دختران با عروسک به خانه بخت نمی‌روند

مهدیه تقوی راد./خبرنگار

فوریت طرح ممنوعیت ازدواج دختران کمتر از 13سال با موافقت 151نماینده مجلس دیروز به تصویب رسید. نمایندگان مجلس با تصویب یک فوریت طرح اصلاح ماده1041 قانون مدنی خواستار پرداختن هر چه سریع‌تر مجلس به مسئله ازدواج دختران کمتر از 13سال و پسران کمتر از 16سال شدند.
طرح ممنوعیت ازدواج دختران زیر 13سال که به نام مخالفت با کودک همسری هم شناخته می‌شود از مدت‌ها قبل از سوی نمایندگان مجلس در دست بررسی بود. چندی قبل بود که نیره عابدین‌زاده، معاون دادستان مشهد هم بعد از مطلع شدن از ازدواج یک دختر 9ساله با داماد 36ساله مانع از برگزاری این ازدواج شد. آمارهای ثبت احوال در سال95 هم نشان می‌دهد که تنها در خراسان رضوی بیش از 6هزار مورد ازدواج در سنین 10 تا 14سال به ثبت رسیده است. براساس آمارهای منتشر شده توسط معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری، استان خراسان رضوی با ثبت ۶۷۵۹ مورد از ازدواج کودکان در رتبه اول ازدواج کودکان قرار دارد. استان‌های آذربایجان‌شرقی با ۳هزارو348 مورد و سیستان و بلوچستان نیز با ثبت ۲هزارو355 مورد ازدواج کودکان ۱۰ تا ۱۴سال، رتبه دوم و سوم را به‌خود اختصاص داده‌اند. استان خوزستان با 2هزارو150 ازدواج رتبه چهارم و استان تهران با یک‌هزارو742 مورد ازدواج کودکان در رتبه هشتم قرار دارد.
طیبه سیاوشی، نماینده مجلس که از ارائه‌کنندگان این طرح به مجلس بود درخصوص جزئیات طرح و مجازات خانواده‌هایی که اقدام خلاف قانون کنند، به همشهری گفت:‌ بحث اجبار دختران به ازدواج در کودکی و سن زیر 13سال از موضوعات مهم در کشور و خانواده‌ها به‌خصوص در روستاها و مناطق محروم بود و حل این چالش باید در اولویت قرار می‌گرفت که با همراهی نمایندگان این مهم رخ داد. مجازاتی که برای این کار درنظر گرفته می‌شود براساس آیین‌نامه مشخص می‌شود و افرادی که اقدام به این کار می‌کنند، مجازات می‌شوند.» 
 نماینده مردم تهران در مجلس تصریح کرد: «البته درخصوص این مسائل بهتر است به جای برخوردهای قضایی فرهنگسازی‌ صورت بگیرد تا جامعه نسبت به این مسئله حساس شود چرا که فرهنگسازی در اینگونه مسائل بسیار مؤثرتر از برخوردهای قضایی و قهری است.» 
سیاوشی تصریح کرد: یکی از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد این است که در بخش‌هایی از کشور ازدواج کودکان به‌صورت عرف درآمده و والدین براساس عرف و سنت قبیله‌ای و عشیره‌ای بچه‌ها را وادار به ازدواج کرده و در برخی موارد این ازدواج با اتباع بیگانه صورت می‌گیرد که فرزندان حاصل از این ازدواج نمی‌توانند صاحب شناسنامه هم شوند و با مشکلات بسیاری روبه‌رو می‌شوند که باید از طریق بزرگان محلی و مراجع رسمی این موضوع را هم حل کرد.»
به‌گفته عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، در صورت تصویب نهایی این طرح و جزئیات آن مشکلات مربوط به فرزندان بدون شناسنامه حاصل از ازدواج با اتباع بیگانه نیز کاهش پیدا می‌کند.
سیاوشی با اشاره به این طرح گفت: براساس این طرح حداقل سن ازدواج برای دختران 16 و برای پسران 18سال پیش‌بینی شده است که این سن اکنون 13سال برای دختران است و دختران زیر 13سال تنها با مجوز دادگاه امکان ازدواج خواهند داشت. اما با تصویب این طرح دختران 13 تا 16ساله برای ازدواج باید حتما از دادگاه حکم قانونی دریافت کنند.
فاطمه ذوالقدر هم با اشاره به اینکه 42هزار ازدواج زیر 13سال در کشورمان انجام شده، گفت: این مسئله مشکلات عدیده‌ای را ازجمله بیوه یا مطلقه شدن دختران در سنین بسیار پایین به‌وجود آورده است. این نماینده مجلس با اشاره به اینکه بسیاری از این ازدواج‌ها به‌دلیل فقر والدین صورت می‌گیرد، گفت: درصورتی که این طرح در مجلس تصویب شود شاهد کاهش قابل توجه بسیاری از مشکلات ازجمله رشد آمار طلاق، افزایش ازدواج کودکان و افزایش فاصله سنی بین همسران و مرگ‌ومیر دختران جوان حین زایمان خواهیم بود. ذوالقدر درخصوص ثبت این نوع ازدواج‌ها نیز گفت: با مصوب شدن این طرح ثبت ازدواج این کودکان در دفاتر ازدواج نیز ممنوع می‌شود و چنانچه تخلفی در این خصوص صورت بگیرد با متخلف به‌شدت و براساس قانون برخورد خواهد شد.

24هزار کودک بیوه در کشور داریم 

معصومه آقاپور، عضو فراکسیون زنان مجلس نیز از وجود 24هزار کودک بیوه زیر 18 سال در کشور خبر داده است. او وجود کودکان بیوه‌ها را فاجعه‌ای بزرگ برای کشور برشمرد و گفت: متأسفانه بسیاری از ازدواج کودکان به طلاق منجر می‌شود؛ البته محرومیت‌ها در روستاها نیز تأثیر زیادی در ازدواج کودکان دارد و به‌رغم تلاش‌های زیاد مجلس و اینکه 1.5میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی را برای اشتغال روستایی اختصاص داده اما متأسفانه هنوز آبادانی روستاها با مشکل مواجه بوده و روستاییان با چالش‌های بسیار اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند. او با انتقاد از اینکه در اغلب روستاها تنها مدرسه ابتدایی وجود دارد، تصریح کرد: متأسفانه دختران روستایی به‌دلیل نبود مدرسه راهنمایی و دبیرستان مجبور به ترک تحصیل می‌شوند و برخی از والدین بعد از اتمام مقطع ابتدایی آنها را مجبور به ازدواج می‌کنند. به‌گفته این نماینده، فقر اقتصادی تأثیر زیادی در ازدواج کودکان دارد و در این رابطه دیده شده که برخی خانواده‌ها تنها برای مقداری پول و تامین هزینه زندگی دختران 9 تا 10ساله خود را حتی به ازدواج با افرادی با سن بسیار بالا مجبور می‌کنند.
البته این طرح در زمان مطرح شدن در صحن علنی مجلس با مخالفت‌هایی هم روبه‌رو شد. احمد امیرآبادی، نماینده مردم قم در مجلس ضمن اعلام مخالفت، گفت: اولویت کشور ما تغییر ماده1041 قانون مدنی نیست بلکه رسیدگی به مشکلات اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم است که باید به آن رسیدگی شود. او گفت: ما باید به نرخ دلار که از 17هزار تومان عبور کرده فکر کنیم نه به دختر خانمی که ظاهرا غیرایرانی هم هست و والدینش اجازه ازدواج  به او داده‌اند، اما با اجرای حکم عقد این دخترخانم توسط دادستان، مخالفت شده است؛ این مسئله اولویت ندارد.»

فقر و اعتیاد از دلایل ازدواج کودکان

معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده هم در این زمینه گفت: پایین بودن سن ازدواج مسئله مهمی است، اگر چه تعداد ازدواج‌های زیر 15سال بالا نیست ولی موضوعی نگران‌کننده و غیرقابل‌قبول است. بیشتر این ازدواج‌ها در مناطق حاشیه‌ای، بخش‌های مرزی به‌ویژه در جنوب و جنوب شرق کشور رخ می‌دهد که فقر، تنگدستی و اعتیاد از دلایل آن است. بسیاری از این دختران با اتباع بیگانه ازدواج کرده و زیر سن قانونی و بدون شناسنامه هستند. تعدادی از این زنان که در سنین پایین ازدواج کرده‌اند در شرایط بدی در افغانستان زندگی می‌کنند که هیچ پشتوانه حقوقی‌ای ندارند.