نوستالژی‌های ما با همسایه‌ها

امان‌الله قرایی‌مقدم | جامعه‌شناس

خیلی از همسایه‌های ایران به هر حال منافع خود را در روابطشان با ما دنبال می‌کنند؛ مثلاً‌ ترکیه یا ارمنستان در ارتباطات فرهنگی با ایران بیشتر به‌دنبال جذب گردشگر و نفع اقتصادی هستند. کشورهایی مثل کویت، عربستان، قطر، امارات و ترکمنستان چندان به‌دنبال رفع نیازهایشان از طریق منابع ما نیستند و به کسب درآمد از طریق کشور ما و کمک‌های مالی ایران چشم ندارند. اما همسایه‌های دیگر تا حدود زیادی از نظر اقتصادی نیازمندند.

از نظر فرهنگی، ما با خیلی از همسایه‌هایمان قرابت‌های زیادی داریم که اصلی‌ترین آنها زبان مشترک است. زبان مهم‌ترین وسیله انتقال میراث فرهنگی از نسل گذشته به نسل آینده است. خوشبختانه زبانمان با تاجیکستان و افغانستان (فارسی) و آذربایجان (ترکی) یکی است.

 به‌طور کلی از نظر فرهنگی با افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، آذربایجان و ارمنستان اشتراکات زیادی داریم. زمانی برادر و خواهر بودیم و مرزهایمان از هم جدا شد. به‌طور مثال ارمنستان با ایران سابقه تاریخی طولانی و غنی دارد. بعد از حمله ترکیه به ارمنستان، ایران پذیرای ارمنی‌ها بود و روابط حسنه میان مردم دو کشور از آن زمان وجود دارد. برخی شاعران ما مثل رودکی در تاجیکستان امروزی به دنیا آمده‌اند و خاقانی و نظامی گنجوی در آذربایجان. در تاجیکستان همان‌قدر که فردوسی برای ما مقدس است، برای آنها نیز مقدس است. ما با تاجیکستان، زبان، باورها، آداب، غذا و پوشاک و حتی زندگی مشترک داریم.

از دیگر سو، سابقه نوستالژیک طولانی میان ایران و ترکمنستان وجود دارد؛ وقتی به آداب و رسوم و سبک زندگی مردم در بخش‌هایی از ایران مثل گنبدکاووس، گالیکش، کلاله و جرگلان نگاه می‌کنید، به‌وضوح قرابت‌های فرهنگی را میان ایران و ترکمنستان می‌بینید.

می توانستیم از نظر فرهنگی با این کشورهای مشترک‌زبان، روابط گسترده‌تری داشته باشیم، اما برخی تبلیغات سوء کشورهای متخاصم در این زمینه تأثیرگذار بوده است و گاهی باعث دوری همسایه‌ها از همدیگر شده است.

مهم است که با همسایگانمان رابطه گسترده‌تری داشته باشیم و دوستی‌مان را ادامه دهیم. از طریق موسیقی، فیلم، هنر و زنده‌کردن نوستالژی‌های تاریخی می‌توان مراودات را با آنها گسترش داد.

ما چندکشور همزبان، با یک نوع فرهنگ هستیم که از نظر سیاسی می‌توانیم همگرا شویم و قدرت کسب کنیم. تقویت فرهنگ می‌تواند باعث تسهیل تعاملات سیاسی و اقتصادی میان کشورها شود. این وابستگی فرهنگی سبب نزدیک‌تر شدن ما به یکدیگر می‌شود.