صیانت از حریم ایثارگری

محسن تولایی | خبر‌نگار:

اصلاحیه قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان اگرچه جلوی بسیاری از استثناها و تفسیرها از اجرای قانون را گرفته، اما معاف بودن جانبازان 50درصدی، برخی مدیران را به فکر استفاده از این تبصره انداخته است. یوسف مجتهد، معاون سابق تعاون و امور اجتماعی بنیاد جانبازان و مسئول هیأت تحقیق و تفحص از بنیاد شهید و امور ایثارگران با سابقه‌ای که در احراز صحت پرونده‌های جانبازی دارد، می‌گوید: بدانید از همین حالا بسیاری از مدیران به‌دنبال افزایش درصد جانبازی خودشان می‌افتند تا بتوانند از قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان معاف شود. او راهکار را دقت‌نظر هر چه بیشتر نهادهای نظارتی و افراد دخیل در بررسی پرونده‌ها می‌داند.

بحث سوءاستفاده مدیران از ماده و تبصره‌های مرتبط با جانبازان و ایثارگران ازجمله در قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان بار دیگر پررنگ شده است. گفته می‌شود مدیرانی در کشور به‌دنبال آن هستند تا خودشان را به سقف درصد جانبازی معاف از قانون برسانند و بتوانند همچنان بر پست‌ها و مسئولیت‌های خودشان باقی بمانند. این اتفاق از کجا نشأت می‌گیرد و چرا انگیزه افزایش درصد جانبازی را در برخی مدیران زنده می‌کند؟

واقعیت مطلب این است که این از گذشته هم وجود داشته است، اما وقتی به سطح مدیران می‌رسد، دقت نظر بیشتری طلب می‌کند. زمانی معیار خدمات ما به جانبازان، جانبازی 25درصد به بالا بود، بعد در قانون جامع و قوانین بعدی که به تصویب رسید، این درصد از امتیازات حذف و اعلام شد که هرکس 5 یا 10درصد هم داشته باشد از امتیازات برخوردار خواهد شد. همان زمان خدمت آقای لاریجانی رئیس مجلس رسیدیم و بحث امتیازات و تسهیلات مطرح شد؛ گفتم آقای لاریجانی می‌دانید چرا برخی آقایان به سمت استفاده از این درصد هجوم آورده‌اند؟ به‌خاطر اینکه این 5 تا 15درصد برای یک فرد معمولی مزیتی ایجاد نمی‌کند اما برای فردی که معاون وزیر است از خدمتی که در قالب حقوق و مستمری به یک فرد 70درصد هم می‌دهیم بیشتر ارزش دارد؛ چون این فرد به‌راحتی از معافیت مالیاتی بهره‌مند می‌شود.

 از مقامات و مدیران زیاد مراجعه می‌کردند؟

بله. بعضی‌هایشان حقیقتا جانباز بودند که تا آن زمان نیامده بودند، بعضی هم آمدند تا بالأخره یک چیزی را درست کنند. میانگین پرداختی ما در آن زمان به یک جانباز 70درصد نخاعی 700هزار تومان بود، اما یک وزیر، معاون وزیر، نماینده مجلس و مدیرکل شاید میانگین دریافتی‌شان 4میلیون تومان به بالا بود. معافیت مالیاتی مدیر در چنین حالتی از پرداختی ما به یک جانباز 70درصدی هم بیشتر می‌شد.

 تخلفات سوءاستفاده و پرونده‌سازی در جانبازی بیشتر در کجاها اتفاق می‌افتند؟

تخلفات پرونده‌ها ممکن است در 3جا به‌وجود بیاید. نمونه‌های این موارد را زیاد داشته‌ایم که منجر به انسداد پرونده‌ها می‌شد و وقتی رسیدگی صورت می‌گرفت منجر به برخورد می‌شد. این هم برای افراد عادی بود و هم برای برخی مدیران و افراد چهره و شناخته شده. زمانی هست که اصلا پرونده از ابتدا جعلی است، یعنی واقعی نیست و مستندات و مدارکش ساخته شده است. متأسفانه مراکزی از ما به‌ویژه در جنوب و غرب کشور محل صدور مدارک جعلی بوده‌اند که نمی‌خواهم از آنها اسم بیاورم. حتی صدور برخی گواهی‌ها از مراکز متولی بدون دقت یا براساس تخلف و بده بستان صورت گرفته است؛ پرونده‌ای تشکیل شده، سال‌ها طرف بهره‌مند بوده و وقتی متوجه شدند، پرونده مسدود شده است. بنابراین برخی پرونده‌ها از ابتدا جعلی است؛ طرف با مهارت هم جعل می‌کند.

 چه نمونه‌هایی را به‌خاطر دارید؟

به‌عنوان مثال یک‌بار در خلال رسیدگی به چند پرونده متوجه شدم مدارک پزشکی یک پرونده مشابه پرونده دیگری است که قبلا دیده‌ام. حساس شدم، برگشتم، بررسی کردم و متوجه شدم 7 یا 8پرونده از یک استان یک مدرک هستند که برابر اصل شده ولی عنوان افراد تغییر کرده است؛ تنها اسم و فامیل‌ها تغییر کرده بودند و منشأ صدور آنها نیز از یک مرکز بود.

 از کدام مراکز صادر می‌شد؟

گواهی نیروهای مردمی از طرف استانداری‌ها و فرمانداری‌ها صادر می‌شود. پرونده آنهایی که از نیروهای مسلح اعزام شده‌اند معمولا متقن‌تر و دقیق‌تر است و کمتر داخلش تخلف صورت می‌گیرد. جعل خنده‌دار دیگری هم صورت گرفته بود. فردی از بیمارستان شهید چمران مدارک آورده بود ولی سوابق جانبازی‌اش مربوط به قبل از تاریخ شهادت شهید چمران بود. این موارد زیاد بود و باید دقت می‌کردیم.

  پس خطا وجود دارد؟

بله. وجود دارد و باید آن را بپذیریم. در کمیسیون‌های معتبر دنیا مثل کمیسیون آمریکا که از لحاظ ابزار پزشکی از ما جلوتر بودند، می‌گفتند آمریکا 30درصد در تعیین درصد کهنه‌سربازانش خطا دارد و تلاش دارد آن را به 5درصد برساند. این نشان می‌دهد ما باید درصد خطایی را بپذیریم، اما متأسفانه جاهایی تخلف صورت می‌گیرد.

 مدیران چگونه از این ضوابط سوءاستفاده می‌کنند؟ چطور چانه‌زنی می‌کنند؟

امکان دارد در کمیسیون به‌واسطه ملاحظاتی که در گذشته هم داشته‌ایم تخلفی صورت گیرد که چه بسا فردی هم از این مسیر ارتزاق می‌کرده است. بحث سومی که از آن غفلت می‌شود این است که ممکن است درصد طرف واقعی خورده باشد ولی در مسیر صدور گواهی برای او تخلف صورت گیرد. توصیه می‌شود درارتباط با قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان حتما درباره جانبازان بالای 50درصد استعلام شود.

 اینکه گفته می‌شود بعد از قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان عده‌ای مدیر به‌دنبال افزایش درصد جانبازی خودشان هستند چقدر صحت دارد؟

این وضعیت به‌وجود خواهد آمد. با قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان به‌طور حتم عده‌ای هجوم خواهند آورد. من نمونه‌ای در حد بالاترین مقام یک دستگاه سراغ دارم که به کمیسیون می‌رود. پرونده عارضه‌اش درست است یعنی حادثه‌ای در منطقه برایش رخ داده است. کمیسیون بررسی می‌کند و برای او 35درصد می‌زند ولی چون فرد ذی‌نفوذ بوده می‌گوید 35درصد به درد من نمی‌خورد و هفته بعد دوباره به کمیسیون می‌برند و برایش 50درصد می‌زنند. یک نکته مثبت قانون این است که افراد بازنشسته باید ظرف مدت 2ماه تسویه حساب کنند و فرصت این قبیل کارها را کمتر دارند.

 برای قانون جدید چطور می‌توان جلوی تخلفات را از همین الان گرفت؟

الان نسبت به گذشته این حسن را دارد که اینگونه تخلفات سریع رسانه‌ای می‌شود. فضای مجازی و رسانه‌ها به کمک این قضیه آمده‌اند. نماینده‌ها نیز کمک کردند و گفتند اگر نیاز باشد تحقیق و تفحص مجدد می‌کنیم. این یک واهمه ایجاد می‌کند تا مشکل کنترل شود اما اگر رها شود، مجددا امکان دارد یک عده به سمتش بروند. در بند11 از سیاست‌های 12گانه ترویج فرهنگ ایثار و شهادت بر واژه صیانت تصریح شده است. دستگاه قضایی باید سازوکارهایی را طراحی کند تا از ایثار و ایثارگری صیانت کند. یکی از جاهایی که باید صیانت شود همین‌جاست.

 اصلاحیه قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان چقدر جلوی استثنائات در بحث جانبازی را گرفته است؟

قانون قبلی همترازی داشت و امکان همترازی را فراهم می‌کرد، یعنی دولت می‌توانست مصوبه بگذارد و افراد را همتراز کند. این همترازی در مصوبه جدید برداشته شده و یکی از نقاط مثبت قانون است. این کار دیگر امکان ندارد. تنها جایی که امکان سوءاستفاده وجود دارد در همین بحث جانبازی است. ما توصیه‌های بسیار زیادی در این قضیه داشته‌ایم. به‌عنوان مثال درباره مدیرعامل برق یکی از استان‌های هم‌مرز با عراق توصیه شده بود به‌علت مأموریت‌های زیادی که رفته دچار مشکلات اعصاب و روان شده و به همین جهت باید درصد جانبازی بگیرد. ما باید مراقب باشیم این افراد از مراجع مدرک درست نکنند. همچنین باید مراقب باشیم که افراد به بهانه تشدید ضایعه و عارضه به‌ویژه در موضوعات شیمیایی و اعصاب و روان درخواست تجدیدنظر ندهند، چون در این حالت مدیران 35 تا 45درصدی راحت‌تر می‌توانند خودشان را به 50درصد برسانند.

درصد غیرواقعی



اعطای  درصد جانبازی در 2حالت غیرواقعی است؛ نخست اینکه اشتباهی صورت بگیرد، به‌ویژه در عوارضی که اندازه‌گیری آن به آسانی امکان ندارد. درباره قطع اعضا وضعیت کاملا روشن است، یعنی حتی اگر پزشک هم نباشد طبق جدول و کدینگ‌های دسته‌بندی ضایعات، امتیازات مشخص می‌شود. مثلا قطع پا از زیر زانو درصد مشخصی دارد، اما عوارض شیمیایی و ضایعات اعصاب و روان جزو مواردی هستند که بالا و پایین رفتن درصدش امکان خطا زیاد دارد. اینجاست که ممکن است اندکی تساهل و تسامح صورت بگیرد. جالب است که برخی افراد نیز از این درصدها می‌گیرند. ما می‌گوییم اگر برخی افراد از این درصدها می‌گیرند باید در مدیریت‌شان شک کرد. من نمی‌توانم درصد اعصاب و روان بالا داشته باشم و پشت فرمان بنشینم.