نوسانات بازار ارز چه بر سر تولید و تجارت آورد؟
چرخه‌‌ای که معیوب شد
نظام عرضه و تقاضا در جریان تنش‌های ارزی با چالش مواجه شد
حمیده پازوکی
در شرایطی که نرخ ارز در روزهای گذشته نوسانات متعددی را به‌خود دیده، شرایط تولید و سرمایه‌گذاری در ایران را هاله‌ای از ابهام پوشانده است. هزینه‌های تولید و قیمت نهایی محصولات تولیدی در همه بخش‌ها ثابت نیستند و همین موضوع بسیاری از سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان داخلی را با سردرگمی مواجه کرده است.
امنیت مالی؛ خواسته سرمایه‌گذاران
عباس هشی -اقتصاددان و تحلیل‌گر مسائل اقتصادی- درباره این شرایط می‌گوید: هم‌اکنون ما با 2مسئله روبه‌رو هستیم: نخست اینکه ارزش پول ملی کاهش یافته و از نرخ اصلی ارز مرجع، 20درصد کم شده است و دیگر اینکه کاهش نرخ ارز روی نرخ ارز ثانوی اثر گذاشته و آنقدر ارز را گران کرده که قیمت آن در ماه‌های اخیر چند برابر شده است. تعطیلی بازار ثانوی باعث شده مدیریت بازار ارز آزاد از دست دولت خارج شود و شاهد نوسانات غیرعادی باشیم. این نوسانات غیرعادی موجب بی‌اعتمادی در بازار شده و برکسب‌وکار فعالان اقتصادی اثر گذاشته است که در نتیجه آن به دلایل مختلف، صاحبان کالاهای وارداتی حاضر نیستند اجناس خود را بفروشند.
وی ادامه می‌دهد: در این شرایط، تولیدکننده داخلی هم با مشکل نقدینگی برای خرید اقلام وارداتی مورد نیاز خود مواجه است. وقتی یک کالای تولیدی در بازار داخلی به فروش برسد قدرت خرید خریداران کم می‌شود و فروشنده عملا بازار خود را از دست می‌دهد.
این اقتصاددان با اشاره به انواع سرمایه‌گذاری اظهار می‌کند: در سرمایه‌گذاری با 2نوع سرمایه‌گذار مواجه هستیم، یکی سرمایه‌گذار داخلی که منابع مالی خود را صرف تولید می‌کند و دیگری سرمایه‌گذار خارجی که منابع مالی و تکنولوژی را با خود به کشور می‌آورد که تکنولوژی در این زمینه بسیار مهم است.
هشی معتقد است که سرمایه‌گذار خارجی به‌دنبال امنیت مالی در کشور است؛ آن هم در شرایطی که سرمایه‌گذار داخلی به شکل مشخص چنین امنیتی را احساس کند. درواقع برای یک سرمایه‌گذار ثبات روانی و بازدهی مالی بیش از هرچیز مهم است.
او با بیان اینکه برای سرمایه‌گذار خارجی، ثبات پولی یک کشور بسیار مهم است می‌گوید: به همین دلیل دولت‌ها به سرمایه‌گذار خارجی مجوز می‌دهند که به اندازه سرمایه‌گذاری خود سود ببرند. وقتی در یک کشور قیمت ارز از ثبات کافی برخوردار نباشد، ممکن است سرمایه‌گذار سود ببرد اما با تبدیل درآمد خود به دلار خواهد دید که آن‌طور که باید سود نکرده است.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه نوسانات ارزی بر سرمایه‌گذار داخلی هم تأثیرگذار است، اظهار می‌کند: سرمایه‌گذار می‌خواهد کارش با تداوم همراه باشد؛ یعنی بتواند پیوسته تولید کند و برای تولیداتش پیوسته مشتری داشته باشد. نوسانات ارز بر این تداوم تأثیر می‌گذارد. سرمایه‌گذار در چنین شرایطی برای تأمین قطعات و مواداولیه به ریال بیشتری نیاز دارد و درنتیجه قیمت‌تمام‌شده محصولش افزایش پیدا می‌کند. حال اگر مشتری او از توان مالی لازم برخوردار نباشد، سرمایه‌گذار ضرر خواهد کرد و برای ادامه کار با مشکل مواجه خواهد شد.
هشی ادامه می‌دهد: در ادامه فعالیت، تولیدکننده واقعی نگران خریدار هم هست؛ چون مردم باید توانایی خرید داشته باشند. تولیدکننده واقعی از قیمت دلار نگران است چون نمی‌خواهد توان مالی مشتری‌اش کاهش یابد. درکشور ما بیشتر کسب‌و‌کارها بر دلالی استوار است، امروز که قیمت ارز افزایش یافته است برخی تولیدکننده‌ها درست به اندازه افزایش دلار قیمت کالای خود را افزایش می‌دهند.
وی می‌افزاید: ما در کشور یک اقتصاد زیرزمینی هم داریم که نمونه بارز آن شبکه توزیع کالاست؛ به‌عنوان مثال، کالایی با قیمت 800تومان از کارخانه خارج می‌شود که روی آن قیمت 1200تومان برای مصرف‌کننده درج شده است. تولیدکننده از این کالا 10درصد سود می‌برد، درحالی‌که بخش توزیع 300درصد سود نصیبش می‌شود. کارخانه برای آن 10درصد سود مالیات هم پرداخت می‌کند اما بخش توزیع هیچ مالیاتی نمی‌پردازد. درنهایت باید گفت که در اقتصاد ما ویژه‌خوران ارزی، دلالان اقتصادی، دلالان تولیدکننده‌نما و... از گران‌شدن ارز سود می‌برند و دولت هم نمی‌تواند این شرایط را کنترل کند.
این اقتصاددان خطاب به سرمایه‌گذاران داخلی می‌گوید: برای سرمایه‌گذار واقعی مهم است که مشتری توان خرید داشته باشد و کارگرش هم درآمد کافی برای زندگی کسب کند. معتقدم که چنین سرمایه‌گذارانی نباید کار خود را تعطیل کنند و در همین شرایط هم باید کار خود را ادامه دهند چراکه این شرایط موقتی است.
در همینه زمینه :
