پیاده‌روی در قلب هنری تهران
هنرمندان از ایجاد گذر فرهنگی در پایتخت می‌گویند
فهیمه پناه‌آذر/روزنامه‌نگار
در اوضاع اقتصادی امروز و روزمرگی‌های جاری که هیچ وقت تمامی ندارد، گاهی دلمان می‌خواهد برای آنکه کمی از این روزمرگی‌ها دور شویم، برویم جایی که با خیال راحت قدم بزنیم؛ یک قدم زدن لذتبخش عاری از عبور و مرور ماشین‌ها و بوق‌زدن‌ها و هیاهو و شلوغی شهر. در کافه‌ای بنشینیم که بتوانیم صحبت کنیم، مطالعه کنیم و موزیکی گوش بدهیم. موزه‌ای را ببینیم و از تماشای یک فیلم روز در سالنی کوچک لذت ببریم و در نهایت تماشای تئاتری بدون آنکه استرس داشته باشیم که به‌خاطر حجم ترافیک و نبود جای پارک از تماشایش جا بمانیم. اینها یعنی مجموعه‌ای از تفریح‌ها با تم فرهنگ و هنر در یک کلانشهر که شاید برای انجام همه این کارها باید یک روز وقت بگذاری تا با ترافیک موجود به آن برسی. گل سرسبد این گذر فرهنگی می‌تواند تئاتر شهر باشد؛ قلب تپنده تئاتر تهران که حالا در فهرست آثار ملی میراث فرهنگی قرار گرفته، اما دزدان و معتادان به کاشی‌ها و قفل‌های این ساختمان استوانه‌ای با قدمت 50ساله هم رحم نکرده‌اند. بسیاری از هنرمندان تئاتری معتقدند که یکی از بزرگ‌ترین مشکلات تئاتر شهر، پارک دانشجو و پارک روبه‌روی تالار وحدت است؛ 2پارکی که همه نوع فضا را جز فضای فرهنگی و هنری، تجربه می‌کنند. اما حالا با مطرح شدن طرح تبدیل این منطقه به گذر فرهنگی، در آینده اتفاقی متفاوت و خوشایند در آن رقم خواهد خورد.
سیاووش طهمورث/بازیگر و کارگردان
موانع پیش روی گذر فرهنگی
سیاووش طهمورث درباره گذر فرهنگی و موانع پیش روی آن به همشهری گفت: «به‌نظرم شروع طرح ایجاد گذر فرهنگی باید از پارک دانشجو در همسایگی تئاتر شهر باشد؛ پارکی که نامش دانشجو است، اما انواع و اقسام ناهنجاری‌های اجتماعی در این پارک دیده می‌شود. گذر فرهنگی زمانی موفق خواهد بود که تئاتر شهر به‌عنوان یک ساختمان که در میراث ملی ثبت شده از گزند افراد و همین ناهنجاری‌ها در امان باشد.»
او در ادامه به ساخت‌و سازهای اطراف تئاتر شهر هم اشاره کرد و با عنوان این مطلب که به بهانه ساخت مسجد، مکان‌های تجاری ساخته‌اند و نمای تئاتر شهر را خراب کرده‌اند، یادآور شد: «هیچ سلیقه‌ای در ساخت‌وساز اماکن اطراف تئاتر شهر در سال‌های گذشته وجود نداشته، اطراف تئاترشهر پر از دستفروش شده و این اتفاق، چهره این مکان فرهنگی را خراب کرده است. البته باید فکری هم به حال کسبه و دستفروشان کرد و آنها را سر و سامان داد. به‌طور حتم هنرمندان موافق ایجاد گذر فرهنگی و هنری هستند، اما به شرط آنکه موقعیت‌ها به‌طور کامل فرهنگی شود. گذر فرهنگی اگر با استانداردهای لازم احیا شود، هم به ظاهر شهر کمک می‌کند و هم در روحیه شهروندان تأثیر مثبت می‌گذارد.»
سعید اسدی / مدیر تئاتر شهر
یک جاذبه بوم‌گردی و توریستی
سعید اسدی، مدرس دانشگاه که چند ماهی است مدیریت مجموعه تئاترشهر را برعهده گرفته، این اتفاق را بسیار خجسته خواند و به همشهری گفت: «اگر ساخت گذر فرهنگی در مرکز تهران و در مسیر تئاتر شهر و تالار وحدت و خیابان‌های اطراف، اتفاق بیفتد می‌تواند به فضای کاملا شهری تهران، هویت فرهنگی ببخشد.» اسدی در توضیح بیشتر یادآور شد: «یکی از رویکردهایی که در گذشته وجود داشت، مرکزگریزی بود که شهرداری وقت تلاش کرد تا خانه‌های فرهنگ و فرهنگسراها را در نقاط مختلف شهری ایجاد کند. حالا یک رویکرد وجود دارد که گذر فرهنگی شکل بگیرد که این شکل جذابیت خاصی دارد و مکان‌هایی چون تئاترشهر، تالار وحدت و رودکی و چندین ساختمان هنری که در این مسیر وجود دارد، کمک شایانی به این طرح خواهد کرد.»
دبیر اسبق جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به مشکلات این طرح هم اشاره کرد: «در این مسیرها که از آن به‌عنوان گذر فرهنگی یاد می‌شود، ساختمان‌های اداری وجود دارد که شاید خللی برای گذر فرهنگی ایجاد کنند و خود پارک دانشجو هم معضلات زیادی دارد که یکی از کارها می‌تواند هویت بخشیدن به این پارک باشد. متأسفانه در این سال‌ها حریم تئاترشهر حفظ نشده. من معتقدم که طراحان شهری برای حفظ و حراست این مکان باید برنامه‌ای ویژه داشته باشند. متأسفانه این منطقه با رویکردهای انتظامی حفظ شده و باید بستری ایجاد شود که نیازهای فرهنگی و هنری را برآورده سازد و فقط نام فرهنگی و هنری کفایت نخواهد کرد. این رویداد هم نیازمند همکاری دستگاه‌های مختلف است.» اسدی معتقد است که گذر فرهنگی می‌تواند خیابان‌های هنری را که در گذشته نیز وجود داشته به نوعی احیا کند؛ با این تفاوت که خیابان‌های هنری دیگر دائم هستند و می‌توانند به اقتصاد هنر هم کمک کنند. این مدرس دانشگاه تأکید کرد: «گذر فرهنگی به‌طور حتم جاذبه گردشگری بومی هم دارد. تهران با این جمعیت به فضایی این‌چنینی نیازمند است و می‌توان در این گذر فرهنگی، علاوه بر ایجاد فروشگاه‌های هنری، فعالیت‌های هنری دیگری انجام داد و این گذر محل اتفاقات فرهنگی باشد.
داوود فتحعلی‌بیگی/کارگردان تئاتر و پژوهشگر نمایش‌های آیینی
احیای مراکز فرهنگی ساخته شده
داوود فتحعلی‌بیگی، کارگردان نمایش‌های آیینی و سنتی معتقد است که ایجاد گذر فرهنگی درصورتی موفق است که بتواند بر مشکلات شهری ازجمله ترافیک، حضور دستفروش‌های اطراف تئاترشهر و خیابان‌های نزدیک آن غلبه کند و مشکلاتی را برای دیگر مناطق تهران ایجاد نکند. این هنرمند پیشکسوت در ادامه به همشهری گفت: «در سال‌های گذشته، یک سری از مناطق تهران برای انجام فعالیت‌های فرهنگی و هنری ساخته شد؛ این در حالی است که هیچ خروجی فعالیت هنری در آنها دیده نشد و تنها میلیاردها تومان بودجه، هزینه ساخت این مکان‌های فرهنگی و هنری شد که می‌توان به خیابان هفده شهریور و میدان ولیعصر اشاره کرد.»
این پژوهشگر تعزیه با عنوان این مطلب که ای کاش این مناطق احیا شوند، افزود: «من موافق ایجاد گذر فرهنگی هستم، اما با توجه به شرایط اطراف تئاتر شهر، سؤالم این است که آیا این کار عملی می‌شود؟» فتحعلی‌بیگی پیشنهاد داد که گذر فرهنگی ابتدا از پارک دانشجو آغاز شود و افزود: «خیابان‌های واقع در گذر فرهنگی، تا‌کنون کاربردهای چند منظوره داشته‌اند. درست است که در برخی از خیابان‌های این گذر، تماشاخانه، گالری و... وجود دارد اما ساختمان‌های اداری و تجاری هم دیده می‌شود و از همه مهم‌تر پارک‌های واقع در این گذر است که معضلی جدی به‌حساب می‌آیند و باید ساماندهی شوند.»
شکرخدا گودرزی، کارگردان و مدیر موزه انتظامی
رفع خلأهای فرهنگی در گذر
شکرخدا گودرزی، کارگردان تئاتر و مدیر موزه عزت‌الله انتظامی به گذرهای فرهنگی ایجاد شده در دیگر کشورهای دنیا اشاره کرد و این بستر فرهنگی را لازمه شهری چون تهران خواند. او با طرح 2سؤال که رویکرد این گذر فرهنگی چیست و آیا بستر و فضا برای ایجاد گذر فرهنگی مناسب است، به همشهری گفت: «در تمام دنیا این نوع گذرها وجود دارند. ایجاد گذر فرهنگی در تهران بسیار لازم است و جای خالی آن حس می‌شود. پیشنهادم این است که در همین گذر می‌توان خلأهای فرهنگی و هنری موجود را پر‌کرد. موزه تئاتر، موزه تعزیه و خانه تعزیه، مکانی برای اجرای نمایش‌های روحوضی، سالن‌های کوچک برای اجرای تئاتر و حتی فیلم‌های سینمایی می‌توانند در این گذر فرهنگی ایجاد شوند. حتی می‌توان با مشارکت نهادهای دیگر بسیاری از ساختمان‌های بزرگ و قدیمی را خریداری و مکان‌های فرهنگی ایجاد کرد.»
بازیگر سریال «شب دهم» به جو آسیب‌پذیر منطقه که قرار است گذر فرهنگی شود، اشاره کرد و یادآور شد: «برخی معضلات و آسیب‌های این منطقه که در گذر فرهنگی قرار دارد باید حل شود. برای این کار، ابتدا باید اطراف تئاتر شهر ساماندهی شود چرا که هر چه نابسامانی دیده می‌شود در پارک‌های دانشجو و پارک کوچک روبه‌روی تالار وحدت است.» وی افزود: «خوشحالم که بعد از سال‌ها صحبت و وعده قرار است این طرح عملیاتی شود. این گذر فرهنگی می‌تواند پیشانی فرهنگی و هنری پایتخت باشد، تمام خلأهای فرهنگی را رفع کند و در این میان گالری‌ها، کافه و رستوران‌ها می‌توانند در زمینه اقتصادی به آن کمک کنند.»
