الموت به ثبت جهانی نزدیک شد

محمد باریکانی/خبر‌نگار

چهاردهمین فصل از کاوش‌های قلعه الموت در حالی دیروز تصویب شد که پرونده ثبت جهانی این اثر نیز در دست تهیه است. حمیده چوبک، رئیس پایگاه میراث فرهنگی الموت نیز به همشهری گفته است: با گرفتن بخشنامه رعایت حریم و عرصه الموت از استانداری قزوین، این اثر یک گام دیگر به ثبت جهانی نزدیک شده است.
قلعه الموت یکی از قلاع منحصر‌به‌فرد تاریخی در ایران است. دژ الموت در شمال شرقی روستای گازرخان و بر فراز صخره‌ای به ارتفاع 2هزار و 163متر از سطح دریا و ارتفاع 200متر از زمین‌های اطراف در 2 هکتار بنا شد. اطراف این قلعه از 4 سو به پرتگاه منتهی می‌شود.

دژ نظامی حسن صباح؛ تبعیدگاه صفوی‌ها

قلعه تاریخی الموت که اکنون به‌عنوان یک اثر بی‌نظیر تاریخی میزبان گردشگران داخلی و خارجی است، سال 486هجری قمری توسط حسن صباح از فرمانروایان اسماعیلیه احداث شد و پس از حمله مغول به ایران در‌ماه شوال سال 654هجری قمری توسط سپاهیان هلاکوخان به آتش کشیده و ویران شد. این قلعه سپس به زندان و تبعیدگاه تبدیل شد.
در کاوش‌های انجام شده در این قلعه باستانی، ظروف و تزییناتی به‌دست آمد که بیانگر تغییر کاربری به تبعیدگاه شاهزادگان خاطی و افراد دارای جایگاه بالای سیاسی و اجتماعی در جامعه آن زمان ایران است.
برخی گمانه‌زنی‌ها نیز حاکی از آن است که روستای گازرخان در کنار قلعه الموت که چند سال پیش به روستاهای هدف گردشگری تبدیل شده است، پس از تسخیر قلعه توسط هلاکوخان مغول احداث و محل اقامت یکی از سرداران مغول به نام قازان‌خان بود. قلعه الموت در دوران صفویه نیز به‌عنوان زندان و تبعیدگاه استفاده می‌شد و در دوران قاجار و پس از آن دچار ویرانی شد.

تسریع در پرونده ثبت جهانی

اکنون چهاردهمین فصل از کاوش‌های باستانی قلعه الموت به تصویب پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری رسیده است و حمیده چوبک، باستان‌شناسی که از ابتدای کاوش‌ها تا همین امروز مسئولیت اداره و کاوش‌های قلعه را عهده‌دار بوده، از روند پرونده ثبت جهانی قلعه الموت سخن گفته است.
او به همشهری گفت که چندین مرحله در تدوین پرونده ثبت جهانی قلعه الموت انجام شده است. به گفته چوبک، تطبیق عرصه و حریم قلعه الموت انجام شده و مستندسازی کل منظر فرهنگی الموت نیز در حال انجام است. هیأت راهبردی برای نظارت بر تهیه پرونده ثبت جهانی الموت نیز از متخصصان و کارشناسان مختلف انتخاب شده است.
چوبک می‌گوید: مستندسازی قلعه الموت و آثار و روستاهای اطراف آن نیز با تهیه تصاویر هوایی و نقشه‌های دقیق در حال انجام است تا تحول معماری قلعه الموت و اطراف این اثر به‌طور کامل مشخص شود.

نمایش بیش از 5 هزار شیء تاریخی در سایت موزه الموت 

رئیس پایگاه میراث فرهنگی الموت گفت: قرار است براساس تفاهمنامه‌ای که با نهادهای مختلف همچون پژوهشگاه وزارت مسکن و شهرسازی منعقد شده است، طرح بازسازی، مستندسازی و پوشش متناسب با قلعه الموت اجرایی شود و براساس شرح خدمات سایت موزه الموت که توسط اداره کل موزه‌ها و آثار منقول سازمان میراث‌فرهنگی نوشته شده است، این قلعه و پیرامون آن به سایت موزه تبدیل شود.
به گفته این باستان‌شناس، سایت موزه الموت شامل زیرساخت‌های گردشگری، حفاظت و ساماندهی قلعه الموت است و تمامی آثار به‌دست آمده از کاوش‌های قلعه الموت نیز در موزه این سایت به نمایش گذاشته می‌شود.
او با اشاره به بیش از 5 هزار قطعه اثر تاریخی به‌دست آمده از کاوش‌های قلعه الموت افزود: مشکلات عمده‌ای در حریم قلعه تاریخی الموت وجود داشت و ساخت‌وسازهای نامناسبی در روستای گازرخان انجام شده بود اما بنیاد مسکن و استانداری قزوین قول داده است که تعرض‌هایی که به حریم و عرصه قلعه الموت وارد شده را برطرف کند.

مصوبه نجات الموت از ساخت‌وساز

او ابراز امیدواری کرد که حل مشکلات مربوط به عرصه و حریم قلعه الموت سال آینده با همکاری دستگاه‌های مختلف برطرف شود. چوبک گفت: خوشبختانه ‌ماه گذشته بخشنامه مؤثر و خوبی از سوی استانداری استان قزوین صادر شد که ساماندهی عرصه و حریم قلعه الموت را در پرونده ثبت جهانی این اثر تسریع می‌کند و همه دستگاه‌ها نیز موظف به رعایت عرصه و حریم قلعه الموت هستند.
رئیس پایگاه میراث فرهنگی قلعه الموت در استان قزوین تأکید کرد: بخشنامه صادر شده برای ساماندهی عرصه و حریم قلعه الموت، این قلعه را در پروسه ثبت جهانی این اثر یک گام به پیش برده است.

نکته
 فرانسوی‌ها به الموت رسیدند

درحالی‌که خبرهای خوشی از وضعیت پرونده ثبت جهانی قلعه الموت از سوی رئیس پایگاه میراث‌فرهنگی الموت شنیده شده است، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین از حضور 11متخصص فرانسوی برای مستندسازی قلعه الموت خبر داد. محمدعلی حضرتی‌ها به ایرنا گفت: این هیأت، تصویربرداری هوایی و سه‌بعدی مناظر و آثار تاریخی منطقه را که جزو الزامات یونسکو برای ثبت جهانی اثر است، انجام می‌دهد. او ابراز امیدواری کرده است که با حمایت مسئولان استانی و رفع موانع، فرایند ثبت جهانی الموت تسریع و پرونده آن هرچه سریع‌تر به یونسکو ارسال شود.