بازار فروش کتاب‌های دست دوم و کپی داغ داغ است
سمساران فرهنگی
حمیدرضا بوجاریان| خبرنگار:
منطقه 11
چاپ کتاب این روزها که کاغذ ارزش طلا پیدا کرده و در بازار نایاب شده، از هر زمان دیگری سخت‌تر شده است. افزایش بهای کاغذ نیز سبب شده قیمت کتاب‌هایی که تازه از تنور انتشارات بیرون آمده، داغ بر دل خریداران بگذارد و بسیاری عطای خرید کتاب را به لقایش ببخشند. این ماجرا سبب شده خریداران کم‌کم از بازار فروش کتاب از کتابفروشی‌ها راهی پیاده‌رو‌ها شوند و سراغ کتاب‌های گران کتابفروشی را از دست دوم‌فروشی‌ها بگیرند. دست‌دوم‌فروش‌هایی که برخی کتاب‌های باارزش را می‌شناسند و بهای خوبی برای فروشش در نظر می‌گیرند و برخی دیگر از کتاب، جز برای به دست آوردن چند اسکناس بیشتر، انتظاری ندارند. راسته خیابان «انقلاب» یکی از مکان‌هایی است که برای بررسی بازار و کتاب‌هایی که در آن عرضه می‌شود به سراغش رفته‌ایم.
عطش خواندن کتاب و پیدا کردن منابع مکتوب معتبر، سبب شده بازار فروشندگان کتاب‌های دست دوم رونق بگیرد. این رونق به حدی است که حتی بساط‌کنندگان کتاب‌های دست‌دوم نیز انتظارش را نداشته‌اند. هرچند برخی از بساطی‌ها، کتاب‌های خوبی ندارند اما برخی دیگر یار مهربانی دارند که باور پیداکردنش در میان بساط کتابفروشی کنار خیابان، کمی سخت است. «مهدی» جوانی است که بعضی از کتاب‌هایش چنین ویژگی دارند. او بساطش را نزدیکی چهارراه ولی‌عصر(عج) و کمی مانده به ایستگاه مترو راه انداخته و مدعی است می‌تواند هر کتابی را پیدا کند: «دانشگاه «پلی‌تکنیک» و دانشگاه «تهران» به این خیابان نزدیک است. دانشجوهای زیادی در این راسته هستند و بیشتر آنها پول زیادی برای خرید کتاب ندارند. آنها همیشه دنبال کتاب‌هایی هستند که کمتر پیدا می‌شود. معمولاً سفارش می‌دهند فلان کتاب را برایشان پیدا کنم. دوستان زیادی دارم که تخصصشان پیدا کردن کتاب‌های نایاب است.» او ادامه می‌دهد: «وقتی مشتری بالای سر کتاب‌ها می‌ایستد و کتاب را ورانداز می‌کند، می‌فهمم دنبال چه نوع کتابی است. اگر آن کتاب را نداشته باشم اسمش را یادداشت می‌کنم و تا آخر وقت به دوستانم می‌گویم تا دنبال کتاب بگردند و پیدایش کنند. معمولاً آخر هفته‌ها برخی از کتاب‌هایی که مشتری سفارشش را داده است، پیدا می‌شود و این‌گونه تقاضای مشتری را جواب می‌دهم. کتاب‌های تاریخی قدیمی، درسی، گرانقیمت به‌ویژه در رشته‌های مهندسی و نقشه‌کشی و رمان از جمله این کتاب‌ها هستند که همیشه مشتری دارند.»
کتاب‌های کپی
افرادی هستند که زندگی‌شان را برای پیدا کردن کتاب‌های نایاب گذاشته‌اند و در بازار می‌چرخند و کتاب پیدا می‌کنند. آنها کتاب‌ها را از کسانی که ارزش واقعی کتاب را نمی‌دانند تهیه می‌کنند و با عرضه آن به مراکز مختلف می‌کوشند درآمد خوبی داشته باشند. در این میان از سوی برخی از این افراد تقلب‌هایی انجام می‌شود که دود آن فقط به چشم نویسنده‌ها و انتشاراتی‌ها می‌رود. کتاب‌های کپی موضوعی است که در میان بساط‌کنندگان کتاب زیاد دیده می‌شود. جست‌وجوی میان بساط یک فروشنده خیابانی کتاب، چند نمونه از کتاب‌های کپی را نمایان می‌کند. او که گمان می‌کند خریدار کتاب هستم، در اعتراضم به اینکه چرا کتاب کپی می‌فروشد؟ حرف جالبی می‌زند: «قیمت اصل این کتاب 75 هزار تومان است. پول خریدش را دارید؟ الان کپی کتاب با اصلش 50 هزار تومان تفاوت قیمت دارد. به جای 75 هزار تومان، فقط 25هزار تومان برای خرید این کتاب باید پرداخت کنید. همه صفحه‌ها از کتاب اصلی کپی شده و با اصل آن مو نمی‌زند. چه فرقی دارد مطلب را از کتاب اصلی بخوانید یا کپی کتاب! » او که خودش را «رسول» معرفی می‌کند ادامه می‌دهد: «الان کسی دنبال کتاب اصل نیست. کتاب، کتاب است و مهم مطلب داخل آن است. خیلی از مشتری‌ها دنبال این هستند که کتاب را ارزان تهیه کنند چون کسی پول زیاد ندارد که صرف خرید کتاب کند و به این دلیل، هر‌کاری می‌کنیم تا مشتری بی‌کتاب نماند! »
در کمین کتاب‌های قدیمی
کسانی که کتاب باز هستند و به قول معروف دنبال کتاب آنتیک می‌گردند، می‌دانند برای پیدا کردن کتاب‌هایی که دنبالش هستند، باید سراغ چه کسانی را بگیرند. افرادی که معمولاً در خیابان نیستند و داخل پاساژهای قدیمی اطراف میدان انقلاب مغازه دارند. این دسته تنها کتاب‌های قدیمی را نگهداری می‌کنند که ارزش بالایی دارد و هر مشتری به مغازه‌شان راه ندارد. «حسین پیرایش» صاحب یکی از این مغازه‌ها است: «کتاب‌های قدیمی همیشه مشتری خاص خود را دارند. با اینکه خواهان زیادی برای خرید کتاب‌های قدیمی داخل مغازه‌ام می‌آیند، به هر کسی کتاب باارزشم را نمی‌فروشم.» او دوست ندارد درباره چند و چون کارهایش زیاد حرف بزند اما رفتارش نشان‌دهنده جدیتش در کار است: «برخی از کتاب‌هایم را بیشتر از 20 سال است که دارم و می‌دانم اگر بخواهم آنها را بفروشم میلیون‌ها تومان ارزش دارند. هر چیزی را نباید باارزش مادی مقایسه کرد. برخی کتاب‌ها آنقدر نایاب هستند که می‌دانم تنها چند نسخه از آنها باقی مانده و حیفم می‌آید به راحتی این کتاب‌ها را دست کسی بدهم.»
خرید و فروش دست دوم با شرایط ویژه!
علاوه بر بساطی‌های کنار خیابان و برخی اهالی مجتمع‌های تجاری خاص کتابفروشی، بعضی در کار خرید و فروش کتاب‌های دست دوم هستند و از این راه درآمد خوبی نیز به دست می‌آورند. این درآمد به قدری هست که ارزش آن را داشته باشد که خریدار کتاب دست دوم، کتابش را با پیک رایگان از فروشنده بگیرد. «محرابی» یکی از خریداران و فروشندگان کتاب‌های دست دوم است. او شیوه جالبی برای خرید و البته فروش کتاب‌های دست دوم دارد. محرابی درباره شیوه خرید کتاب دست دوم می‌گوید: «اول باید عکسی از کتاب‌هایی را که می‌خواهید بفروشید، بگیرید و با استفاده از شبکه مجازی آن را برایم بفرستید. اگر کتابی که می‌خواهید بفروشید ارزش و خواهان داشت آن را با 40درصد قیمت پشت جلد خریدارم. اگر کتاب ارزش کافی نداشته باشد آن را وزن و کیلویی 700 تومان خریداری می‌کنم.» او توضیح می‌دهد: «کتاب‌های درسی و دانشگاهی که از سوی استادان سفارش شده باشند یا انتشارات آن معتبر و نویسنده معروفی آن را نوشته باشد، در اولویت خرید است اما کتاب‌های دیگر مانند رمان، تنها ارزش کاغذ آن مهم است و ارزش دیگری ندارد.» محرابی به شیوه فروش کتاب‌های دست دوم اشاره می‌کند و می‌گوید: «کتاب‌های دست دوم شرایط خاص دارند. بیشتر کتاب‌ها 50 درصد تخفیف روی جلد دارند. بعضی از کتاب‌ها به دلیل ارزش بالایی که دارند تابع عرضه و تقاضا هستند. برای مثال کتاب ارزشمندی هست که قیمت روی جلد آن 10 هزار تومان است اما گاهی یا آن را نمی‌فروشم یا کمتر از 100 هزار تومان قیمت نمی‌خورد.» او بر این باور است که بازار خریدوفروش کتاب دست دوم رونق بیشتری پیدا می‌کند: «مشتری برای خرید همیشه هست. این روزها فروشنده‌ها زیاد شده‌اند. با این کار قیمت کتاب دست دوم برای خرید پایین آمده است. فکر می‌کنم در ماه‌های آینده این روند ادامه پیدا کند و خیلی از افراد که در خانه، کتاب‌های قدیمی دارند برای فروش کتاب‌هایشان دست به کار شوند.»
