رقابت نفتی عراق و عربستان

تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران، حتی پیش از اجرایی‌شدن، به‌ تدریج آرایش اقتصاد نفتی جهان را تغییر داده؛ تغییراتی که موج اولیه آن برخلاف انتظارهای اولیه نه از اروپا، بلکه از آسیا شروع شده است. به این ترتیب، با کاهش چشمگیر واردات نفت هند از ایران، اکنون عراق در صدر کشورهای صادرکننده نفت به هند قرار گرفته است. این در حالی است که برخی رسانه‌های سعودی، از جمله العربیه آغاز تحریم‌های ایران را به مثابه پیروزی نفتی عربستان علیه این کشور در بازارهای مشترک، از جمله هند به شمار می‌آوردند.

به گفته رویترز، پالایشگاه‌های نفتی هند بعد از تأخیر دولت این کشور در موافقت با خرید نفت از ایران، از اواخر ‌ماه گذشته برای جبران این خسارت به همسایه غربی ایران روی آورده‌اند. این در حالی است که هنوز نزدیک به 2‌ماه تا آغاز تحریم‌‎های نفتی ایران از سوی آمریکا زمان باقی است. براساس گزارش رویترز، پالایشگاه‌های نفتی هند در‌ماه گذشته به‌طور روزانه بیش از یک میلیون و ۲۰ هزار بشکه نفت خام از بصره وارد کرده‌اند که این میزان نسبت به‌ ماه پیش ۴۶‌درصد افزایش نشان می‌دهد. این در حالی است که واردات نفت هند از عربستان سعودی در همین بازه زمانی با 5درصد کاهش، روزانه تنها بالغ بر ۷۴۷ هزار بشکه بوده است.

مقاومت هند در برابر تحریم‌های آمریکا در حالی از بین رفته که این کشور تلاش زیادی برای مستثنی شدن از سیاست‌های جدید واشنگتن و تداوم خرید نفت از ایران داشت. شبکه الجزیره یکی از علل این رویکرد را قیمت ارزان نفت ایران در برابر سایر گزینه‌های موجود برای پالایشگاه‌های هند عنوان کرده است؛ سیاستی که به‌نظر می‌رسد علت اصلی بازیابی سریع جایگاه ایران در بازارهای هند بعد از توافق برجام بوده است. اگرچه این بازار اکنون از دست رفته و در اختیار عراق قرار گرفته است، اما چرا هند برخلاف پیش‌بینی‌های اولیه، عربستان را جایگزین ایران نکرده و در این پرونده به عراق روی آورده است؟ اگرچه هنوز پاسخ مستند و قطعی برای این پرسش در دست نیست، اما برخی منابع غیررسمی عراقی، ازجمله ابو اسامه الغامدی، خبرنگار عراقی مدعی ‌شده این اقدام، در حقیقت پوششی برای تداوم فروش نفت ایران به هند است؛ ادعایی که البته هیچ نشانه‌ای از تأیید آن در دست نیست. بر اثر آمارهای نفتی جدید، اکنون عراق، عربستان و ایران به‌ترتیب، 3صادرکننده اصلی نفت به هند هستند. این در حالی است که کره‌جنوبی، دیگر مشتری عمده نفت خام ایران، برخلاف هند یکباره خرید نفت را به صفر رسانده است. به گفته بلومبرگ، سئول تا پیش از این، بزرگ‌ترین مشتری میعانات گازی ایران، با سهمی 60درصدی بود.