دست‌های پشت‌پرده و دلالان تا چه حد در سینما و تلویزیون نقش دارند؟
نمی‌توان منکر شد
گپ‌و‌گفت با محمدامین نورزی تهیه‌کننده درباره واسطه‌گری در تولید محصولات تصویری
محمدتقی حاجی موسی
سینما و تلویزیون هم یکی از حوزه‌هایی است که دلالی و واسطه‌گری در آن دیده می‌شود؛ البته به گفته عده‌ای، این دلالی بیشتر در تلویزیون است تا سینما. محمدامین نوروزی- تهیه‌کننده برنامه‌های تلویزیونی- با درنگ در این‌باره گفت‌وگو کرده است.
واقعا دلالها در سینما و تلویزیون وجود دارند؟
این سؤال بیشتر در حوزه تلویزیون مطرح است. ما در تلویزیون تهیه‌کننده‌های برنامه‌های تلویزیونی و آثار نمایشی را داریم که در یک زمان چند کار دارند و با اینکه هنوز یک کارشان تمام‌نشده، به سراغ کار دیگری می‌روند. بعضی‌ها نسبت به بقیه پرکارتر هستند. بخشی از این موضوع درست نیست و خیلی از این تهیه‌کننده‌ها چندتا چندتا کار می‌کنند و به بعضی از تهیه‌کننده‌ها هم سالی یک‌بار کار می‌رسد. نمی‌توان اسم دلال را به آنها نسبت داد. حتما توجیهات خودشان را دارند؛ تهیه‌کننده سریال‌های تلویزیونی می‌گوید که من دفتر دارم و همزمان می‌توانم 2پروژه را انجام دهم. اما کارهای زیاد در یک دفتر تولیدی یک طور سری کاری می‌شود و این سری کاری‌ها به‌خاطر خوشنام بودن یا رابطه‌ای که آن تهیه‌کننده با مدیران دارد، شکل می‌گیرد. نه اینکه همه اینطورند اما بعضی از آنها که پرکارند، به صرف اینکه رابطه دارند، این کار را انجام می‌دهند؛ در تلویزیون رابطه وجود دارد اما اینکه کار را بگیرند، دلالی کنند و درصدی از آن را دریافت کنند، معمولا اینطور نیست. معمولا تهیه‌کننده‌ها 10برنامه را هم اگر همزمان داشته باشند، مدعی هستند که می‌توانند آن را به قول معروف ران کنند. اما در حقیقت یک تهیه‌کننده دلسوز که برای کارش وقت می‌گذارد، کسی که واقعا تهیه‌کنندگی می‌کند نه اینکه مدیر مالی پروژه باشد، همزمان 2پروژه را انجام نمی‌دهد. در سینما هم این موضوع هست اما جنسش با هم فرق دارد. بعضی از تهیه‌کننده‌ها که در سینما برند خودشان را دارند، این کار را انجام می‌دهند. صرفا هم این کار برای پروژه‌های دولتی و با پول بیت‌المال نیست. در بخش خصوصی هم این موضوع مطرح است. هم‌اکنون بحث پول بیگانه در سینمای ایران مطرح است. اتفاقا یک‌سری از پولها از طرف غربی‌هاست که پولهای کمی هم نیستند. تهیه‌کننده ادعا می‌کند که با بودجه خصوصی فیلم ساخته است اما در پشت این ماجرا یک رانت وجود دارد. اینها در سینمای ایران وجود دارد و نمی‌توان منکر آنها شد.
تهیه‌کننده‌ها دلالی‌شان چنددرصد از دریافت می‌کنند؟
اینطور نیست که کار را واگذار و درآمد کسب کنند. تهیه‌کننده‌ای که کار را گرفته، معمولا در اکثر موارد اگر 10کار هم دستش باشد، از طریق یک مجری طرح یا یک مدیرتولید کار را خودش انجام می‌دهد و اینکه 10درصد یا 20درصد برمی‌دارد یا به دیگران می‌دهد،واقعیت ندارد.اگر هم باشد، این موضوع استثناست.
از این دلالی‌ها کسی در پشت صحنه تلویزیون و سینما اطلاع دارد؟
این مسائل را کسانی که در کارهای تولیدی هستند، شنیده‌اند یا میدانند که فلان تهیه‌کننده که رانت خوبی دارد و دائما کار نمایشی می‌سازد، این کار را هم انجام می‌دهد. همین حالا میتوان دید که تهیه‌کننده‌ای همزمان 2کار از او پخش می‌شود. پخش همزمان چند کار با هم شائبه دارد؛ این موضوع همیشه بوده است. بخشی از این هم البته طبیعی شده است چون شایسته‌سالاری وجود ندارد.
برنامه ساختن در تلویزیون الان برای هر کسی راحت است؟
هم بله و هم خیر. اگر کسی بخواهد براساس شایسته‌سالاری رشد کند باید پلهپله بالا بیاید و عموما خیلی از این ارتباطات مانع این امر می‌شود. کسانی هستند که آسانسوری بالا آمده‌اند؛ به‌خاطر پولی که فلان نهاد به او داده، تهیه‌کننده شده است. ما تهیه‌کننده‌های جوانی داریم که پسر پخش‌کننده یا صاحب سینما و یا یک فرد سیاسی بودهاند که همینطوری سوار آسانسور شده‌اند و بالا آمده‌اند و بدون گذراندن دوره و تخصصی تهیه‌کننده شده‌اند. باید این را بگویم که موضوع دلالی در سینما و تلویزیون در همه حوزه‌ها، مثل گروه بازیگران و نویسنده‌ها هم وجود دارد.
اینطور نیست که کار را واگذار و درآمد کسب کنند. تهیه‌کننده‌ای که کار را گرفته، معمولا در اکثر موارد اگر 10کار هم دستش باشد، از طریق یک مجری طرح یا یک مدیرتولید کار را خودش انجام می‌دهد و اینکه 10درصد یا 20درصد برمی‌دارد یا به دیگران می‌دهد،واقعیت ندارد. اگر هم باشد، این موضوع استثناست
