اشتغال
در جست و جوی گلاب گلستان
گفت‌و‌گو با فاطمه جلالی، بانویی که برای ارتقای کیفیت گلاب استان تلاش می‌کند
بنیامین شریعتی اشرفی | گرگان- خبرنگار:
پرورش گل محمدی و گلاب‌گیری از دیرباز بین مردم اصفهان و به ویژه کاشان رواج دارد. امروزه نیز این روند به شکل سنتی به حیات خود ادامه می‌دهد؛ این در حالی است که در کشورهای دیگر این کار تبدیل به یک صنعت شده است. سابقه تاریخی گلاب در کشور نشان می‌دهد که اگر قرار باشد خلاقیتی در این عرصه شکل بگیرد، باید در همان شهرهای مستعد یعنی کاشان و اصفهان روی دهد، اما شگفتی اینجاست که جوانی گلستانی در ارتفاعات شاهکوه، دست به کاری خلاقانه در این زمینه زده است. «فاطمه جلالی» کارشناس ارشد رشته زیست فناوری کشاورزی باور دارد که صنعت عطر و اسانس ایران ظرفیتی برابر کشورهای تراز اول دنیا داراست و با استفاده از دانش آکادمیک و انرژی و تلاش خود نخستین گام‌های اساسی برای تحقق رویایش را برداشته است. در ادامه گفت‌وگوی همشهری با این جوان گلستانی را بخوانید.
چرا با وجود رونق کشت و تولید گیاهان بومی در استان، کشت و پرورش گل محمدی را انتخاب کردید؟
4 سال پیش همزمان با تهیه ۳۰۰پیاز زعفران و انواع گل‌های محمدی از کاشان، آنها را در ارتفاعات چهارباغ شاهکوه گلستان کاشتم تا ببینم کدام یک در این منطقه بهتر محصول می‌دهند. پس از گذشت یک دوره کشت زعفران را با این‌که محصول تولید شده بالاترین میزان کیفیت در میان زعفران‌های کشور را دارا بود، کنار گذاشتم. به این دلیل که با برخی محدودیت‌‌ها که مهم‌ترین آن کمبود زمین برای کشت محصول بود مواجه شدم. به همین دلیل تمرکز خود را روی پرورش گل محمدی گذاشتم و متوجه شدم که تمام آیتم‌های مورد نیاز برای پرورش گل محمدی مانند رطوبت هوا، دما و خاک مناسب و غیره در این منطقه وجود دارد.
نتیجه نخستین کشت رضایت‌بخش بود؟
بله، اما من تغییراتی هم در همان کشت اول، به شیوه کار اضافه کردم. با کمی تغییرات در شیوه پرورش و اضافه کردن یکسری آیتم‌ها طی همان دوره آزمایشی توانستم توان برداشت گل را افزایش دهم. یعنی به جای هر ۲۵ تا ۳۰ روز، هر ۱۰ تا ۱۵ روز برداشت گلبرگ‌ها را انجام دادم.
به مرور متوجه شدم که با اعمال تغییراتی می‌توان بهره‌وری محصول را تا حدود زیادی افزایش داد. برای این کار ابتدا به یکسری تحقیقات جدید در جایگاه هسته فناور در شهرک صنعتی آق‌قلا پرداختم و از آنجا فعالیتم را آغاز کردم. این آزمایش‌ها و فعالیت‌ها برای افزایش کیفیت و کمیت و ارتقای اسانس بود، چراکه همواره هدف من این بود که پس از توسعه محصولات در سطح کشور وارد بازارهای بین‌المللی شوم.
با این‌که بازار بین‌المللی از اسانس گل‌ها استقبال خوبی دارد، چرا ایران تنها روی محصول گلاب تمرکز دارد و اسانس تولید نمی‌کنیم؟
پیش‌تر این موضوع را در ارائه طرح خود به مسئولان حوزه توسعه روستایی کشور، مطرح کرده بودم. آن زمان که قیمت دلار ۳۵۰۰ تومان بود، کشور‌هایی مانند ترکیه و بلغارستان هر کیلو اسانس تولیدی گل محمدی خود را ۸۰ میلیون تومان به فرانسه می‌فروختند.
آیا تولید و کاشت گل محمدی با توجه به شرایط آبی استان، الگوی کشت مطلوبی برای ما به حساب می‌آید؟
بله، گل محمدی فقط در سال اول پس از کاشت گیاه به مدت یک هفته تا 10 روز نیاز به آبیاری دارد، ولی پس از آن در سال‌های بعد نیاز به آبیاری نخواهد داشت. از همین رو گل محمدی را گیاهی با خصوصیت کشت دیم می‌شناسند. همین ویژگی، آن را به محصولی متناسب با شرایط فعلی استان تبدیل کرده است. از سوی دیگر در صورت اجرای طرح اسانس‌گیری، این محصول برای اقتصاد گلستان نیز بسیار مثمر ثمر خواهد بود، چراکه اگر کف تولید محصول را در هر هکتار 3 تا 5/3 تن گلبرگ در نظر بگیریم، معادل یک کیلوگرم اسانس به ما خواهد داد.
آیا در نقاط دیگر کشور برای این موضوع ایده‌ای پیگیری نمی‌شد؟
پیگیری می‌شد اما موضوع به مرحله تولید انبوه رسیدن و ورود به بازارهای بین‌المللی است. در همین چند سال اخیر دانشگاهی در کاشان با رشته تخصصی اسانس‌گیری راه‌اندازی شده که خودشان دستگاه اسانس‌گیری را تولید می‌کنند، اما رویکرد جدی به عنوان یک شاخه صنعتی به آن وجود ندارد.
سطح زیر کشت گل محمدی درکشورهای بلغارستان و ترکیه 20هزار هکتار است. ولی این محصول با وجود دیمی بودن و الگوی مناسب با شرایط آبی کشور، در ایران مورد توجه قرار نگرفته و تقریبا 2هزار هکتار در سراسر کشور زیر کشت گل محمدی قرار دارد و سهم گلستان تنها 2500متر است. 2هزار متر آن در ارتفاعات مینودشت و در اراضی شیبدار قرار دارد و بقیه زمین‌های زیر کشت خودم هستند که جمعا به 500 متر می‌رسد.
بنا بر آنچه می‌دانیم شما ارزش افزوده این محصول را افزایش داده‌اید. درست است؟
بله؛ هم گلاب و هم غنچه‌های محصولاتم با قیمتی بالاتر از قیمت بازار فروش رفتند، یعنی گلابی که در بازار لیتری 10 هزار تومان به فروش می‌رسد، از من لیتری 15 هزار تومان خریداری شد و غنچه‌های گل نیز تا کیلویی 150 هزار تومان فروش رفت. این قیمت بر اساس تقاضا بود.
در همینه زمینه :
