رو در رو
گفت‌وگو با مبتکر طرحی نو در نقره‌کوبی آیات قرآن
ری، بی‌نظیرترین آثار دست بشر را دارد
رابعه تیموری| خبرنگار:
تألیف کتاب «نقش قالب در هنر» عنوان «مؤلف نمونه کشور» در سال 1380 را برایش به ارمغان آورد. کتابی که حاصل 3 سال تحقیق و پژوهش درباره هنرهای مختلف نگارگری، نقاشی، تذهیب، طلاکوبی، نقره کوبی و... است. «مهدی اشتری» شعر می‌سراید و داستان می‌نویسد، اما طبع ادبی‌اش را نتیجه پیوند روحی خود با عالم هنر می‌داند. اشتری مبتکر طرحی نو در نقره‌کوبی آیات قرآنی هم هست و آثار او در نمایشگاه‌های مختلف به نمایش درآمده است. در هنر تذهیب به استادی رسیده و فوت‌وفن نگارگری را به خوبی آموخته است. این ادیب توانمند از هنرمندان ساکن شهرری است و از این شهر باستانی به‌عنوان مهد هنر و صنعت نام می‌برد. گزارش زیر حاصل گفت‌وگوی ما درباره پیشینه تاریخی شهرری در پرورش هنرمندان و صنعتگران است.
در سال‌های اخیر به دلیل کم‌توجهی مسئولان، شکوفایی هنر و صنعت شهرری از شتاب افتاده، اما باز هم سرآمد بودن خود را حفظ کرده است. تاریخچه آثار هنری شهرری به چه زمانی برمی‌گردد؟
آثار هنری شهرری جزو بی‌نظیرترین وکهن‌ترین ساخته‌های دست بشری محسوب می‌شود. پروفسور «آتور اپهام پوپ» هنرشناس معروف در کتاب «شاهکارهای هنر ایران» به قدمت هنر زرگری، نقره‌کاری و ملیله‌کاری در ری اشاره کرده است. برای این امر شواهد و مستندات زیادی وجود دارد. کاسه لعابدار زراندود نفیسی از جنس خمیر شیشه با پایه کوتاه و مدور که باستان‌شناسان در ری کشف کرده‌اند، نمونه‌ای از این آثار و شواهد است. این کاسه که همه مشخصه‌های هنر و صنعت تکامل‌یافته و بالغ را در خود جمع کرده، متعلق به قرون 6 و 7 هجری شمسی است. در حال حاضرشهر ری 3 هزار و 800 هنرمند و صنعتگر شناخته‌شده دارد و استادان نام‌آوری مانند علی بختیاری (شیشه‌گر سنتی)، عبدالله مهری (سفالگر) و منوچهر زنگنه (معرق‌کار) را در دامن خود پرورش داده است.
چه عاملی باعث پیشتازی شهرری در هنرهای اسلامی و صنایع ایرانی شده است؟
وجود بارگاه حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) یکی از دلایل بازشدن پای صنعتگران و هنرمندان به شهرری است. در بنای حرم حضرت می‌توان نمونه‌های فاخری از انواع هنرهای خاتم‌کاری، منبت‌کاری، کاشیکاری، کتیبه‌نویسی، گنبدکاری و ساخت مقرنس را پیدا کرد که در سده‌های گذشته توسط هنرمندان و صنعتگران ماهر ایجاد شده است. قرارگرفتن شهرری در مسیر جاده ابریشم هم به رشد این صنایع کمک زیادی کرده است.
آموزش به روش استاد و شاگردی از گذشته در شهرری رایج بوده و یکی از عوامل ماندگاری این مهارت‌ها به شمار می‌آید. اما در سال‌های اخیر هنرهای اصیل ایرانی و صنایع‌دستی کشور از اقبال کمتری برخوردار هستند و نسل جوان به فراگیری آنها رغبتی نشان نمی‌دهند. در این شرایط چگونه می‌توان امیدوار بود که در آینده هم شاهد رونق هنر و صنعت در شهرری باشیم؟
در گذشته یادگیری فنون ساخت صنایع هنری علاوه بر ارزش معنوی که برای هنرمند و صنعتگر به همراه می‌آورد، وسیله امرارمعاش و کسب روزی حلال به شمار می‌رفت، اما جوان امروزی نمی‌تواند به این صنایع چنین دیدگاهی داشته باشد. در شرایط کنونی باید دولت از صنعتگران و هنرمندان جوان بیشتر حمایت کند و خانواده‌ها در تازه نگهداشتن میل جوانان به فراگیری این مهارت‌ها نقش پررنگ‌تری داشته باشند. زمانی که من هنرهای نقاشی و تذهیب را می‌آموختم، پدر و خواهرانم مشتری آثارم بودند و تابلوهایم را در بهترین جای خانه نصب می‌کردند تا به ادامه راه تشویق شوم.
شما در رشته‌های هنری متفاوتی فعالیت کرده‌اید، اما رشته نقره‌کوبی آیات قرآنی را که درآمدزایی بیشتری دارد، به‌صورت جدی دنبال می‌کنید. با توجه به صحبت‌های شما می‌توانیم تجاری‌کردن هنر را رمز ماندگاری آن بدانیم؟
هر اثر هنری که به فروش می‌رسد قسمتی از روح و وجود هنرمند را با خود می‌برد. از طرفی برای نشر و تکثیر هنر و امرارمعاش هنرمند، ناگزیر به فروش آثار هنری هستیم. ما باید هنر تولیدی و تجاری را از هنر فاخر جدا کنیم و به حفظ و گسترش هریک از آنها اهمیت دهیم. من نوشتن، شعرسرایی، نقاشی، تذهیب و رشته‌های هنری دیگر را فقط برای آرامش خودم و بدون استاد و راهنما آموختم و هیچ‌وقت به جنبه مادی آنها توجه نکردم، ولی اگر با دیدی واقع‌بینانه و غیرشعاری به این موضوع بیندیشیم، ارج نهادن به هنرمند و تأمین مادی زندگی او مهم‌ترین راه‌های حفظ ظرفیت‌های هنری است.
