گزارش
خروج آمریکا ازیک توافق هسته‌ای دیگر
دولت ترامپ از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد با روسیه خارج می‌شود
جواد نصرتی/ خبرنگار
سریال خروج آمریکا از پیمان‌های بین‌المللی به یک توافق هسته‌ای با روسیه رسید و دونالد ترامپ، تحت‌تأثیر جان بولتون مشاور امنیت ملی به‌شدت تندروی خود، آمریکا را از توافق منع موشک‌های هسته‌ای خارج می‌کند.
زمزمه‌ها درباره خروج آمریکا از این توافق هسته‌ای که در دوران جنگ سرد در سال1987 بین دونالد ریگان رئیس‌جمهور وقت آمریکا و میخائیل گورباچف رهبر وقت اتحاد جماهیر شوروی بسته شد، پنجشنبه و جمعه در رسانه‌ها مطرح شد تا اینکه ترامپ صراحتا از خروج از این توافق مهم سخن گفت. به‌گزارش سی‌ان‌ان، رئیس‌جمهور آمریکا پای پلکان هواپیمای اختصاصی‌اش - ایرفورس وان - و پیش از سفر به نوادا برای شرکت در یک کارزار انتخاباتی گفت: «روسیه این توافقنامه را نقض کرده است. آنها سال‌هاست که این توافق را نقض کرده‌اند. من نمی‌دانم چرا رئیس‌جمهور اوباما درباره آن مذاکره نکرد و یا از توافق بیرون نیامد. ما طرفی بودیم که به توافق پایبند بود اما روسیه متأسفانه به توافق پایبند نبوده است. بنابراین این توافق را خاتمه خواهیم داد.»
پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد (آی‌ان‌اف)، تولید و آزمایش موشک‌هایی که برد 500 تا 5500کیلومتر دارند را ممنوع می‌کند. به‌گزارش بی‌بی‌سی، دولت اوباما در سال2014 روسیه را متهم کرد که با ساخت و آزمایش یک سیستم موشکی کروز این پیمان را نقض کرده است. با این حال او به‌خاطر فشار رهبران اروپایی که معتقد بودند کناره‌گیری از آن می‌تواند دوباره رقابت تسلیحاتی را شروع کند در این پیمان باقی ماند. احتمالا بولتون در جریان سفر خود به مسکو با همتایان خود در این‌باره مذاکره خواهد کرد و تصمیم دولتش را رسما به اطلاع آنها خواهد رساند. تصمیم ترامپ برای خروج از این پیمان با واکنش شدید روسیه مواجه شد و سرگئی ریابکوف معاون وزیر امورخارجه روسیه آن را قدمی خطرناک خواند. ریابکوف گفت: «من مطئنم این اقدام آمریکا نه‌تنها از سوی جامعه جهانی درک نخواهد شد که محکومیت‌های شدیدی هم به همراه خواهد داشت.» او همچنین ضمن محکوم کردن این تصمیم آمریکا، دولت این کشور را متهم کرد که با روشی باجگیرانه، به‌دنبال کسب امتیازهای بیشتر است.
اشتباه بزرگ
این اقدام ترامپ، نه‌تنها با محکومیت طرف روس، که با انتقادهایی در میان کارشناسان در داخل و خارج آمریکا مواجه شده است. تحلیلگران معتقدند ترامپ باید با روس‌ها مذاکره می‌کرد و با این کارش ضربه سنگینی به برنامه جهانی کنترل تسلیحات می‌زند.
در داخل آمریکا، انتقادها شدیدتر از این است؛ دریادار جان کربی، سخنگوی سابق وزیر امورخارجه آمریکا و تحلیلگر نظامی سی‌ان‌ان معتقد است که ترامپ، با این اقدامش متحدان اروپایی را غافلگیر کرده است. این پیمان، با توجه به ابعاد فنی آن، بیشتر وسیله‌ای برای حفاظت از اعضای اروپایی ناتو برابر حملات هسته‌ای موشکی روسیه به شمار می‌رفت. کربی علاوه بر این معتقد است که ترامپ، زمان درستی را برای خروج از این توافق انتخاب نکرده است؛ «من فکر می‌کنم اگر از این پیمان کنار بکشیم، باید به این فکر کنیم چطور باید این کار را انجام دهیم چون هم‌اکنون ما توانایی‌هایی را که روس‌ها در این زمینه دارند، نداریم. » اشاره کربی به سامانه موشکی میان‌برد کروز9 ام729 (شناخته‌شده با نام اس‌اس‌سی-8 در ناتو) روسیه است که اوباما به‌خاطر تولید آن تهدید کرده بود از آی‌ان‌اف خارج خواهد شد. روسیه با این سامانه موشکی، می‌تواند در کمترین زمان ممکن به کشورهای عضو ناتو حمله هسته‌ای کند. مسکو البته جزئیاتی از این سامانه ارائه نداده و تنها گفته است که تولید این سامانه موشکی، توافق آی‌ان‌اف را نقض نکرده است. ناتو اخیرا به سامانه موشکی اشاره کرده و گفته است: تولید آن احتمالا توافق منع موشک‌های هسته‌ای را نقض کرده است. استیون پایفر، پژوهشگر مؤسسه بروکینگز در یادداشتی برای همین مؤسسه، این مسئله را مطرح کرده است که ترامپ با این کار خود، تمام تقصیرها را متوجه آمریکا خواهد کرد و روسیه حالا با خیال راحت و بدون نگرانی از نقض این توافق، به فعالیت‌هایی که از قبل داشته است، به‌صورت آشکار ادامه خواهد داد.
نگرانی از چین یا روسیه؟
با توجه به حضور بولتون به‌عنوان یکی از بانفوذترین تصمیم‌گیران در زمینه امنیت ملی در آمریکا، خروج آمریکا از این توافق چندان تعجب‌آور نیست. از نظر بولتون، برنامه کنترل تسلیحاتی کاملا غیرضروری و زائد است. او در سال2001 نقش فعال و تعیین‌کننده‌ای در کنار کشیدن آمریکا از پیمان منع موشک‌های ضدبالستیک داشت و یکی از قدیمی‌ترین مخالفان همین توافق منع موشک‌های هسته‌ای به شمار می‌رود. اما در روزهای اخیر، پای یک بازیگر دیگر هم به داستان باز شده است؛ چین.
به گزارش سی‌ان‌ان، مقامات آمریکایی معتقدند این توافق آمریکا را در مقابل چین در موقعیت پایین‌تری قرار داده است چون پکن، هیچ‌گونه محدودیتی برای تولید و توسعه موشک‌های هسته‌ای میان برد و استقرار آنها در اقیانوس آرام ندارد. نیویورک تایمز هم روز جمعه در گزارشی به این موضوع اشاره کرد که آمریکا به‌منظور مقابله با حضور نظامی در حال گسترش چین در اقیانوس آرام به فکر کناره‌گیری از توافق منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد افتاده است. در سال2017 دریادار هری هریس، فرمانده نظامی آمریکا در اقیانوس آرام در گزارشی به کنگره گفته بود که اگر چینی‌ها عضو توافق منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد بودند، 95درصد توان موشکی آنها این توافق را نقض می‌کرد.
