فریاد خاموش عکس‌ها

سعید صادقی| عکاس جنگ


عکاسی جنگ، هنر دیدن با درون است و به همین دلیل است که هر عکاسی نسخه خود را از وقایع جنگ دارد و عکس‌هایش را با ثبت لحظه‌ها پر می‌کند و سختی و تلخی جنگ به‌سادگی از جان عکاس بیرون نمی‌رود. جهان‌بینی و ماهیت عکس‌های من در سال‌های جنگ، غرق درونمایه غریزه، احساسات، اعتماد و مهربانی‌ها بود و احساسات با همه تضادها بدون بار عقلانیت، همراه من بود. خشونت خونین جنگ با هجوم انواع گلوله‌ها زمین زیر‌پاهایم را می‌لرزاند. در توفان انفجارها، همه جسم و روحم در احاطه اضطراب و دلهره ناشی از مرگ و زندگی در می‌آمد. چشمانم بر لحظه‌ها خیره می‌ماند و رنج‌های دلخراش سربازان جانم را می‌فشرد.

جان‌ها از تن‌ها کنده می‌شدند و ذات جنگ، خود را نشان می‌داد و به زیر پوستم فرو می‌نشست. سال‌های جنگ هشت‌ساله، روزگار و زمانه رنج‌ها و سختی‌ها بود؛ زمانه‌ای مملو از احساس تعلق به وطن از سوی افراد شریف و نجیب که از نشانه‌های زیبایش غرورهای با اخلاص، صداقت‌ها و اعتمادها بود که چشم بینای من و دوربینم ،ثبت‌کننده آنها بودیم. چشم من در بزنگاه‌های مهم، شاهد رفتارهای خالصانه مردم از‌جان‌گذشته سرزمین ایران بود؛ مردمی که اصالت داشتند. هیچ اسطوره یا تفاخری وجود نداشت و آنچه بود، اشتراک در حفظ منافع ملی بود.

امروز با نگاه به آن عکس‌ها شاهد دردها، رنج‌ها و تراژدی‌های سال‌های دفاع مردمی در جنگ هشت‌ساله تحمیلی هستیم. با گذشت سه‌دهه از پایان جنگ می‌توان واقعیت نقش بسته در عکس‌ها و آن احساس تعلق به وطن را در تک‌تک تصاویر دید. 

حالا که درون جامعه، مردم در تاریکی غبارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی پیچیده شده‌اند، توان بیان خاطرات درباره ایثار و جانفشانی برای ماندن سرزمین ایران وجود ندارد چراکه امروز دور از آن سال‌های جنگ، با تغییر و تحولات اقتصادی و سیاسی، دیگر حتی بازنمایی آن اصالت‌های خاموش‌شده، احساس تعلقی را در نسل جدید برنمی‌انگیزد. جنگ، شکل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه ایران را زیرورو کرد. در طول دهه‌ها نیز موانعی بر سر راه درک نسل‌های مختلف از حقیقت آن روزهای پایداری به‌وجود آمد. اما هنوز فریاد خاموش عکس‌های آن روزگاران، حقیقت را نشان می‌دهد. عین واقعیت‌ها را در جان عکس‌ها تاباندیم تا زمانه به درستی آن دوران را تفسیر کند و به آن اعتبار ببخشد. تصویر زخم‌ها و تراژدی‌ها، در نگاه پر از سکوت نسل‌ها نمود پیدا می‌کند تا به درکی درست از جنگ برسند. نگاه درست به لحظه‌های ثبت‌شده و رسیدن به احساسات مشترک، منافع ملی را اعتبار می‌بخشد.