برخورد نزدیک
کارتن‌خواب‌های نادیده پیش‌‌روی همه
محمود مولایی | خبرنگار:
اگر کارتنخوابها در بهار و تابستان به سادگی در سطح شهر (پارک‌ها، معابر و...) شب را به صبح می‌رسانند، در پاییز و زمستان موضوع خواب افراد بی‌خانمان به معضل ویژه در تهران تبدیل می‌شود. شروع فصل سرما، خواب آنها را به هم می‌ریزد و چه بسا سرمای طاقت‌فرسا در یک شب کارتنخوابها را به خواب ابدی هل می‌دهد. مردان کهنسال، جوان و غم‌انگیز که حالا چند سالی است زنان باردار و کودکان هم به جمع کارتنخوابها اضافه شده‌اند. افراد بی‌خانمان به سبب فقر، بیکاری، اعتیاد، اختلافات خانوادگی و... هرسال به تعدادشان در تهران اضافه می‌شود. طبق برآورد کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل 100میلیون بی‌خانمان در جهان وجود دارد و در تهران بیش از 15هزار کارتن‌خواب زندگی می‌کنند؛ یعنی 0.015درصد از جمعیت بی‌خانمان‌های جهان. البته در کشورهای توسعه‌یافته گاهی وضعیت بغرنج‌تر به‌نظر می‌رسد. در رده‌بندی 2018 شهرهایی که بیشترین بی‌خانمان‌ها را دارند، 5شهر آمریکا نزدیک به 170هزار بی‌خانمان را در خود جای داده‌اند. شهر نیویورک به تنهایی 74هزار بی‌خانمان را در سطح شهر دارد و در این رده‌بندی جایگاه دوم را به‌خود اختصاص داده است.
شهری مانند مسکو با 50هزار بی‌خانمان در رده ششم قرار دارد، اما مانیل پایتخت فیلیپین با بیش از 3میلیون بی‌خانمان در جایگاه نخست قرار دارد. دولت فیلیپین سال گذشته با کمپین غذای کریسمس به کمک این افراد شتافت؛ درحالی‌که چنین حمایت‌هایی نتوانسته به گرفتاری‌های بی‌خانمان‌ها پایان دهد. در این میان پیش‌بینی می‌شود امسال به واسطه شرایط سخت اقتصادی ایران بعضی‌ها ناگزیر به حاشیه شهر تهران پناه برده و بی‌تردید این وضعیت می‌تواند آمار کارتن‌خواب‌های تهران را بالا ببرد. این می‌تواند هشداری برای آمادگی بیشتر در برابر کارتنخوابها باشد. به‌خصوص که بعد از مرگ چندین نفر از کارتنخوابها در اواسط دهه 80شهرداری را بر آن داشت تا گرمخانه تاسیس کند. حالا تعداد گرمخانه‌ها افزایش یافته و نخستین گرمخانه زنان هم در سال94 به‌وجود آمد؛ اما چه مشکلی از روی دوش کارتنخوابها برداشته شده است؟
کارتن‌خواب‌هایی که در سطح شهر و میان مردم و مسئولان هستند، اما ظاهرا به چشم نمی‌آیند، دیده نمی‌شوند و همچنان در خطر یخ‌زدگی در فصل سرما قرار دارند. سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران مسئولیت جمع‌آوری کارتنخوابها را به‌عهده دارد. حضور آنها در گرمخانه‌ها به تنهایی کافی نیست، زیرا حضورشان موقتی است و مهم‌تر از آن مکان گرم و غذا همه مشکلات کارتنخوابها را برطرف نمی‌کند. بعضی از آنها نیاز به پزشک و دارو دارند، در عین حال، اغلب کارتنخوابها نیاز به حمایت همیشگی دارند؛ نیازی بیشتر از آنکه توسط شهرداری گرمخانه‌ای تعبیه شود و مسیر حضورشان را در این گرمخانه‌ها هموار کند تا تمام مشکلات‌شان مرتفع شود. در این مسیر، سازمان‌های مرتبط مانند سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) با شهرداری باید همراه شوند. بی‌تردید نقش این سازمان‌ها کمتر از شهرداری نخواهد بود، چه بسا نقش پررنگ‌تری خواهند داشت؛ چنان‌که از آسیب‌هایی که متوجه کارتن‌خواب‌هاست جلوگیری خواهد کرد.
