زنگ‌ها برای ما به‌صدا درآمده‌اند

اسماعیل کهرم | بوم‌شناس و مدرس دانشگاه

در روزهای گذشته مؤسسات مستقل مطالعات زیست‌محیطی که تغییرات آب و هوا را رصد می‌کنند اعلام کرده‌اند اگر روند افزایش گرما به همین ترتیب ادامه یابد تا سال2030 میلادی، کره زمین 1.5درجه سانتی‌گراد گرم‌تر می‌شود. این گزارش به تأیید ناسا  نیز رسیده. به یاد داشته باشیم از ابتدای قرن بیستم زمین یک درجه گرم شده است و با این 1.5درجه اعلام شده درواقع تا سال2030 کره زمین نسبت به ابتدای قرن بیستم 2.5درجه گرم‌تر می‌شود. افزایش دما تا پایان این قرن نیز به همین ترتیب قابل محاسبه است. گرچه من و شما و ساکنان کره‌زمین با شنیدن چنین خبری نگران می‌شویم، اما شوربختانه نگرانی آدم‌های عادی حتی اگر منجر به تغییر رفتار شود، تأثیر بسیار اندکی خواهد داشت. این زنگ خطر برای کسانی نواخته می‌شود که تاکنون گوش شنوایی برای شنیدن هشدارهای قبلی نداشته‌اند. دونالد ترامپ با هدف پیشرفت‌های صنعتی و تجاری به‌تنهایی 30درصد از گازهای گلخانه‌ای را تولید می‌کند. با این حال از معاهده پاریس خارج می‌شود؛ خروجی که مشوقی می‌شود برای خروج استرالیا و هندوستان از معاهدات کیوتو. در مرحله بعدی نیز چراغ سبزی است برای عبور کشورهای دیگر از خطوط قرمز محیط‌زیستی. به این ترتیب در مسابقه یکسره باخت کشورها برای پیشی گرفتن از هم در مصرف سوخت‌های فسیلی هر روز بیش از روز قبل Co، Co2 و CH4 تولید می‌شود که این آخری یعنی متان 30برابر گازهای قبلی به گرمایش زمین دامن می‌زند.

اما اینجا یک سؤال بسیار مهم و حیاتی مطرح می‌شود، اینکه با ادامه روند فعلی یعنی گرم‌تر شدن زمین چه اتفاقی می‌افتد؟ متأسفانه این سؤال پاسخ بسیار تلخی دارد. جوابی که چشم‌اندازی تاریک و وحشتناک برای آینده زمین ترسیم می‌کند. من چند بار به هندوستان رفته‌ام. طبق اطلاعی که در آخرین سفر کسب کردم در 30سال گذشته 100متر از عرض رودخانه گنگ کم شده است. با افزایش گرما تبخیر آب سرعت بیشتری می‌گیرد. سکونت در بسیاری از نقاط جهان – ازجمله حاشیه شمالی خلیج‌فارس – به‌دلیل بی‌آبی ناممکن می‌شود. موج مهاجران، شهرهای بزرگ را با چالش حاشیه‌نشینی مواجه می‌کند و کسانی که تا چندی پیش کشاورز و عامل تولید بودند، عامل آسیب‌های اجتماعی می‌شوند. کشاورزی بدون وجود آب بی‌معنی می‌شود. گرچه حتی در صورت وجود آب هم کشاورزی ناممکن است چون بذرها در این دما می‌پزند و سترون می‌شوند. این درحالی است که با ذوب شدن کوه‌های یخ در نقاط دیگری از دنیا بنادر و شهرها زیر آب می‌روند که تلفات انسانی ناشی از آن وحشتناک خواهد بود. به هر حال تنها چاره برای پیشگیری از چنین فاجعه‌ای یادآوری مصرف انرژی‌های پاک، ازجمله انرژی بادی، خورشیدی و انرژی‌های داخل زمین و تلاش برای توقف تولید گازهای گلخانه‌ای است.