گزارشی از یک مانور بمب‌گذاری و گروگانگیری در حاشیه بزرگراه شهید چمران
مدیریت بحران زیر پل مدیریت
مریم باقرپور| خبرنگار
عکاس| حسن شیروانی
منطقه 2
«یگان حفاظت به افرادی مشکوک می‌شود و کمی بعد خبر بمب‌گذاری در طبقه همکف ساختمان شهرداری ناحیه 7 منطقه 2 بین کارکنان می‌پیچد. مأموران انتظامات با 110 تماس می‌گیرند اما تا رسیدن نیروهای امدادی یکی از بمب‌ها منفجر می‌شود. صدای جیغ و فریاد از داخل سالن به گوش می‌رسد. دود همه جا را فرا گرفته و در این حین مأموران انتظامی از راه می‌رسند اما بمب دوم فعال شده و خودرو پارک شده کنار ساختمان ناگهان منفجر می‌شود.» اینها بخشی از اتفاق‌هایی است که در صبح یک روز گرم تابستانی در قالب مانور عملیاتی مقابله در شرایط بمب‌گذاری و گروگانگیری در محدوده پل مدیریت اجرا شد. مانوری که هدفش افزایش آمادگی و هماهنگی و سرعت تصمیم‌گیری در مواجهه با تهدیدات بود و نیروها توانستند نقاط قوت و ضعف خود را ارزیابی کنند. در روز انجام مانور به محل اجرا رفتیم.
سناریو حادثه، بمب‌گذاری و گروگانگیری گروهک تروریستی در ساختمان ناحیه 7 شهرداری منطقه 2 است. ساختمانی که در نزدیکی بزرگراه شهید چمران و کمی بالاتر از پل مدیریت و در یکی از محدوده‌های استراتژیک تهران قرار دارد. البته به گفته «جمال‌آب‌بخش» کارشناس عملیات ستاد بحران شهرداری، تمامی بخش‌های منطقه 2 حساس و‌گاه استراتژیک هستند و دلیلش قرار داشتن حداقل 9 سفارتخانه، چند وزارتخانه، مراکز درمانی، زندان اوین و سکونت چهره‌های سیاسی و فرهنگی است.» برای اجرای مانور گرچه با نیروهای انتظامی و امدادی هماهنگ شده اما جز اعضای اصلی ستاد مدیریت بحران کسی از ساعت شروع خبری ندارد. ناگهان ساعت 10 و 25 دقیقه صدایی از طبقه همکف ساختمان شهرداری به گوش می‌رسد. یگان حفاظت با 110 تماس گرفته اما تا رسیدن نیروهای انتظامی فرد مشکوک تعدادی را به گروگان می‌گیرد و در کمتر از 5 دقیقه نیروهای انتظامی از سرکلانتری دوم فاتب و کلانتری 134 شهرک غرب از راه می‌رسند. سرهنگ «خسرو رستمی» کارشناس سرکلانتری، مسئولیت هدایت نیروها را به عهده می‌گیرد. او درباره دلیل اجرای مانور در شرایط فعلی می‌گوید: «نیروهای ما باید در همه حال آماده باشند تا حادثه‌ای رخ ندهد.» درگیری فرضی داخل ساختمان صورت گرفته و با انفجار بمب دودزا، همه جا را دود فرا می‌گیرد، تعدادی هم به‌عنوان مصدوم فرضی روی زمین می‌افتند و در چنین شرایطی حضور نیروهای آتش‌نشانی، اورژانس و شرکت گاز و آب ضروری می‌شود.
2 عملیات در یک زمان
گام نخست خروج گروگان‌گیر از ساختمان است که مأموران طی عملیاتی در 4 دقیقه تروریست را به بیرون ساختمان هدایت می‌کنند تا مأموریت آتش‌نشان‌ها شروع شود. زمان رسیدن آتش‌نشان‌ها به محل حادثه 4 دقیقه است. اما آتش‌نشان‌ها مجبور می‌شوند همزمان 2 مأموریت را انجام دهند. چون انفجار خودرو پارک شده در کنار ساختمان شهرداری هم جزئی از سناریو است. بنابراین، آتش‌نشان‌ها به دوگروه تقسیم می‌شوند. «ابوتراب قیاسی» نماینده آتش‌نشانی منطقه2 می‌گوید: «با توجه به حساسیت تکه دوم پایتخت و وجود برج‌ها و مراکز خاص تجاری و اداری امکانات مناسب پیش‌بینی شده است. البته وجود ایستگاه‌های مختلف در منطقه هم باعث شده تا مدت زمان رسیدن مأموران به محل حادثه کمتر باشد.»
شکستن رکورد در شرایط کمبود
خودرو امداد شرکت گاز هم ظرف 3 دقیقه از راه می‌رسد. البته «رضا فلاح» نماینده این شرکت، رسیدن در چنین بازه زمانی را رکوردی جدید می‌داند و می‌گوید که در منطقه‌ای به وسعت منطقه 2 که شمالش به اوین و جنوبش به خیابان آزادی می‌رسد تنها یک ایستگاه ثابت دارند و‌گاه مدت زمان امدادرسانی به دلیل طول مسافت به 20 دقیقه می‌رسد. در زمان مانور هم خودرو امدادرسان به طور اتفاقی در محدوده سعادت‌آباد بوده است.»
رهگذران هم می‌توانند حادثه‌آفرین باشند
صدای آژیر خودروهای امدادی و انتظامی باعث کنجکاوی اهالی و به‌ویژه خودروهای عبوری شده است. برخی وارد محوطه مانور می‌شوند و رانندگان هم تماشاگر شده‌اند. همین موضوع تردد خودروهای امدادی را سخت می‌کند به گونه‌ای که خودرو اورژانس دیرتر از همه به محل حادثه فرضی می‌رسد تا مجروحان را انتقال دهد. سرگرد «امین رضا پناه» نماینده پلیس راهور منطقه که خود،گاه به میان خودروها رفته و رانندگان را هدایت می‌کند، می‌گوید: «فعلاً که در مانور هستیم اما مشکل اصلی در شرایط بحرانی، تجمع مردمی است که گاه باعث بروز حادثه می‌شود.»
خودارزیابی در 23 دقیقه
23 دقیقه پس از ورود گروگان‌گیر، مانور تمام می‌شود. آتش ناشی از انفجار خودرو، خاموش شده و مصدومان فرضی با خودروهای اورژانس و هلال‌احمر به خارج از محوطه انتقال می‌یابند. حالا زمان ارزیابی است. «فرزاد قهرمانی» شهردار ناحیه 7 که فرماندهی مانور را به عهده دارد می‌گوید: «طرح عملیاتی مقابله در شرایط بمب‌گذاری و گروگانگیری، خودارزیابی بود و گرچه در شرایط غیر‌واقعی رخ داد اما نیروهای مسئول آن را جدی گرفتند و پرانرژی ظاهر شدند. کاستی‌هایی هم وجود داشت که باید رفع شود.»
در همینه زمینه :
گشتی در اقتصاد ایران