ماموریت سخت در سرزمین یوزها

 اعظم‌سادات محمودآبادی| خراسان جنوبی ـ خبرنگار:


‌حیات ‌وحش نایبندان طبس با یک میلیون و 500 هزار هکتار بزرگ‌ترین پناهگاه حیات ‌وحش ایران است که یوزپلنگ آسیایی در آن زندگی می‌کند و به عنوان اولین زیستگاه یوزهای ایران نیز معرفی شده است. براساس آخرین اطلاعات موثق از دوربین‌های موجود در نایبندان، وجود 6 قلاده یوز آسیایی اثبات شده است و مسئولان انتظار دارند حداقل 10 یوز در این منطقه بیابند. با وجود این نایبندان به تعداد کافی محیط‌بان ندارد و از اعتبارات ویژه محروم است. این شرایط حفاظت از یوز گونه کمیاب ایرانی را دشوار کرده است.

معاون نظارت بر امور حیات ‌وحش محیط‌زیست خراسان جنوبی با اشاره به این‌که منطقه حیات‌وحش نایبندان بزرگ‌ترین پناهگاه حیات ‌وحش ایران است که یوزپلنگ آسیایی در آن زندگی می‌کند، نصب دوربین‌های تله‌ای را در منطقه یکی از اقدامات مهم این سازمان در بحث حفاظت از این گونه کمیاب اعلام می‌کند.  «بهمن مودی» می‌افزاید: در سال 95 با همکاری دفتر حفاظت از یوز آسیایی که در سازمان حفاظت محیط‌زیست مستقر است و همچنین همکاری انجمن یوز و با کمک محیط‌بانان و کارشناسان در 10 درصد منطقه نایبندان 50 دوربین نصب شد. در تصاویر ضبط‌شده این دوربین‌ها، حیواناتی از جمله روباه، شغال، خرگوش، کفتار، قوچ و میش، کل و بز و جبیر (یک نوع آهو در مناطق کویری که غذای اصلی یوز در منطقه است) مشاهده شد.


تایید مشاهده 6 یوز

معاون نظارت بر امور حیات ‌وحش محیط‌زیست خراسان جنوبی تصویر مهم دیگری را که در این دوربین‌ها به ثبت رسیده شده است مربوط به یوز ایرانی عنوان می‌کند و می‌گوید: در 8 دوربین از یوزها عکس گرفته شده و یا تصویر آنها در فیلم کوتاه بوده است، به هر حال بررسی این تله‌ دوربین‌ها وجود 2 یوز را برای ما محرز کرده است (این دوربین‌ها خاصیت این را دارند که اگر حیوانی از جلوی آن رد شود از آن عکس بگیرند). 
وی این 50 دوربین تله‌ای را که در منطقه نصب شده بود متعلق به انجمن ملی حفاظت از یوز ایرانی عنوان کرد که در نیمه دوم سال گذشته به دلیل نیاز آن در جای دیگر این دوربین‌ها از استان گرفته شد. 

مودی با تکیه بر تصاویری که از این دوربین‌ها گرفته شده است و گزارش‌هایی که محیط‌بان‌ها ارائه داده‌اند، وجود 6 قلاده یوز را در منطقه نایبندان قطعی اعلام می‌کند و می‌افزاید: با در نظر گرفتن محدوده منطقه که شامل یک میلیون و 500 هزار هکتار است، نصب این تعداد دوربین یعنی پوشش فقط 10 درصد از منطقه و این به معنی نیاز ویژه به افزایش تعداد این دوربین‌ها در منطقه است.


یک یوز با 3 توله 

معاون نظارت بر امور حیات ‌وحش محیط‌زیست خراسان جنوبی با اشاره به این‌که در حیات وحش حیوانی که دارای توله است کمتر دیده می‌شود، ابراز می‌کند: یکی از گزارش‌های رسیده به این سازمان درباره دیده شدن یک یوز به همراه 3 توله‌اش بوده اما به دلیل کمبود دوربین و پوشش بخشی از منطقه هنوز تصویری از این یوز یا توله‌هایش به دست نیامده است. مودی کمبود اعتبار را بزرگ‌ترین مشکل پیش روی محیط‌‌بانان برای حفاظت از یوز ایرانی می‌داند و بیان می‌کند: در حال حاضر با توجه به گستردگی منطقه نایبندان به دوربین‌های تله‌ای بیشتری نیاز داریم تا اطلاعات یوز و طعمه او را بدهد. 

به گفته او، نصب این دوربین‌ها با توجه به وسعت منطقه 750 میلیون ریال اعتبار نیاز دارد. 


کمبود محیط‌بان

مودی تصریح می‌کند: علاوه بر افزایش تعداد دوربین باید بر این موضوع هم تاکید داشت که براساس استانداردهای جهانی برای کنترل و پایش 2 تا 10 هزار هکتار به یک محیط‌بان نیاز است، این در حالی است که در خراسان جنوبی و در زیستگاه یوزها هر محیط‌بان حفاظت از 125 هزار هکتار را برعهده دارد. 

معاون نظارت بر امور حیات‌ وحش محیط‌زیست خراسان جنوبی ادامه می‌دهد: با توجه به اهمیت حفاظت از یوز ایرانی چند سالی است طرح ملی حفاظت از یوز ایرانی در منطقه نایبندان طبس هم کلید خورده است. این طرح با حمایت سازمان ملل برای حفاظت از یوزپلنگ ایرانی در کل کشور انجام می‌شود، اما خراسان جنوبی از لحظه‌ای که منطقه نایبندان را تحویل گرفته هنوز یک ریال اعتبار از محل این طرح دریافت نکرده است. با ‌وجود این در قالب این طرح کمک‌های فنی خوبی در سال‌های گذشته به استان شد که یکی از آنها نصب دوربین تله‌ای بود که آن هم در نیمه دوم سال گذشته پس گرفته شد. 
وی با اشاره به این‌که یک خیر محیط‌زیست در بحث مراقبت از یوز با هزینه شخصی تابلوهای هشداری را در مناطق حادثه‌خیز جاده نصب کرده است، می‌گوید: این موضوع نشان می‌دهد مردم خراسان جنوبی نگران انقراض نسل این حیوان کمیاب هستند و در این باره اعتراضات خود را بیان کرده‌اند. 


کمک سازمان ملل شایعه است

بهمن مودی معاون نظارت بر امور حیات ‌وحش محیط‌زیست خراسان جنوبی درباره کمک 2 میلیون دلاری سال گذشته سازمان ملل برای حفاظت از یوز آسیایی و سهم نایبندان از این اعتبار اظهار بی‌‌اطلاعی می‌کند. پاسخ این سوال را از معاون پروژه حفاظت از یوزپلنگ ایرانی جویا می‌شوم مسئولی که درگفت‌وگو با همشهری چنین کمکی را شایعه می‌داند و اعلام می‌کند: در ایران 10 منطقه یوزخیز داریم به طور حتم اگر اعتباری بیاید به همه این مناطق به خصوص نایندان طبس هم تعلق می‌گیرد.

«رجبعلی کارگر» به بحث بیمه تکمیلی محیط‌بانان اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: در تلاشیم این عزیزان در بحث‌های بیمه‌ای مشکلی نداشته باشند تا در زیستگاهی که به مراقبت مشغولند آسودگی خاطر بیشتری داشته باشند.  این مسئول کشوری درباره برگزاری کلاس‌های آموزشی توضیح می‌دهد: 3 هدف حفاظت، آموزش و تحقیقات در پروژه حفاظت از یوز ایرانی تعیین شده که همه آنها در مناطق یوزخیز عملیاتی شده است.

 کارگر در پاسخ به این سوال که به نظر می‌رسد خراسان جنوبی در کارهای مطالعاتی آنها از قلم افتاده است با رد این موضوع تاکید می‌کند: تعداد محیط‌بان از جمله نکاتی است که امروز در بحث محافظت از یوز مطرح است، البته به کمک کارگاه‌های آموزشی توانسته‌ایم تا حد زیادی مردم مناطق را با خصایص این حیوان آشنا کنیم که به هر حال در این پروژه فقط مسائل حفاظتی کافی نیست.  از نظر او این‌که مردم بدانند یوز به انسان حمله نمی‌کند، این‌که سمن‌ها وارد بحث‌های حفاظتی این حیوان شوند و یا خبرنگاران به دقت این موضوع را مورد توجه و سوال و جواب قرار دهند بسیار مهم است و نشان می‌دهد بحث یوز ایرانی آن‌طور که تمایل داشته‌ایم مورد توجه قرار گرفته است.  وی با توجه به این‌که منطقه نایبندان جزو اولین مناطق یوزخیز ایران بوده است اعلام کرد: این منطقه در تمام طرح‌های تحقیقاتی این پروژه وجود دارد . هرچند این مسئول کشوری منطقه نایبندان را جزو مناطق پراهمیت اعلام می‌کند اما آنچه تاکنون به لحاظ اعتباری و نیز توجه به استخدام محیط‌بان برای این مساحت از منطقه حفاظت‌شده عنوان شد نشان می‌دهد ماموریت حفاظت در خراسان جنوبی، اولین سرزمین یوز، بسیار سخت است.