گپ‌وگفتی با حمید جعفری کارگردان مستند «بَرد» که به جایزه اسکار راه یافته است
پذیرفته‌شدن فیلم در اسکار تازه آغاز ماجراست
مرتضی کاردر/روزنامه‌نگار
نام اسکار که به میان می‌آید ذهن‌ها متوجه اصغر فرهادی می‌شود و اسکارهایی که او در سال‌های اخیر برده است و اینکه نماینده سینمای ایران در اسکار2019، چه فیلمی است و آیا می‌تواند بار دیگر موفقیت اصغر فرهادی را در اسکار تکرار کند یا نه.اما اسکار به‌جز اسکار ویژه فیلم غیرانگلیسی‌زبان جایزه‌های دیگری دارد که کمتر به چشم می‌آید و کمتر کسی به آن توجه می‌کند. یکی از آنها جایزه اسکار مستند است که در 2بخش مستند کوتاه و بلند به فیلم برگزیده آکادمی تعلق می‌گیرد.فیلم «برد» ساخته حمید جعفری موفق شده است برای نخستین‌بار به بخش جایزه اسکار مستند کوتاه راه پیدا کند. این فیلم، داستان زنی است که هر روز با پتک و دیلم به کوه می‌رود و سنگ استخراج می‌کند تا خرج خود و خانواده‌اش را تأمین کند. این فیلم با کارگردانی و تهیه‌کنندگی حمید جعفری ساخته شده و فاطمه فروزان اعلا نیز دیگر تهیه‌کندده این فیلم است. ارسطو مداحی گیوی، اسماعیل منصف و علیرضا دریادل به ترتیب فیلمبرداری، تدوین و صدابرداری این فیلم را به‌عهده داشتند. با حمید جعفری، کارگردان مستند برد گفت‌و‌گو کرده‌ایم تا ببینیم فیلم او طی چه فرآیندی به جایزه اسکار راه یافته و چقدر شانس جایزه دارد.
ما با فرآیند انتخاب فیلم‌های ایرانی آشناییم اما شاید بسیاری ندانند که فیلم مستند برای جایزه اسکار چگونه انتخاب می‌شود.
در فیلم‌های بلند سینمایی هر کشور یک نماینده معرفی می‌کند که دولت‌ها یا متولیان سینمایی تصمیم می‌گیرند چه فیلمی از آن کشور به جایزه اسکار معرفی شود. اما در بقیه موارد اینگونه نیست.مثلا از میان فیلم‌های مستند یا فیلم‌ها باید به اکران عمومی در سینماهای آمریکا دربیایند که چنین اتفاقی برای مستندهای ایرانی تقریبا غیرممکن است.
علاوه بر این، جشنواره‌هایی هستند که ورودی اسکار محسوب می‌شوند و فیلمی که جایزه اول هر کدام از این جشنواره‌ها را ببرد در اسکار پذیرفته می‌شود. مستند کوتاه «برد» سال گذشته در جشنواره نیواورلئان که یکی از ورودی‌های اسکار است به‌عنوان بهترین مستند انتخاب شد.
آیا پیش از این مستند دیگری از ایران توانسته بود به بخش اسکار مستند راه پیدا کند؟
پیش از آن فقط مستند «این یک فیلم نیست» کار مشترک جعفر پناهی و مجتبی میرطهماسب در بخش مستند بلند اسکار پذیرفته شده بود اما نخستین‌بار است که فیلمی از ایران در بخش مستند کوتاه پذیرفته می‌شود.در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم که مستندهای ایرانی با اقبال خوب مخاطبان ایرانی مواجه شده‌اند، چه در جشنواره سینماحقیقت و چه هنگام اکران در گروه هنر و تجربه. مستند شما جایزه‌های بین‌المللی بسیاری کسب کرده اما در ایران به‌عنوان یک مستند شاخص شناخته نشده است.
مستند برد در بخش بین‌الملل نهمین دوره جشنواره سینماحقیقت تندیس بهترین مستند را گرفت و در بخش ملی هم دیپلم بهترین کارگردانی را. نزدیک به پنج، شش‌ماه هم در گروه هنر و تجربه اکران شد و تماشاگران آن را دیدند. در عین حال جایزه‌های بین‌المللی قابل توجهی هم کسب کرده است. این فیلم، به‌جز جایزه بهترین مستند جشنواره نیواورلئان در سال2017 در جشنواره پوآتیه 2جایزه کسب کرد. در جشنواره ایرواین آمریکا هم به‌عنوان بهترین مستند انتخاب شد. رقیب برد در آن جشنواره فیلمی بود که در اسکار2018 جزو نامزدهای مستند کوتاه بود.
برای ارائه فیلم به اعضای آکادمی چه کرده‌اید؟
انتخاب یک مستند در جایزه اسکار تازه آغاز ماجراست. بعد از پذیرفته‌شدن فیلم‌هاست که کمپانی‌های پخش‌کننده به سراغ فیلم‌ها می‌آیند و با آنها قرارداد می‌بندند که تبلیغ مناسبی برای فیلم صورت بگیرد و فیلم را به اعضای آکادمی نشان دهند. چون آکادمی 6هزار عضو دارد و خیلی از آنها نمی‌رسند که همه فیلم‌ها را ببینند.
حالا کمپانی‌ها به سراغ شما آمده‌اند و شما وارد فرآیند معرفی و ارائه فیلم شده‌اید؟
نه، چون چنین کاری برای من به‌عنوان فیلمساز غیرممکن است. قرارداد پخش با کمپانی‌ها 10 تا 15هزار دلار است و چنین امکانی برای من وجود ندارد و متولیان سینما باید به کمک بیایند، چون چنین فرصتی یک فرصت فردی نیست بلکه فرصتی است برای سینمای مستند ما. می‌توانیم به آن توجه و کمک کنیم تا از این فرصت به‌درستی استفاده شود و می‌توانیم از کنارش بگذریم. اگر فیلم پخش‌کننده خوبی پیدا کند و درست ارائه شود تازه وارد یک رقابت برابر می‌شویم در غیراین صـورت وارد رقـابـتـی نابرابر شده‌ایم که از همین حالا نتیجه‌اش معلوم است.
