نگاه
داستان‌های خیابان ویلا
علیرضا عالم‌نژاد | پژوهشگر تاریخ تهران:
تقریباً 9 سالی است که در دل کوچه‌پسکوچه تهران قدم می‌زنم. چون معتقدم که برای فهمیدن بهتر شهر باید در آن قدم زد و به همه‌لایه‌های درونی آن سفر کرد. هر شهری شکل گرفته در یک بستر تاریخی، اجتماعی، سیاسی و در نهایت تاریخ شفاهی آن است. اگر به دل این قصه‌ها و داستان سفر کنیم چهره شهر یا محله‌ای که در آن زندگی می‌کنیم دوستداشتنی و زیباتر می‌شود. به نظرم اگر یک گردشگر خارجی وارد شهر تهران شود با دیدن موزه‌ها و آثار تاریخی باقیمانده چیزی از شهر تهران دستگیرش نمی‌شود. برای کشف یک شهر باید به نحوی در قصه‌ها و داستان‌های آن درگیر شد. به همین دلیل سایت کافه تهران را در دنیای مجازی راه‌اندازی کردم. با تشویق مخاطبان علاقه‌مند به سفرهای تاریخی، تورهای گردشگری با شیوه متفاوت به‌صورت «واکینگ تور» (قدم زدن در شهر) شکل گرفت.
در دل این رفت و آمد‌ها از سال 1392 این سایت مجازی در واقعیت رنگ و بوی واقعی به خود گرفت و تبدیل به کافه‌ای با نام تهرون شد. تصمیم گرفتم مهمانان کافه در یک فضای فرهنگی دور هم قرار بگیرند. به بهانه‌های مختلف مثل صرف یک استکان چای، یک غذای گرم، یک لیوان دمنوش خوش عطر و بو می‌توانیم غیر‌مستقیم آدم‌ها را درگیر مسائل فرهنگی کنیم. آنها درگیر خاطرات جالبی از محله‌های شهر تهران می‌شوند که می‌تواند تلنگری باشد برای کنجکاوی درباره محله و شهری که در آن زندگی می‌کنند و این‌طوری احتمالاً سراغ قصه‌ها و روایت‌ها و تاریخچه شفاهی محله خود می‌روند. همین کار می‌تواند الگوی خوبی برای اجرا در همه محله‌های شهر باشد. ایده خوانش قصه‌های خیابان ویلا با همین رویکرد در ذهنم جان گرفت؛ ایده‌ای که با کلی برنامه جالب به‌زودی در کافه تهرون اجرا می‌شود. در این محله کارم را با نوشتن قصه‌های همین خانه شروع کردم. کم‌کم سراغ بررسی پلاک‌های خیابان ویلا و مراکز تاریخی و فرهنگی رفتم. مغازه‌های جالبی در این خیابان بودند که حالا دیگر اثری از آنها نیست. سراغ آنها رفتم. برای مثال در همین خیابان مغازه‌های کارت پستال‌فروشی زیادی بود که امروز اثری از خیلی از آنها نمانده است.
خیابان ویلا در دوره پهلوی اول شکل گرفت و در دوره پهلوی دوم توسعه پیدا کرد و به مرور تبدیل به مرکز اتفاقات اداری، تجاری و بنگاه‌های اقتصادی می‌شود. بعد از جنگ جهانی دوم و حضور متفقین در تهران بسیاری از خارجی‌ها در خیابان ویلا ساکن شدند. تا حدود سال‌های 1311 و 1312 شمالی‌ترین خیابان تهران خیابان انقلاب (شاه رضا) بود. اما با شکل‌گیری خیابان ویلا و حضور خارجی‌ها کم‌کم آژانس‌های مسافرتی در آن راه‌اندازی شدند. در کنار آژانس‌ها هم دفاتر خدمات پروازی، رستوران‌ها و بعدها هم که فروشگاه‌های محصولات صنایع‌دستی شکل گرفتند. خیابان ویلا محل زندگی چهره‌های نامدار زیادی بود و همچنین فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی زیادی در آن تصویر‌برداری شده است. کیانوش عیاری، خسرو سینایی و... بسیاری دیگر زمانی در همسایگی ما در خیابان ویلا زندگی می‌کردند. برای مثال «روبرت صافاریان» یکی از نویسندگان در همین خیابان بود. کتاب «خانه دو طبقه‌ای خیابان سنایی» را براساس خاطرات دوران زندگی‌اش در خیابان ویلا نوشته است که زمانی در کوچه 6 متری در همین خیابان زندگی می‌کرد که بعدها به خیابان سنایی نقل مکان می‌کنند. البته داستان‌های جالب‌تری در دل این محله وجود دارد که حتماً در این برنامه به‌صورت مفصل‌تری به آن پرداخته می‌شود.
در همینه زمینه :
