رسم میزبانی

حسین زندی/خبرنگار

برای کسی که در شهرهای بزرگ زندگی کرده است و فقط ساختمان بلند، دود و سر و صدا را دیده، بهترین مکان اقامت در سفر، خانه بوم‌گردی است. خانه‌های بوم‌گردی در آرام‌ترین روستاها یا دنج‌ترین نقطه از شهرها راه‌اندازی می‌شوند و محیطی دوست‌داشتنی‌ را به گردشگر معرفی می‌کنند. این خانه‌ها سرشار از فرهنگ بومی و داستان‌های محلی هستند، غذاهای خوشمزه تعارف و شما را به شنیدن موسیقی محلی دعوت می‌کنند. فراموش نکنید هزینه اقامت در این خانه‌ها خیلی‌خیلی کمتر از هتل‌های آن‌چنانی و در عین حال صفای اقامت در آنها بسیار بیشتر از هتل‌ها و هتل‌آپارتمان‌هاست. طی سال‌های اخیر اقبال ایرانی‌ها به راه‌اندازی این خانه‌ها بیشتر شده و در نقاط مختلف کشور خانه‌های بوم‌گردی با نام‌های زیبا تدارک دیده شده‌اند. . در این گزارش درباره 3 خانه بوم‌گردی که در استان‌های سیستان ‌و بلوچستان، قزوین و همدان هستند، بخوانید. 

اولین اقامتگاه بوم‌گردی سیستان‌ و بلوچستان

مدیر اقامتگاه بوم‌گردی روستای قلعه‌نو زابل یا اولین اقامتگاه بوم‌گردی سیستان‌ و ‌بلوچستان کارشناسی زبان و ادبیات انگلیسی دارد. او به همشهری می‌گوید: «بعد از پایان تحصیل یک آموزشگاه راه‌‌انداختم. همان موقع از طریق دوستانم با یک فرانسوی آشنا شدم که به زابل آمد و چند روزی مهمانم بود. بعد از آن مهمانان دیگری از کشورهای مختلف داشتم و کم‌کم ایده‌هایی در حوزه گردشگری به ذهنم آمد. با یکی از دوستانم در این زمینه صحبت کردم. بعد از همفکری مجوز اولین خانه بوم‌گردی استان سیستان‌ و بلوچستان را گرفتیم.»
سالار رضایی و همکارش یک خانه 50 ساله را در روستایی قدیمی در نزدیکی شهر معبد غلامان (یک شهر باستانی 2500 ساله) بازسازی کرده‌اند. قلعه‌نو از روستاهای بخش جزینک در شهرستان زهک در منطقه سیستان است که همه خانه‌های آن به صورت پلکانی روی تپه‌ها بنا شده‌اند و گنبدی شکل هستند. قلعه‌نو تنها روستایی است که بافت سنتی سیستانی را حفظ کرده و به ماسوله شرق کشور مشهور شده است. 

این اقامتگاه روی تپه قرار دارد و شکل و بافت آن انسان را به یاد گذشته‌ می‌اندازد. پشت اتاق‌های خانه چند تپه وجود دارد که از بالای آنها می‌توان روستا و دریاچه را تماشا کرد. اینجا غذاها و نوشیدنی‌های محلی سیستان و بلوچستان سرو، و موسیقی اصیل سیستانی شنیده می‌شود و اتاق‌ها کاملا خشت و گلی و تزئینات خانه سنتی است. رضایی در این باره توضیح می‌دهد: «اینجا شب‌های زیبایی دارد و صنایع دستی منطقه سیستان برای افرادی که تمایل به آشنایی و حتی خرید دارند، مهیاست. برنامه‌های تفریحی مانند موسیقی و بازدید از روستا و محوطه‌های تاریخی، کمپینگ در کنار دریاچه، ماهی‌گیری، الاغ و شترسواری، تورهای سیستان‌گردی و سرویس ایاب و ذهاب به صورت جمعی و فردی برای اقامت‌کنندگان در نظر گرفته شده است.»

وی هدف از راه‌اندازی این اقامتگاه را معرفی سیستان‌ و بلوچستان به جهان ذکر می‌کند و می‌افزاید: «شهرسوخته 5000 ساله، کوه باستانی اوشیدا، معبد غلامان، آتشکده 2500 ساله کرکویه و انبار غله ایران همه افتخار سیستان بزرگ هستند.»

خانه مادربزرگ در قزوین

سحر کاظمی از اهالی روستای الولک از توابع استان قزوین است. وی در رشته مدیریت بازرگانی تا مقطع کارشناسی‌ارشد ادامه تحصیل داده و در حال حاضر به عنوان راهنمای گردشگری در حوزه گردشگری و به صورت ویژه گردشگری روستایی در حال کار و فعالیت است.

او به همشهری می‌گوید: «از ابتدا به سفر و گردشگری علاقه داشتم، اما انگیزه‌ای که موجب شد به این مسیر سوق پیدا کنم، برگزاری تورهای دانش‌آموزی دانشگاه آزاد قزوین بود. دانشگاه آزاد قزوین از سال ۹۰ تصمیم گرفت برای معرفی امکانات دانشگاه به نسل آینده و آشنایی آنها با فضاهای علمی به‌ویژه علوم روباتیک امکان حضور دانش‌آموزان در دانشگاه را در قالب تورهای دانش‌آموزی ایجاد کند. دانش‌آموزانی که در تورها حاضر می‌شدند به پیشنهاد من نیم روزی را از اماکن تاریخی شهر قزوین بازدید می‌کردند. این روند تا سال ۹۳ ادامه داشت.» او درباره ایده راه‌اندازی اقامتگاه بوم‌گردی در قزوین هم توضیح می‌دهد: «ساخت اقامتگاه هم به آشنایی من با افسانه احسانی و موسسه آوای طبیعت برمی‌گردد. بعد از آشنایی با موسسه و مفهوم اکوتوریسم و نقش گردشگری در حفظ و حراست از فرهنگ بومی، با توجه به مسئولیتی که در شورای روستا داشتم در قدم اول فرایندی را برای احیای عروسک‌های محلی روستا آغاز کردم. بعد از آن خانه‌ای را که خودم به عنوان محل سکونت اجاره کرده بودم به اقامتگاه تبدیل کردم.»

خانه‌ای که کاظمی از آن صحبت می‌کند، در حریم روستا قرار دارد و بناهای تاریخی ثبت‌شده مانند بقعه سلطان ویس، کافرگنبد و آسیاب آبی زنده‌ای که به ترتیب به دوره سلجوقی، ایلخانی و احتمالا صفویه تعلق دارند، در جوار این روستا هستند. دسترسی روستا به شهر قزوین ساده است و می‌توان در کمتر از ۱۵ دقیقه به آن رسید. 
این اقامتگاه امکان اسکان با ظرفیت 40 نفر به شیوه کاملا روستایی مطابق با شرایط فرهنگی روستا را دارد و خدمات رستورانی مطابق با خوراک مرسوم در منطقه همراه با اجرای موسیقی زنده، موسیقی و رقص محلی و نقالی و پرده‌خوانی از امکانات آن است. 

 ورکانه؛ اولین اقامتگاه همدان 

نعیمه لشکری اولین اقامتگاه بوم‌گردی همدان را در روستای سنگی ورکانه و زادگاه پروفسور توفیق موسیوند (بزرگ‌ترین جراح مغز جهان) راه‌اندازی کرده است.
ورکانه روستایی در 20 کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان است. سابقه سکونت در روستا به 400 سال پیش می‌رسد و از همان روزگار خانه‌های روستا سازگار با طبیعت اطراف و با سنگ‌لاشه‌هایی از کوه‌های اطراف ساخته شده است. از دیگر جاذبه‌های روستا وجود 2 اصطبل قدیمی است که یکی از آن‌ها مرکز پرورش و اصلاح نژاد اسب اصیل ایرانی و معرفی آن به دنیا بوده است.
وجود خانه پدری و زادگاه پروفسور موسیوند هم به جاذبه‌های روستا می‌افزاید. مسیر دسترسی به روستا هم با گذر از باغ‌های منطقه و همچنین دریاچه سد اکباتان تجربه خوبی را برای گردشگران رقم می‌زند.  اقامتگاه بوم‌گردی ورکانه به عنوان اولین اقامتگاه بوم‌گردی استان همدان در روستای ورکانه واقع شده است و امکان اقامت (شب‌مانی) و پذیرایی را برای گردشگران فراهم می‌کند. ساختمان اقامتگاه با استفاده از مصالح بومی که اصلی‌ترین آنها سنگ و چوب است و همچنین بهره‌گیری حداکثری از دانش معماری بومی و با هدف ترویج معماری بومی بنا شده.
در تجهیز ساختمان تلاش شده است از وسایل اصیل و سنتی منطقه استفاده شود و به همین دلیل در این خانه ظروف سفالی، سیستم گرمایشی کرسی، چراغ‌های قدیمی، گل‌های طبیعی، گلیم و وسایل خواب سنتی به کار رفته‌ و همچنین سعی می‌شود به شیوه‌های سنتی و اصیل از مهمانان اقامتگاه پذیرایی شود. در اقامتگاه بوم-گردی ورکانه مهمانان با خوراک‌های محلی پذیرایی می‌شوند، در رخت‌خواب‌های سنتی استراحت و سیستم گرمایشی کرسی را تجربه می‌کنند.  این اقامتگاه برنامه‌هایی مانند گشت پیاده‌روی با راهنمایی بلدهای محلی در مناطق طبیعی بکر پیرامون و برنامه‌ دوچرخه‌سواری و سوارکاری (در آینده نزدیک) را به مهمانان خود پیشنهاد می‌کند.