دغدغه های سبزتر شدن قم

زینب حیدری| قم- خبرنگار:


22 میلیون و 224 هزار و 746 متر‌ مربع مجموع فضای سبزی است که شهرداری به صورت مستقیم، مدیریت و رسیدگی به آن را عهده‌دار است. این مقدار فضای سبز فاصله زیادی با سرانه استاندارد کلان‌شهرها دارد. در مجموع سرانه فضای سبز 5/18 متر‌ مربع به ازای هر شهروند در شهر قم وجود دارد که این رقم باید به 30 متر‌ مربع برسد. این در حالی است که توسعه هر یک متر‌ مربع سرانه فضای سبز الزام‌هایی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تأمین آب مورد نیاز برای آبیاری است. اما در استان قم یکی از استان‌های مواجه با تنش آبی است، آب شرب مورد نیاز از کیلومترها آن‌طرف‌تر تأمین می‌شود و آب چاه‌های موجود هم آن گونه که باید یا کیفیت ندارند یا محدود است. «پیام جوادیان»، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم، در گفت‌وگو با همشهری به وضعیت نیاز آبی فضای سبز شهر قم پرداخت که در ادامه می‌خوانید. 


یکی از طرح‌های پر حرف و حدیث که واکنش کارشناسان و دوستداران محیط زیست را به همراه داشته ساخت 2 دریاچه مصنوعی در بوستان غدیر و جوان است. گفته می‌شود در شرایط بحران و تنش آبی اجرای چنین طرح‌هایی معقول نیست. در این زمینه چه توضیحی دارید؟ 

پروژه‌ای که در بوستان جوان در حال اجراست، دریاچه مصنوعی نیست بلکه استخر ذخیره آب است که 6 سال پیش ساخته شده؛ اما درباره دریاچه مصنوعی با قطعیت اعلام کرده‌ام با اجرای آن مخالفیم. منطقی نیست آب چاه را در دریاچه بریزیم و از آن استفاده تفریحی کنیم. اما پیشنهاد دادیم با جمع‌آوری آب‌های سطحی و ذخیره‌سازی آن می‌توان استفاده تفریحی و فضای سبز داشت. در غیر این صورت اعلام کردیم نمی‌توانیم آب مورد نیاز آن را تأمین کنیم. 

بر اساس مصوبه هیأت وزیران مصرف آب فضای سبز باید تا پایان سال 30 درصد کاهش یابد. با شرایط کم‌آبی موجود آیا چنین چیزی برای فضای سبز شهر قم با وجود کمبود جدی سرانه‌های فضای سبز امکان‌پذیر است؟ 

 برای توضیح این سؤال باید چند نکته را مورد توجه قرار داد. آب مورد نیاز فضای سبز شهر تا پایان سال گذشته 1256 لیتر بر ثانیه بود اما آنچه در اختیار شهرداری است 544 لیتر بر ثانیه آب چاه بوده و ثابت هم مانده است. در چنین شرایطی شاهد کم آبیاری 50 درصدی در فضای سبز شهر هستیم. این یعنی فقر شدید برای فضای سبز، به طوری که برخی بوستان‌ها به‌ویژه بوستان‌های جنگلی به قدری آبیاری می‌شوند که این گیاهان نابود نشوند. 
با احتساب تفاهم‌نامه به عمل آمده بین شهرداری و شرکت آب منطقه‌ای، در صورتی که 6/764 لیتر بر ثانیه آب در اختیار شهرداری قرار داده شود با توجه به میزان 1256 لیتر برثانیه نیاز آبی، 39 درصد و در اگر پساب معادل 6/147 لیتر برثانیه و 45 لیتر بر ثانیه پساب خاکستری نیز تخصیص داده شود باز هم حدود 30 درصد کم آبیاری خواهیم داشت. با وجود این کمبودها و محدودیت‌ها این‌که 30 درصد دیگر از میزان آب فضای سبز کم شود گفته‌ای غیرکارشناسی است. 
عجیب است که برای آبی که وجود ندارد بر اجرای مصوبه‌ها تأکید می‌شود اما برای قانون هوای پاک که مصوبه هیأت دولت و مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان را دارد کسی احساس مسئولیت نمی‌کند. در حالی که نیاز شهر قم به اجرای قانون هوای پاک به مراتب بیشتر از مصوبه‌ای است که برای شهر قم قابل اجرا نیست. 

گفته می‌شود شهرداری برای جبران کمبود آب فضای سبز شهر از آب شرب استفاده می‌کند؛ حتی در آماری اعلام شد 82 بوستان شهری با آب شرب آبیاری می‌شود. این ادعا صحت دارد؟ 

آمار اعلام‌شده دقیق نیست. انکار نمی‌کنیم که در برخی بوستان‌ها از آب شرب استفاده می‌شود اما به صورت لکه‌ای، یعنی در یک بوستان ممکن است بخشی از آن با آب شرب آبیاری شود. آب شربی که به شهرداری اختصاص داده شد طبق صورت‌جلسه آب و فاضلاب در سال 96، معادل 52/85 لیتر بر ثانیه و در سال 3/2 میلیون متر مکعب است که این آب معادل همه مشترکان به شهرداری فروخته می‌شود که در سال بیش از 850 میلیون تومان می‌شود. با توجه به این‌که سیاست سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری حذف آب شرب برای فضای سبز است از همین رو با برنامه‌‌ریزی انجام شده 200 لیتر بر ثانیه آب شرب در 4 سال از فضای سبز حذف شد. در ازای آن بنا بود شرکت آب منطقه‌ای 135 حلقه چاه به شهرداری تحویل دهد، که تاکنون از این میزان تعهد فقط 3 حلقه چاه حفر شده و 2 چاه دیگر در حال ساخت است، برای بقیه هم هنوز مجوز نداده‌اند. علاوه بر این‌که شهرداری 716 چاه در دهه 80 خریده که حدود 500 انشعاب آن حذف شده 
است. 

تخصیص پساب برای فضای سبز در چه مرحله‌ای است؟ آیا توافق بر سر هزینه صورت گرفته است؟ 

در سال‌های گذشته بنا بوده پساب برای فضای سبز به صورت رایگان در اختیار شهرداری قرار گیرد که به هر دلیلی محقق نشده است. پس از کش و قوس‌های فراوان که بنا شد تا پایان سال 95 معادل 5/4 میلیون متر مکعب پساب در اختیار شهرداری قرار گیرد، مباحث بر سر قیمت ادامه پیدا کرد. آخرین صحبت‌ها بر فروش 280 تومان به ازای هر لیتر بوده که موافقت شده اما هنوز قرارداد آن قطعی نشده است. 

راهکارهای شهرداری برای کاهش مصرف آب و به بیان بهتر مدیریت منابع آبی چیست؟ 

یکی از مهم‌ترین اقدام‌های شهرداری اجرای طرح مناسب‌سازی پساب فاضلاب خام و خاکستری است که تاکنون 60 درصد آن انجام شده است. اجرای طرح جامع آب خام فضای سبز نیز تمام شده که در صورت تأیید آن 25 درصد هزینه مطالعات صورت گرفته باید از سوی دولت پرداخت شود. برای امسال نیز 3 طرح جایگزینی گونه‌های کم‌آب‌بر گیاهی و متناسب با اقلیم قم، مطالعات استفاده از تجهیزات مناسب آبیاری، استحصال و ذخیره‌سازی آب‌های سطحی برای استفاده در فضای سبز در دستور کار قرار گرفته است.