هیبتی بزرگ و درونی تهی

سمیرا مصطفی‌نژاد

محمد‌امین امیدوار / وکیل پایه‌ یک دادگستری: برخلاف باور عمومی که «وکیل کاری نمی‌کند، یک ساعت به دادگاه می‌رود و بعد پول پارو می‌کند»، یک وکیل روزهای پرفراز و نشیبی را در حرفه‌اش می‌بیند که ممکن است درآمد حاصل از آن در برابر آسیب‌هایی که می‌بیند بسیار اندک باشد.

با توجه به شرایط فعلی و حجم زیاد فارغ‌التحصیلان حقوق و وجود نهاد یگانه‌ای مانند کانون وکلای دادگستری و وکلای ماده 187که وابسته به قوه قضاییه هستند، بسیاری از وکلا در این دوره زمانی در مشقت به‌سرمی‌برند. تعدادی از آنها حتی توانایی تمدید پروانه سالانه یا تأمین محلی به‌عنوان دفتر کار را نیز ندارند. اما وکلای قدیمی- آنهایی که در دهه‌های پیشین مشغول به‌کار شده‌اند- با بازار مناسبی طرف بوده و درآمدهای خوبی نیز داشته‌اند. به‌طور تقریبی شاید بتوان گفت درآمد کنونی وکلا در شهرستان‌ها حدود ماهی 2 میلیون و در کلانشهرها کمتر از 5میلیون تومان باشد. گروه اندکی نیز فعالیت خوبی دارند و می‌توان کمینه درآمد ماهانه آنها را در حدود 20تا 30میلیون تومان تخمین زد.

معمولا پرونده‌های مالی، مانند پرونده‌های کلاهبرداری یا ‌خیانت در امانت‌ درآمدزایی بالایی دارند. در دعاوی مدنی معمولا دعاوی مرتبط با ملک و مطالبات جزو موارد پردرآمدند. پرونده‌های سطح پایینی مانند نفقه و امور حسبی مانند حضانت- جز دعاوی مرتبط با مهریه- جزو پرونده‌های کم‌درآمد هستند.
با توجه به سیستم قضایی کشورمان، ضریب موفقیت و شکست در هر پرونده‌ متفاوت است. معمولا در مورد پرونده‌های ارزان‌قیمت سختگیرانه‌تر عمل می‌شود و در عین حال سیستم قضایی در مورد موفقیت یا شکست پرونده‌های سنگینی که تراکنش مالی بالایی دارند بسیار تأثیرگذار است زیرا با شکل‌گیری مجموعه‌ای از فعل و انفعالات و ارتباطات ممکن است این پرونده‌ها تغییر شکل دهند. این حرفه در شرایط کنونی، هیبتی بزرگ است با درونی تهی؛ زیرا دستگاه‌های ذی‌ربط احترام چندانی برای این حرفه قائل نیستند. اما در چشم مردم جامعه وکیل فردی متشخص و فهمیده معرفی می‌شود که عموما ثروتمند و توانگر است، درحالی‌که امروزه این حرفه دیگر آن زرق و برق سالیان پیشین را برای وکلای جدید ندارد.

ساعات کاری در این حرفه در ارتباط با سیستم قضایی است و ‌معمولا از صبح تا ساعت 2 بعدازظهر ادامه دارد، پس از این ساعات اداری، وکلا در دفاتر خود به کارهایی که به تحلیل و نگارش نیاز دارند یا پذیرش موکلان خود می‌پردازند. دوری از خانه در این حرفه بستگی به پرونده‌هایی دارد که متعلق به شهرهای دورترند. در این شرایط، حرفه وکلا ایجاب می‌کند که مدت‌های طولانی دور از خانه و خانواده به سر ببرند. به‌طور کلی وکالت برای کسانی که سعی می‌کنند اخلاق حرفه‌ای وکالت، یعنی رعایت امانت را به جا آورند، شغلی بسیار پرزحمت و  پراسترس است زیرا در واقع بار زندگی فردی دیگر به‌عنوان امانت بر دوش وکیل گذاشته می‌شود و این فشار برای وضعیت فکری و جسمانی بسیار مخرب است.