نیم قرن طرح یکسان مهر

محمد سرابی |خبرنگار

اگر روزنامه‌های سال‌1350در تاریخ هفته آخر شهریور را مطالعه کنید آثار نگرانی درباره ترافیک اول مهر را می‌بینید. حدود 50 -40 سال قبل اهالی تهران در آخرین روز‌های تابستان می‌دانستند که به محض باز شدن مدرسه‌ها شهر پر از خودرو می‌شود و در خیابان‌ها و میدان‌های شهر راه‌بندان خواهد شد. خبر‌های روزنامه‌ها در چند روز مانده به آخرین روز تابستان نشان می‌دهد که شهرداری، فرمانداری، شهربانی و وزارت فرهنگ در حال برنامه‌ریزی برای مدیریت ترافیک هستند و نه‌تنها افسران راهنمایی و رانندگی در تمام تقاطع‌ها مستقر می‌شوند و اتوبوس‌های شرکت واحد آماده انتقال مسافران خواهند بود، بلکه شهرداری هم با همه توان خود برای کمک به رفع مشکل راه‌بندان اول مهر وارد میدان می‌شود. گزارش‌های روز دوم مهر هم نشان می‌دهد که هیچ‌یک از این تدابیر مؤثر نبوده و مانند همیشه مسیر‌ رفت‌وآمد در خیابان‌ها بند آمده است.

امسال هم مثل همه روزهای پایانی شهریور نیم قرن پیش، تدابیر زیادی در حال اجراست و پیشنهاد‌‌هایی مانند تغییر ساعت کار ادارات و ممنوعیت تردد کامیون‌ها در ساعات ابتدایی صبح مطرح شده است. در این نیم قرن شهر مجهز و شبکه حمل‌ونقل عمومی از اتوبوس‌های تندرو تا مترو و اخیرا تاکسی‌های اینترنتی، به‌وجود آمده است. خیابان‌های کم‌عرض بازسازی شده‌اند و چند باند برای عبور خودرو‌ها دارند. بزرگراه‌های طولانی چهار گوشه شهر را به هم پیوند می‌دهند. دوربین‌های کنترل ترافیک حجم خودرو‌ها را رصد می‌کنند. صدور جریمه و سنجش مدارک مربوط به‌خودرو‌ها الکترونیکی شده‌است، اما راه‌بندان اول مهر به قوت خود باقی است. شاید نگاهی به تعداد خودرو‌های حاضر در شهر بتواند این موضوع را اندکی شرح بدهد. در 1357تعداد خودرو‌های تهران 221هزار دستگاه بود و خیابان‌های مرکزی و اصلی شهر برای آنها گنجایش کافی نداشت. امسال این تعداد با احتساب خودرو‌های شهر‌های مجاور که در تهران تردد می‌کنند، به 4میلیون و 200هزار دستگاه می‌رسد و - خارج از همه این برنامه‌ریزی‌ها - همچنان بر آن افزوده می‌شود.

برنامه‌نویسی توسعه در کشور ما سابقه 70ساله دارد اما اغلب از مشکلات عقب بوده یا طرح‌هایی داشته که در بلندمدت، خود مشکل‌ساز شده‌اند. شهرداری‌ها «اول مهر» را به‌عنوان یک معیار زمانی برای پایان دادن به پروژه‌های ترافیکی درنظر می‌گیرند و به پیمانکاران تأکید می‌کنند که دوربرگردان‌ها و پل‌ها و زیرگذر‌ها باید تا این موقع به بهره‌برداری برسند تا شاید بخشی از حجم راه‌بندان را کم کنند اما امسال هم شهر شاهد همان صحنه‌هایی‌ خواهد بود که در سال‌های قبل دیده شده است. اگر بخواهیم صریح‌تر بگوییم، ما مشکل را به خوبی نشناخته‌ایم. شاید به همین دلیل نیم‌قرن کارهایی را تکرار می‌کنیم که هیچ‌گاه پاسخگو نبوده‌است. شاید بهتر است ما مسیر را تغییر دهیم و شهر را با نگاه انسانی‌تر ببینیم. تهران شهر خودروها نیست. باید برای بیش از 9میلیون انسان برنامه‌ریزی کنیم.