برخورد نزدیک
تأملاتی درباره انتخابات شورایاریها
ولی‌الله شجاع‌پوریان | معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری
1- براساس تعریف ارائه شده در اساسنامه، شورایاری انجمنی غیردولتی، غیرمتمرکز، غیرسیاسی، داوطلبانه، مشارکتی و خودگردان است که اعضای آن به‌صورت افتخاری فعالیت می‌کنند. شورایاری جلوه‌ای از مشارکت مردم در اداره امور شهر در سطح محلات است که طرح تشکیل آن در دوره اول شورای اسلامی شهر تهران در سال 78در راستای رویکردهای مدنی دولت اصلاحات تصویب شد، اعضای شورای شهر در دوره اول با درک اهمیت وجود تشکل‌های محلی و نقش آنها در اداره امور کلانشهر تهران، این مهم را بنیان گذاشته و تا به امروز که در آستانه برگزاری پنجمین انتخابات شورایاران هستیم، 352محله تهران از این نهاد مردمی برخوردار بوده و با موافقت وزیر کشور پنجمین دوره انتخابات شورایاران در ماه‌های آینده برگزار خواهد شد.
2- یکی از مهم‌ترین مشکلات شورایاریها، خلاهای قانونی نهاد شورایاری در اسناد بالادستی کشور است، گرچه نهاد شورای اسلامی شهر و روستا در قانون اساسی به‌صورت صریح ذکر شده، اما نهاد شورایاری در سطح شورای شهر و موافقت وزارت کشور ابلاغ شده و به همین جهت در چند دوره گذشته نیز محدودیت‌های قانونی پیش روی شورایاران بوده که البته هر بار با پیگیری اعضای شورا و تعامل وزارت کشور این موانع حل شده است، اما برای تحکیم این نهاد مردمی نیاز است در دوره اخیر که تعامل مناسبی میان شورای اسلامی شهر تهران و نمایندگان مجلس تهران برقرار است، خلاهای قانونی شورایاری شناسایی و به‌صورت قانون تدوین و ابلاغ شود.
3- کارکرد اصلی نهاد شورایاری نظارت است، بر این اساس قرار است وظیفه نظارتی شورای شهر در سطح محلات به شورایاران که از طریق انتخابات محلی برگزیده می‌شوند، واگذار شود تا برنامه‌ریزی‌های بودجه‌ای، عمرانی، فرهنگی و اجتماعی منطبق با نیازهای واقعی و میدانی محلات صورت گیرد. نحوه پیوند شورایاری با اعضای شورا نیز از طریق 5عضو شورا در ستاد هماهنگی شورایاری‌هاست که مسئولیت سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، نظارت و هدایت امور شورایاریها را بر عهده دارند.
4- با مروری بر عملکرد شورایاران در 4 دوره گذشته، به‌نظر می‌رسد به‌رغم ظهور کارکردهای مثبت این نهاد مدنی، در برخی موارد شورایاران از رسالت ذاتی خود فاصله گرفته‌اند که می‌تواند منجر به بروز چالش‌های جدی در آینده شود. با مراجعه به تعریف اصلی شورایاری در ابتدای این متن، انحراف و فاصله گرفتن از رویکردهای اصلی نهاد شورایاری آشکار می‌شود. داوطلبانه بودن، غیرسیاسی بودن و خودگردان بودن در شورایاری‌های فعلی قابل استنتاج نیست و اگر این رویه اصلاح نشود، می‌تواند آسیب‌زا باشد. یکی از تئوری‌های مهم جامعه‌شناسی سیاسی، موضوع نهادمندی است که براساس آن یک نهاد با قاعده‌ای از هنجارها، منزلت‌ها و نقش‌های به هم پیوسته و موردپذیرش یک جامعه شکل می‌گیرد و به مرور به‌عنوان یک نهاد مشخص با کاردکردهای روشن، مورد پذیرش اکثریت جامعه قرار می‌گیرد که متأسفانه از این منظر نهاد شورایاری با نقاط ضعف و اشکالات ساختاری جدی روبه‌رو شده است.
5- برای برون‌رفت از مشکلات فعلی نهاد شورایاری، علاوه بر رفع محدودیت‌های قانونی در اسناد بالادستی و نهادمند کردن آن، افزایش مشارکت مردم در انتخابات شورایاری اهمیت زیادی دارد، در دوره‌های گذشته در بسیاری از محلات منتخبین مردم با آرای کمتر از یک درصد شهروندان آن محل انتخاب می‌شدند و مشارکت کم شهروندان باعث می‌شد برخی افراد با آرای کمتر از چند صد نفر به‌عنوان شورایار انتخاب شوند و این امر زمینه‌ساز برخی تخلفات در انتخابات و فرصت‌طلبی در آینده را فراهم می‌کرد، تنویر اهمیت و جایگاه شورایاری در سطح محلات در افزایش مشارکت مردم مؤثر خواهد بود و اکنون که وزیر کشور با برگزاری انتخابات موافقت کرده است، مدیریت شهری جدید که با رأی حداکثری مردم در این جایگاه حضور دارد با کمک رسانه‌ها می‌تواند سطح مشارکت در پنجمین دوره انتخابات شورایاری را افزایش دهد.
در همینه زمینه :
