دریچه
میانکاله و ارزش‌های آن
افشین ابوطالبی/دکترای محیط‌زیست و مدرس دانشگاه
شبه‌جزیره میانکاله باریکه خشکی است که پهنه‌ای آبی سه‌طرف آن را احاطه کرده و فرودگاهی نسبتا امن را برای پرندگان مهاجر فراهم آورده است. تالاب و اکوسیستم‌های آبی باارزش مجموعه طبیعی کم‌نظیر و منحصر به‌فردی را به‌وجود آورده که با توجه به قابلیت‌های اکولوژیک آن توجه بسیاری از سازمان‌ها و محققان جهانی را به‌خود جلب کرده است. میانکاله یکی از مهم‌ترین مخازن نگهداری و حفظ ژن‌های گیاهی و جانوری در بیوسفر (زیست کره) است که تدابیر بین‌المللی و ملی و علمی مناسبی را می‌طلبد. شبه‌جزیره، خلیج و تالاب میانکاله به‌عنوان پناهگاه پرندگان مهاجر یکی از مناطق ویژه بین‌المللی ذخایر طبیعی بیوسفری زمین نام گرفته است. میانکاله در سال١٣٤٨ به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده و پس از آن سال١٣٥٣ به پناهگاه حیات وحش ارتقا یافت و در سال١٣٥٤ عضو کنوانسیون رامسر و درنهایت سال١٣٥٥ براساس وجود میراث‌های فرهنگی، آثار و ابنیه تاریخی و زیباشناختی به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست سپهر برنامه اسکان کره مسکون یونسکو (MAB) معرفی و انتخاب شد.
ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله در حاشیه دریای مازندران با ارتفاع ١٥ تا ٢٨ متر پایین‌تر از سطح دریای آزاد، در منتهی‌الیه شمال شرقی مازندران، پناهگاه پرندگان و آبزیانی است که به‌خاطر هوای خوش در ٣فصل سال به این منطقه مهاجرت می‌کنند. هرساله با فرارسیدن فصل سرما پرندگان مهاجر آبزی زیستگاه خود را در مناطق سرد روسیه و فنلاند رها و به‌سوی مناطق جنوبی دریای مازندران کوچ می‌کنند. دراج و قرقاول از پرندگان بومی میانکاله‌اند که شمارشان رو به افزایش است. بررسی‌ها نشان می‌دهد این منطقه دارای ٢٧خانواده و ١٥٥ گونه مهاجر، بومی، آبزی و خشک‌زی است که از این تعداد ٤٠ گونه مهاجر عبوری و ١٥ گونه بومی‌اند. میانکاله از نظر اقتصادی هم دارای اهمیت فزاینده است و 50درصد خاویار ایران در این مکان به‌دست می‌آید زیرا خلیج میانکاله از مناطق بزرگ تخم‌ریزی و زادآوری ماهیان دریای کاسپین است. با گرم‌شدن آب و هوا در بهار، کپور ماهیان برای تخم‌ریزی از دریا به این منطقه تالابی مهاجرت می‌کنند و پس از تخم‌ریزی در اواخر بهار به دریا برمی‌گردند و ماهیان کفال جایگزین آنها می‌شوند. میانکاله هرچند باریکه‌ای بیش نیست اما ژرفایش بسیار است، ذخیره‌گاه بیوسفری میانکاله با هوایی معتدل و طبیعی و بکر مملو از تنوع زیستی جذاب و منحصر به‌فرد، همراه با بقایای بناهای تاریخی از بیشترین مولفه‌های جذاب اکوتوریسم است. مواهب طبیعی و همراهی زندگی سنتی بومیان در تاریخ پرفراز و نشیب وآثار به‌جای‌مانده رزم‌های تاریخی، انگیزه‌ای برای جذب گردشگران خارجی و داخلی است.
