سرنوشت ما و سیاست‌های بانک مرکزی

مائده امینی


تحلیل‌گران پیش از این پیش‌بینی کرده بودند که با اجرایی‌شدن تحریم‌های تازه در آبان ماه، حدود ۵۰۰هزار بشکه در روز از صادرات نفت ایران به بازار جهانی کاهش یابد که به‌نظر می‌رسد با افزایش قیمت جهانی نفت در این روزها این کاهش صادرات به سادگی جبران شود. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران هم بر این باور است که با خروج آمریکا از برجام اتفاق خاصی برای صادرات نفت و میعانات گازی ما رخ نخواهد داد و درآمدهای ارزی ایران طبق آنچه در بودجه آمده است، تأمین خواهد شد. کامران ندری، مدیرگروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی معتقد است بانک مرکزی می‌تواند با مدیریت صحیح، بازار ارز را آرام نگه دارد بدون اینکه تأثیرات روانی سیزدهم آبان آن را به‌هم بزند.

سکوت بانک مرکزی شکست

تصمیمات اخیر بانک مرکزی و اصلاحات تازه‌ در مدیریت بازار ارز، موجب ترکیدن حباب قیمت دلار در عرض چند روز شد. دلار  18هزارتومانی ناگهان به کانال 10هزارتومانی سقوط کرد و موجب هجوم فروشندگان و دلالان به بازار شد. کامران ندری، اقتصاددان تحلیل می‌کند: بانک مرکزی بالاخره سکوت طولانی خود را شکست و نشان داد که می‌خواهد کنترل بازار ارز را در دست بگیرد. بازار به پیام بانک مرکزی واکنش نشان داد و قیمت دلار سقوط کرد. اگرچه اقدام‌های کنونی بانک مرکزی کافی نیست اما می‌توان با ادامه این روند به بهبود وضعیت قیمت دلار امید داشت.

قیمت دلار در آبان ‌ماه ازاین گران‌تر نخواهد شد 

خیلی‌‌ها معتقدند که آمریکا دیگر ابزاری برای تحت فشار گذاشتن ایران در اختیار ندارد و به شکل شتاب‌زده‌ای تاکنون هرچه از دستش برمی‌آمده انجام داده است. کامران ندری هم به نوعی این ادعا را تأیید کرده و می‌گوید: تحریم‌ها نمی‌تواند برای قیمت دلار در کشور یک نرخ نجومی بسازد. اگر فقط و فقط اثر تحریم‌ها را درنظر بگیریم و در کنار آن تورم انباشته شده ناشی از کنترل و سرکوب نرخ ارز در گذشته را کنار بگذاریم، نرخ دلار ما چیزی بین 8تا 10هزار تومان خواهد بود. او ادامه می‌دهد: اگر بدبینانه نگاه کنیم و فرض کنیم آمریکا در چهارم نوامبر بتواند صادرات نفت ایران را محدود کند(هرگز نمی‌تواند صفر کند)، نهایت تأثیر تحریم‌ها در بستر رشد نقدینگی، خود را در دلار 13هزارتومانی نشان خواهد داد.

نرخ ارز جهش دوباره پیدا می‌کند اگر...

بازگشت دوباره نرخ دلار به قیمت‌های نجومی بعید است اما همچنان ترس از ثبت دوباره رکورد قیمت دلار و سایر ارزها در اقتصاد ایران وجود دارد؛ ترسی که با نزدیک‌شدن به سیزدهم آبان‌ماه پررنگ‌تر می‌شود. ندری در این‌باره هم توضیح می‌دهد: اگر دولت مانند گذشته تدابیر درستی برای هدایت بازار ارز اتخاذ نکند و نتواند آنطور که باید کنترل بازار را در دست بگیرد، ممکن است دوباره با یک جهش قیمتی در بازار مواجه شویم. جهش قیمت دلار این بار می‌تواند تا بیش از 20هزار تومان هم پیش رود و به تبع آن روی قیمت سایر کالاها در کشور تأثیر بگذارد و موجب شکل‌گیری یک تورم بزرگ در کشور شود. ندری می‌افزاید: البته به‌نظر می‌رسد این بار بانک مرکزی قرار نیست اشتباه کند. واقعیت این است که اگر اتکای بازار به بانک مرکزی باشد و بانک مرکزی تقاضاهای موجود در بازار را به رسمیت بشناسد و نسبت به پاسخ دادن و ساماندهی آنها اقدام کند، حداکثر تأثیر تحریم‌ها دلار را بین 10 تا 12هزار تومان نگه خواهد‌داشت. خوب است بدانید که یکی از اقداماتی که می‌تواند مثمرثمر باشد، پیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی نظیر FATF‌ برای مبارزه با پولشویی در کشور است که می‌تواند نظارت کافی بر بازار ارز و کل ساختار پولی کشور را با خود به‌دنبال داشته باشد.

پادزهرِ‌ داخلی برای آبان‌ماه 

زیر پای اقتصاد ایران آنقدر که ما دلمان می‌خواهد سفت نیست. مسائل مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به راحتی بازار را به‌هم می‌ریزد و سکان هدایت آن را به‌دست دلالان و سفته‌بازان می‌دهد. چالش هم که تا دلتان بخواهد پیش پای ماست؛ از بحران‌های داخلی نظیر موسسات مالی اعتباری، مخالفت‌های سیاسی احزاب با یکدیگر و تندروی‌ها گرفته تا مسائل بین‌المللی نظیر تحریم‌ها، بایکوت‌ها و مشکلات ساختار بانکی کشور. در شرایط کنونی اما به‌نظر می‌رسد از قله سختی‌های سال اقتصادی گذشته عبور کرده‌ایم و اندکی درایت و سیاست می‌تواند ناجی همه ما باشد؛ سیاست‌هایی مثل مدیریت انتظارات تورمی، آزادگذاشتن بازار ارز، هدایت درست نقدینگی‌ کشور و... که همه اقتصاددانان روی آن تأکید دارند و می‌تواند پادزهر تحریم‌های تازه آمریکا باشد.