بحران آب که از آن به‌عنوان مهم‌ترین معضل محیط‌زیست کشور یاد می‌شود، سبب شده تا راهکارهای متفاوتی برای مقابله با آن از سوی کارشناسان پیشنهاد شود. حالا یک عضو هیأت علمی دانشکده محیط‌زیست استفاده از آب‌های نامتعارف را راهکار حل بحران کم‌آبی در سیستان و بلوچستان اعلام کرده و گفته است: استخراج آب‌های شیرین از گسل‌های آبدار، تصفیه پساب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی با آب‌های شور و قنات‌ها مهم‌ترین نمونه‌های منابع آب نامتعارف است که می‌تواند برای حل مشکلات آبی استان سیستان و بلوچستان مورد استفاده قرار گیرد.
حمید سرخیل در گفت‌وگو با ایسنا، افزود: منابع آبی نامتعارف به آب‌هایی گفته می‌شود که از آنها نمی‌توان به‌صورت معمول استفاده کرد و بهره‌گیری از آنها نیازمند اعمال سیاست‌های مدیریتی و حفاظتی ویژه است.
راهکاری برای تأمین آب سیستان و بلوچستان
این کارشناس حوزه ژئوفیزیک زیست‌محیطی و اکتشاف منابع آب در ادامه با بیان اینکه سیستان و بلوچستان جزو مناطق بسیار کم‌بارش و خشک کشور به‌حساب می‌آید، برای مقابله با کم‌آبی در این منطقه گفت: با توجه به حل‌نشدن معضل دریاچه هامون به دلایل مشکلات متعدد ژئوپلیتیک و سیاسی - منطقه‌ای و سایر معضلات کم‌آبی در این استان می‌توان به‌عنوان گزینه جایگزین مواردی را برای حل معضلات کم‌آبی و بی‌آبی در این مناطق معرفی کرد. برای مثال «شکستگی‌های آبدار سطحی و نیمه‌سطحی (گسل‌های آبدار)» در مجاورت سلسله جبال مکران (حوالی زابل در سیستان تا ناحیه بم در کرمان) همچنین در سلسسله جبال بارز (ناحیه بم و جیرفت در مرز سیستان و بلوچستان) وجود دارد.
آنطور که سرخیل می‌گوید این گسل‌های آبدار می‌توانند همچون رودخانه‌های زیرسطحی و به‌عنوان مجاری برای دسترسی به آب‌های شیرین باشند که با استفاده از روش‌های نوین ژئوفیزیک زیست‌محیطی مثل روش الکترومغناطیس به‌سادگی قابل شناسایی هستند و می‌توان با حفر یک چاه کم‌عمق در مجاورت این شکستگی‌ها، ضمن هدایت درست آب‌های باران و برف کوهستانی از مناطق مرتفع بالادست، برای مصرف ساکنان منطقه، از این طریق از ورود آب شیرین به زمین‌های شور فلات‌های مجاور مناطق کوهستانی و هدررفت، تبخیر و شور‌شدن آن جلوگیری کرد.
پیشینه استفاده از آب‌های گسل‌های آبدار
این استاد دانشکده محیط‌زیست در مورد اثرگذاری روش حفر چاه درکنار شکستگی‌های آبدار هم یادآور شد: براساس مطالعه‌ای که در زاگرس و البرز انجام دادم، گسل‌های آبدار حتی می‌تواند نیاز آبی یک شهرک مسکونی چندده‌هزار نفری را تامین کند، حتی کارشناسان روس حدود ۵۰سال پیش در حوزه البرز، تعدادی چاه آب در کنار شکستگی‌های آبی حفر کردند که به هیچ‌وجه آبخوان‌های محلی را تحت فشار قرار نمی‌دهد و باعث فرونشست زمین هم نمی‌شود بلکه آب شرب نیمی از جمعیت شهرهای البرز جنوبی از این چاه‌ها تأمین
می‌شود.
بحران آب در کشور و راهکارهای مغفول‌مانده
بحران آب مدت‌هاست دامنگیر کشور شده و حالا روزبه‌روز پیامدهای منفی آن آشکارتر می‌شود. فرونشست زمین، اُفت آب‌های زیرزمینی و بحران در بیش از نیمی از دشت‌های کشور تنها بخشی از اثرات نامطلوب کم‌آبی است. به این موارد مهاجرت‌های دسته‌جمعی و حاشیه‌نشینی و از دست رفتن مشاغل بومی را باید اضافه کرد، با وجوداین، هنوز برای مقابله با بحران آب اقدامی جدی صورت نگرفته است. اکنون براساس شواهد متعدد بحران آب درکشور جدی بوده و به مرحله خطرناکی رسیده است. شاخص‌های بین‌المللی هم این وضعیت را تأیید می‌کند. به گزارش همشهری، ازجمله شاخص‌های بین‌المللی، شاخصی است که کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل، اعلام کرده. براساس اعلام این کمیسیون جهانی، میزان درصد برداشت از منابع آب تجدیدپذیر هر کشور، مبنا و شاخص اندازه‌گیری بحران آب آن کشور است. آنطور که کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل اعلام کرده هرگاه میزان برداشت آب در کشوری بیشتر از 40درصد کل منابع آب تجدیدپذیر باشد، این کشور با بحران شدید آب مواجه است. این در حالی است که بنا به اعلام مسئولان وزارت نیرو، میزان آب تجدیدپذیر کشور 120میلیارد مترمکعب است که از این میزان سالانه 96میلیارد مترمکعب آن به مصرف می‌رسد. این آمار نشان می‌دهد سالانه 80درصد از منابع آب تجدیدپذیر کشور برداشت می‌شود؛ آماری که نشان‌دهنده بحران شدید آبی در ایران است. کارشناسان و منتقدان مدیریت آب کشور می‌گویند نسخه‌های سازه‌ای و در رأس آن، سدسازی که طی سال‌های اخیر برای مقابله با کم‌آبی در کشور اجرا شده، نه‌تنها گره‌ای از این مشکل باز نکرده که به خشک‌شدن ده‌ها تالاب و دریاچه منجر شده است.
راهکارها: استفاده از دانش بومی آب ازجمله استفاده از قنات‌ها و آب‌بندان‌ها یکی از مهم‌ترین راهکارهایی است که کارشناسان برای مقابله با بحران کم‌آبی بر اجرای آن تأکید می‌کنند. تغییر در شیوه کاشت، افزایش راندمان تولید محصول به ازای واحد آب، تبدیل آبیاری سنتی به مدرن و بالطبع افزایش راندمان آبیاری، از دیگر راهکارهای مقابله با بحران آب است. همچنان‌که در بخش آب شرب هم هنوز برای مصرف بهینه آب چاره‌اندیشی نشده است.
استفاده از گسل‌های آبدار؛ گزینه‌ای برای مقابله با کم‌آبی
عضو هیأت علمی دانشکده محیط‌زیست: با استخراج آب‌های شیرین از گسل‌های آبدار می‌توان مشکل کم‌آبی سیستان و بلوچستان را برطرف کرد
در همینه زمینه :
یادداشت
یادداشت
تنور گرم