تجارت در شرایط سخت

نسا خلخالی| ارومیه- خبرنگار:


آذربایجان غربی یکی از مهم‌ترین استان‌های کشور در حوزه فعالیتی گمرکات است. این استان به سبب هم‌مرزی با 3 کشور همسایه دارای 5 گمرک رسمی و فعال است که هر سال حجم زیادی از صادرات و واردات از طریق این گمرکات انجام می‌شود. مرز سرو ارومیه، رازی خوی، تمرچین پیرانشهر و بازرگان ماکو از مرزهای آذربایجان غربی هستند، اما در حال حاضر اعمال تحریم‌ها و افزایش نرخ ارز مشکلات متعددی را برای صادرکنندگان ایجاد کرده است؛ اگر چه افزایش نرخ ارز به خودی خود به نفع صادر‌کنندگان است مشکلاتی که به اعتقاد فعالان اقتصادی در حوزه صادرات و واردات نشأت‌گرفته از قوانین متغیری است که به صورت روزانه اعلام می‌شود.


مشکلات و پیچیدگی‌های صادرات

یکی از صادر‌کنندگان ارومیه‌ای با اشاره به این‌که صادرات و واردات با مشکلات عدیده‌ای روبه‌روست، اما نمی‌توان گمرک را مقصر این مشکلات دانست، می‌گوید: گمرک تصمیم‌گیرنده رفتارهای تجاری نیست و فقط مدخل ورود و خروج کالاست. مشکل اصلی از نبود مرجعی مشخص برای تصمیم‌گیری‌ها در رابطه با مراودات تجاری نشات می‌گیرد، بدین ترتیب که قوانین مربوط به واردات و صادرات یک روز از سوی بانک مرکزی، یک روز از سوی سازمان امور مالیاتی و روز بعد از سوی سازمان توسعه تجارت اتخاذ می‌شود.
«صمد پورسلطانی» درباره مشکلات فراوان صادرکنندگان بیان می‌کند: اخیرا قوانینی به قوانین صادرات افزوده شده است و تعهدات زیادی از صادرکنندگان خواسته می‌شود. از مهم‌ترین این تعهدات  واردات کالا در ازای صادرات کالا به همان کشور، پرداخت پول حاصل از صادرات به صرافی‌های تعیین‌شده و مورد تایید و عرضه پول حاصل از صادرات در سامانه نیماست.

وی می‌افزاید: عمل کردن به تمام این تعهدات خارج از توان صادرکنندگان است. از سوی دیگر واردات کالا نیز از توان برخی از صادرکنندگان خارج است، چراکه پیشه صادرات به طور کلی با واردات متفاوت است. همچنین برخی از کشورها تولیدات قابل توجهی برای صادرات ندارند.این فعال اقتصادی درباره عرضه پول در سامانه نیما هم می‌گوید: برخی از کشورها اصلا سیستم بانکی ندارند و امکان عرضه پول در سامانه نیما غیر‌ممکن می‌شود. به طور مثال بنده با کوزوو که یک جمهوری خودمختار است، صادرات انجام می‌دهم و این کشور نه‌تنها سیستم بانکی ندارد، بلکه تولیداتی هم برای واردات ندارد.پورسلطانی با تاکید بر پیچیده‌تر شدن صادرات با اعمال این قوانین از 22 مرداد سال جاری تاکنون، اظهار می‌کند: اعمال این قوانین باعث ایجاد مشکلات بسیار و پیچیده‌تر شدن مسائل شده است، به طوری که طی یک ماه اخیر حتی سابقه‌دارترین صادرکنندگان نیز از صادرات بازمانده‌اند. 


4 راه پیش روی تاجران 

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی درباره گلایه صادرکنندگان از تغییر متناوب قوانین می‌گوید: قوانین ثابتند، اما این تعرفه‌ها هستند که تغییر می‌کنند. در حال حاضر آمریکا هم تعرفه‌های تجاری روی فولاد چین وضع کرده است و چین نیز متقابلا تعرفه‌های دیگری روی محصولات آمریکایی مصوب کرده است. کشور ما نیز به دلیل تحریم‌ها در شرایط عادی به سر نمی‌برد و طبیعی است که برخی تعرفه‌ها تغییر کند. 

«جعفر صادق اسکندری» می‌افزاید: بانک مرکزی 4 راه در مقابل تاجرانی که ارز دولتی می‌گیرند و صادر می‌کنند، گذاشته است که همه تاجران با رعایت آن مشکلی نخواهند داشت. در این راه‌حل‌ها تعیین شده است که لزومی ندارد صادر‌کنندگان به همان کشوری که جنس صادر کرده‌اند از همان کشور جنس وارد کنند، بلکه به میزان ارزی که جنس صادر کرده‌اند از هر کشوری که می‌توانند اجناس مورد نیاز مردم را وارد کنند. 

به گفته اسکندری، بر اساس دستورالعمل جدید بانک مرکزی، صادرکنندگان کالا مکلف شده‌اند حداکثر ظرف مدت 3 ماه از تاریخ صدور پروانه صادراتی گمرکی، حداقل ۹۵ درصد ارزش گمرکی کالای مندرج در پروانه صادراتی را به چرخه اقتصادی کشور بازگردانند و از طریق سامانه جامع تجارت به بانک مرکزی اظهار کنند. ۵ درصد باقیمانده به منظور تأمین هزینه‌هایی از قبیل بازاریابی، تبلیغات و دفاتر خارج از کشور و نظایر آن در اختیار صادرکننده قرار گرفت. همچنین چند راه برای بازگشت ارز صادراتی برای صادرکنندگان در نظر گرفته شده بود که شامل واردات خود در مقابل صادرات خود، واردات اشخاص ثالث در مقابل صادرات، پرداخت اقساط بدهی ارزی تسهیلات فاینانس، ریفاینانس و یوزانس خود، فروش ارز به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز و سپرده‌گذاری ارزی نزد بانک‌هاست.


صادرات، عامل ارزآوری 

ناظر گمرکات آذربایجان غربی و مدیر کل گمرک ارومیه در پاسخ به سوال همشهری مبنی بر این‌که با توجه به افزایش صادرات در 5 ماه نخست سال جاری، آیا در شرایط فعلی جامعه صادرات به نفع کشور است یا به ضرر آن، می‌گوید: البته که ما سیاست‌گذار نیستیم و تنها وظیفه ما ترخیص کالاهاست، اما توجه داشته باشید که صادرات در هر صورت به نفع کشور است و باعث ارزآوری می‌شود.

«احمد برکابیان» ادامه می‌دهد: با توجه به سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، صادرات برخی کالاها که کالای اساسی محسوب می‌شوند ممنوع شده است و با افراد خاطی نیز برخورد می‌شود، زیرا صادرات کالاهای اساسی باعث کمبود این کالاها در بازار داخلی و در نتیجه گرانی بیش از حد آنها و پایین آمدن توان خرید مردم می‌شود.

وی درباره مدت‌زمان ترخیص کالا از گمرکات استان اظهار می‌کند: مدت‌زمان ترخیص کالا به نوع کالا بستگی دارد، بدین ترتیب که کالاهای اساسی از جمله مواد غذایی و بهداشتی در کمتر از 24 ساعت ترخیص می‌شود، اما در برخی از کالاها که ارزش آنها میلیاردها تومان بوده و جزو نیازهای اساسی محسوب نمی‌شود، مدت‌زمان بیشتری برای ترخیصشان مورد نیاز است.


کوتاهی واردکنندگان در پرداخت عوارض

ناظر گمرکات آذربایجان غربی درباره ترخیص کالاهایی با ارزش ریالی چند میلیاردی بیان می‌کند: برای ترخیص این کالاها باید مراحل تعیین ارزش و پرداخت عوارض طی شوند که ارزش‌گذاری تنها یک ساعت به طول انجامیده و مشکل اصلی کوتاهی کردن واردکنندگان در پرداخت عوارض است.
برکابیان با اشاره به برخی از اخبار منتشرشده مبنی بر همکاری نکردن گمرک در ترخیص کالاها می‌گوید: برخی از رسانه‌ها در انتشار اخبار کم‌لطفی می‌کنند، چراکه گمرکات استان کمال همکاری را با واردکنندگان دارد، بدین ترتیب که عوارض قابل پرداخت واردکنندگان را اقساطی کرده و 20 درصد از کالاها را تحویل می‌دهند تا واردکنندگان نیز متضرر نشوند.
وی با بیان این‌که از رسانه‌ها و واردکنندگان خواستاریم تا انصاف را رعایت کنند، تاکید می‌کند: حتی در برخی مواقع نیز به‌جای پول از واردکنندگان تنها یک ضمانت‌نامه دریافت شده و کالاهایشان تحویل داده می‌شود.
ناظر گمرکات آذربایجان غربی با تاکید بر این‌که به‌هیچ‌وجه رسوب کالا در گمرکات استان وجود ندارد، تصریح می‌کند: واردکنندگان خودشان به دلیل پرداخت نکردن عوارض در ترخیص کالا دچار مشکل می‌شوند.


ممنوعیت صادرات کالاهای اساسی 

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار آذربایجان‌غربی بر ممنوع بودن صدور کالاهای اساسی از مرزهای استان تاکید می‌کند و می‌گوید: کسی حق صادرات کالاهای اساسی را ندارد و با افراد خاطی برخورد می‌شود. «رضا حسینی» با اشاره به این‌که باید نیازهای اساسی مردم در بحث کالایی تامین شود، اظهار می‌کند: طبق اعلام اداره کل گمرک کشور، صادرات انواع دفترچه مشق و حسابداری، شکر خام و شکر سفید، جوال و کیسه برای بسته‌بندی، انواع پودرهای مشتقات شیر، آب پنیر، کازئین، انواع لاستیک سبک و سنگین و مرغ زنده و گوشت مرغ ممنوع است.  وی ادامه می‌دهد: با توجه به نیازهای بازار داخلی، واردکنندگان گندم، جو، ذرت، کنجاله سویا، انواع حبوبات، انواع روغن خام، انواع گوشت قرمز، دام زنده سبک و سنگین، تخم‌مرغ، انواع دانه‌های روغنی، کره، انواع کاغذ چاپ، تحریر و روزنامه، لاستیک و انواع داروهای انسانی و حیوانی شامل معافیت کالاهای اساسی از مالیات علی‌الحساب واردات قطعی به میزان 4 درصد ارزش گمرکی هستند.