شهرهای بزرگ در گرداب بدهی

محمد سرابی | خبر‌نگار:

بیشتر شهرهای کشور بدهکارند. شاید آنها بزرگ‌ترین بحران مالی طی 3 دهه گذشته را از سر می‌گذرانند. بحران مالی می‌تواند شهرداری‌ها را کاملا از کار بیندازد تا جایی که نه پولی برای پرداخت حقوق کارکنان خود داشته باشند و نه حسابی برای پرداخت به پیمانکاران. حالا که وضعیت اقتصادی کشور‌ با تغییرات نرخ ارز و طلا،‌ تلاطم بیشتری یافته، شهرداری‌ها نیز به‌عنوان یک نهاد عمومی، از آن متاثر هستند؛ اگرچه برخی شهرداران راه‌حل‌هایی برای کاهش این بدهی‌ها یا کاهش عوارض آن بر عملکرد مدیریت شهری پیدا کرده‌اند.

شهرداری‌های کلانشهر‌هایی مانند تهران، مشهد و شیراز وارث انباشت بدهکاری مربوط به دوره‌های گذشته هستند.

شهرداری‌های کوچک‌تر هم به همین نسبت بدهی‌هایی دارند. حالا شهردار شیراز می‌گوید:‌ «سومین شهرداری بدهکار کشور است». حیدر اسکندرپور می‌گوید که در تلاش است با وجود بدهی‌ها همچنان در حال فعالیت هستند و امیدوارند بتوانند با نوآوری‌ها و فعالیت‌های مستمر، میزان بدهی‌ها را کاهش دهند.

او می‌گوید: شیراز در زمینه بدهکاری بعد از شهرداری تهران و شهرداری مشهد قرار دارد. مجموع بدهکاری شهرداری تهران بیش از 52 هزار میلیارد تومان است و شهرداری مشهد در حدود 6هزار میلیارد بدهکار است که البته من اطلاع دقیقی از رقم آن ندارم. پس از این ‌دو، شهرداری شیراز قرار می‌گیرد که بیش از 3500میلیارد تومان بدهی انباشته دارد.

‌حیدر اسکندرپور‌ با تأکید بر اینکه شهرداری به اشکال مختلف در حال اداره بدهی‌ها و ادامه کار است، می‌افزاید: بخشی از این بدهی‌ها مربوط به پیمانکاران است و برخی هم تعهدات مالی بانک شهر است. هم از طریق تسهیلات بانکی و هم از طریق فروش اوراق مشارکت تعهدات سنگینی برای این دوره شهرداری به جا مانده است.

او شرح می‌دهد: ما در شرایطی کار شهرداری‌ها را شروع کردیم که علاوه بر بدهی‌های انباشته، فضای اقتصادی کشور هم متلاطم است، میل به سرمایه‌گذاری در مسکن کاهش پیدا کرده و صدور پروانه‌های مسکن در شهرداری شیراز به نسبت سال‌های پیش به‌طور قابل ملاحظه‌ای کمتر شده است.

آمار صدور این پروانه‌ها در سال‌96 یک‌سوم سال‌92 است. درکنار پاسخگویی به تعهدات بجا‌مانده باید اقدامات جدید و افزایش حقوق و دستمزد هم انجام شود.

اسکندرپور می‌افزاید: در اوایل سال‌97 علائم خوبی برای گرایش دوباره به بازار مسکن داشتیم اما تلاطم ارز و سکه، میل به سرمایه‌گذاری در مسکن را کاهش داد. برای مدت کوتاهی تقاضای صدور پروانه ساختمانی زیادشده بود اما باز هم کم شد. بیش از 70درصد درآمد شهرداری‌ها از صدور پروانه ساختمانی است که امیدواریم با تثبیت دوباره سکه و ارز رونق به بخش مسکن برگردد.

شهردار شیراز بیان می‌کند: شهرداری از 3 محل بدهکار است؛ تسهیلات بانکی، فروش اوراق مشارکت و بدهی به پیمانکاران.

تمرکز بدهی‌ها و عوارض

شهردار شیراز درباره اینکه سهم پیمانکاران چه کسری از این مقدار است، می‌گوید: وقتی من شهرداری را تحویل گرفتم، 386میلیارد تومان به پیمانکار‌ها بدهکار بودیم. بیشتر حجم بدهکاری‌ها بابت تسهیلات به بانک شهر است که به 2550میلیارد تومان می‌ر‌سد و می‌شود گفت که مجموع بدهکاری‌های شهرداری  در کنار این دو بدهی عمده تقریبا 3500میلیارد تومان است.

لایحه اصلاح مالیات بر ارزش افزوده در نهاد‌های قانونگذار در جریان است و احتمال کاهش سهم شهرداری از آن باعث نگرانی مدیران شهری شده است.

اسکندرپور در این‌باره می‌گوید: مبنای اولیه این ارزش افزوده عوارض‌های مختلف شهرداری بوده که در یک جا متمرکز شده است. اگر سهم شهرداری‌ها از ارزش افزوده قطع شود، آنها باید دوباره عوارض پراکنده‌ای که قبلا می‌گرفتند را احیا کنند.

او بیان می‌کند: یک بخش مطالبات ما از دولت به‌دلیل قطار شهری است. دولت متعهد بوده که 50درصد از هزینه آن‌را که سهم خودش بوده، بپردازد. شیوه کار درباره قطار شهری به این صورت بود که دولت مجوز فروش اوراق مشارکت قطار شهری را داد و پرداخت نصف آن را تعهد کرد. از این بخش مقداری پرداخت شده ولی هنوز از سال‌های گذشته مطالبات داریم.

اسکندرپور تأکید کرد: یک قسمت مطالبات هم از دستگاه‌های دولتی است که حاصل آرای کمیسیون‌ ماده100 یا نتیجه صدور پروانه ساختمانی برای ارگان‌ها به‌حساب می‌آید. بنا بود بر اثر تعامل با دستگاه‌ها و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور این مطالبات پرداخت شود ولی تا الان انجام نشده است.


 جیب خالی شهرداری کرج و هزار میلیارد تومان بدهی



میزان بدهی شهرداری کرج در حالی بیش از هزار میلیارد تومان اعلام می‌شود که به گفته رئیس کمیسیون برنامه‌ و بودجه شورای شهر کرج  اگر عقب‌ماندگی‌های مالی جبران نشود، مدیریت شهری در مدت کوتاهی با نبود نقدینگی روبه‌رو خواهد شد. عباس‌زارع با اشاره به بدهی‌های کلان شهرداری کرج، اظهار کرد: مبلغ این بدهی به بیش از یک‌هزار و صد میلیارد تومان می‌رسد و نیمی از آن‌ بابت معوقات بانکی است که شهرداری این کلانشهر از گذشته دارد. عضو شورای شهر کرج با اشاره به اینکه بخش عظیمی از بدهی‌های شهرداری کرج به 2سال آخر فعالیت دوره چهارم شورای اسلامی شهر معطوف می‌شود، افزود:وام‌های سنگینی برای تأمین منابع پروژه‌ها ازسوی شهرداری کرج گرفته شده است. شهردار کرج  نیز درباره این موضوع گفت: برای برون‌رفت از این مشکلات در مرحله اول نیاز است که از تنش‌های سیاسی و اقتصادی به دور باشیم تا بتوانیم منابع مالی را وصول کنیم.محمدرضا احمدی‌نژاد افزود: 550میلیارد از کل بدهی شهرداری مربوط به بانک شهر و مابقی آن مربوط به چک‌های صادر شده است.