرمخاطره و سخت بودن رانندگی، صاحبانش را طی زمان دچار فرسودگی می‌کند. آستانه تحمل و درجه صبر کسانی که در ابتدای کار بسیار فروتن، متواضع و گرم و پراشتیاقند را پایین می‌آورد و آنها را عجول، کم‌حوصله، پرخاشگر و عصبی می‌کند. انتخاب شغل از روی اجبار، مطلوب‌نبودن فضای تردد شهری مانند عرض کم خیابان‌ها، دست‌اندازها و چاله‌چوله‌های متعدد که باعث هزینه‌تراشی مضاعف تاکسی‌داران می‌شود، ماندن در ترافیک‌های طولانی در اوج گرما، سرما و انواع آلودگی، فرسایش و استهلاک بدن و خودرو توأما، دستمزد کم در قبال کار زیاد و جور درنیامدن دخل‌وخرج، نبود تضمینی از آینده شغلی، نداشتن بیمه سختی کار، حضور کمرنگ بین خانواده و کم‌شدن روابط عاطفی با همسر و فرزندان و به دوش کشیدن یک‌تنه مشکلات زندگی و بار روانی ناشی از آن از مواردی است که امنیت روانی راننده‌ها را به خطر می‌اندازد و آنها را روزبه‌روز کم طاقت‌تر و عصبی‌تر می‌کند.
چنین چرخ‌دنده‌های معیوبی موجب می‌شود تا راننده‌ای که متحمل استرس‌های فراوانی است نتواند ارتباط کلامی مناسبی را با مسافرانش برقرار کند. رفتارهای شتاب‌زده، بی‌تعادل و پرنوسان در رانندگی که موجب آزار خود و دیگران است حالت انتقام‌جویی و تهاجم‌گرایی را در صاحبان این حرفه رشد می‌دهد. در این حالت اگر کسی راهش را مسدود کند، نوعی از تهدید به احساس حقارت در او شکل می‌گیرد و درصدد رفتار پرخاشگرانه و مقابله به‌مثل خواهد بود.
رانندگی بیش از 4ساعت در روز، به‌ویژه در شهر آلوده و پرترافیکی مانند تهران، رانندگان را در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌دهد و عوارض جبران‌ناپذیری را بر جسم و روان این گروه از شهروندان برجای می‌گذارد. اما بیشتر مسافرکشان بیش از 8ساعت در روز در خیابان‌های شلوغ و پرترافیک با مسافران سر و کله می‌زنند.
حضور طولانی‌مدت پشت فرمان فشارهای پیاپی را بر ستون فقرات، زانو، ران و مفصل مچ پا وارد می‌کند که رانندگان را در معرض بیماری‌هایی چون دیسک کمر و گردن و زانودرد قرار می‌دهد. از طرفی چون پدال‌های کلاچ، ترمز، گاز و صندلی بیشتر مسافرکشان در حالت استاندارد قرار ندارد این فشارها و فرسایش‌ها زودتر از موعد گریبانگیرشان می‌شود و بسیاری از رانندگان بی‌اهمیت از کنار این دردها می‌گذرند و به‌دلیل بالا بودن هزینه درمان از مراجعه به پزشک خودداری می‌کنند. کهنه‌شدن چنین دردهایی بر بار روانی و استرس‌ها می‌افزاید و در انتهای شب، خانه و کانون گرم خانواده تنها مأمن تخلیه این کوله بار درد است که معمولا فضای مسمومی را در این محیط ایجاد می‌کند و اغلب به پرخاشگری با اعضا می‌انجامد.
طولانی بودن زمان کار و ارتباط‌های سطحی با افراد موجب می‌شود که این قشر از ارتباط‌های عمیق با خانواده به‌دلیل حضور کمتر باز بماند و همین مسئله منجر می‌شود تا روابط به مرور دچار خشکی و سردی شود.
راننده‌ها به‌دلیل تماس مستقیم و عینی‌تری که نسبت به سایرین با پول دارند به لحاظ روانی مدیریت درستی روی آن، به‌ویژه در درازمدت ندارند. با اکثر رانندگان که صحبت کنید همه متفق‌القول از نداشتن قدرت پس‌انداز سخن می‌گویند و دلیل آن را نیز در دسترس بودن پول نقد عنوان می‌کنند. این ضعف مدیریت پول، به‌ویژه برای کسانی که به‌عنوان پدر یا همسر مسئولیت مخارج زندگی را برعهده دارند، دغدغه‌های فکری و روانی زیادی ایجاد می‌کند و آنها را از انجام بسیاری از اقدامات مانند خرید خانه و تعویض خودرو بازمی‌دارد. از سوی دیگر همین نوع دریافت نقدی پول خرد در بسیاری از موارد سرآغاز یک اعصاب خردی کوچک تا یک نزاع بزرگ می‌شود.
حال که این قشر با وضعیت نابسامان اقصادی موجود جامعه مجبور به‌کار مضاعف هستند بهتر است گاهی اوقات در زمان استراحت کنند و برای صرف غذا به منزل بروند یا از همسرشان بخواهند که در سفرهایی کوتاه همراهی‌شان کند تا فرصتی برای گفت‌وگو ایجاد شود. این ارتباط‌ها و تماس‌های کوتاه روزانه می‌تواند در کاهش بار روانی و فشارهای ناشی از کار بسیار تأثیرگذار باشد و فضا را نرم‌تر و منعطف‌تر کند. بدین‌ترتیب آنها احساس می‌کنند که حامیانی دارند که قدر زحماتشان را می‌دانند و در سختی‌ها و گرداب‌های زندگی کنارشان هستند.
