درآمد شیرین لیموترش در جیب دلال‌ها

سمیرا فرقانی| شیراز - خبرنگار:

با توجه به وسعت قابل توجه فارس، هرچه از شمال استان به سمت جنوب می‌رویم شاهد تفاوت اقلیم و تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری هستیم. از فیروزآباد هرچه به سمت شهرهای جنوبی استان نزدیک شویم، این تفاوت آشکارتر می‌شود و مناطق گرمسیری خصوصیات و نشانه‌های خود را نمایان می‌سازند. نخل یکی از این نشانه‌هاست که به دلیل سازگاری بالا با اقلیم گرم و خشک، طی سالیان دراز، گونه اصلی باغ‌های جنوب استان بوده، چنان که نخلستان‌های وسیع با قدمتی طولانی به یکی از میراث و داشته‌های باارزش مردم این نواحی تبدیل شده است. با این حال طی 3 دهه اخیر عواملی چون تغییر اقلیم، کاهش بارندگی و آشنایی باغداران و زارعان با گونه‌های سازگار جدید باعث شده تا شاهد تبدیل چشمگیر نخلستان‌ها به باغ‌های مرکبات به ویژه لیموی ترش و شیرین باشیم.


فارس رتبه نخست تولید لیموترش

رئیس سازمان جهاد کشاورزی فارس در خصوص وضعیت کشت لیموترش در استان می‌گوید: فارس با سطح زیر کشت 9 هزار و 658 هکتار و تولید حدود 300 هزار تن لیموترش در سال 96 رتبه اول تولید و سطح زیر کشت این محصول در کشور را کسب کرد که پیش‌بینی می‌شود امسال نیز با برداشت 310 هزار تن لیموترش از باغ‌های استان، این جایگاه حفظ شود.
 «محمد مهدی قاسمی» می‌افزاید: امسال برداشت لیموترش برحسب نوع از اوایل تیر در بخش «هَنگام» شهرستان قیروکارزین آغاز شده و تا اواخر اردیبهشت سال آینده در سایر نقاط استان ادامه خواهد داشت. بیشترین سطح زیرکشت این محصول متعلق به شهرستان‌های جهرم، قیروکارزین، داراب، کازرون، لارستان و فراشبند است و بیشترین نوع لیموترش در استان، واریته لیموی آب است و از دیگر ارقام کشت‌شده آن می‌توان لیمو لیسبون (خارکی)، لیمو پرشین، لایم و لیمو چهارفصل را نام برد.

قاسمی با اشاره به اینکه لیموترش علاوه بر تازه‌خوری، فراوری نیز می‌شود، اضافه می‌کند: 80 درصد لیموترش تولیدی فارس به سایر استان‌ها و خارج از کشور به خصوص حوزه خلیج فارس و آسیای میانه صادر می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: مقاوم بودن این درخت به شرایط اقلیمی نسبت به سایر گونه‌های مرکبات باعث گسترش کشت آن طی سال‌های گذشته در مناطق جنوبی استان شده است. درخت لیموترش نسبت به سایر مرکبات از درآمدزایی بالاتری برخوردار است و طعم، آبداری، اسیدیته مناسب، بالا بودن میزان ویتامین ث و بازارپسندی مناسب از بارزترین خصوصیات لیموترش استان است.


کاهش قیمت نسبت به سال گذشته

یکی از باغداران قیروکارزین با بیان اینکه کمیت و کیفیت محصول امسال باغ‌های لیموترش این شهرستان نسبت به سال گذشته بهتر است، می‌گوید: سال گذشته با نرخ حداکثر 18 هزار تومان برای نوبرانه و 10 هزار تومان برای محصول عادی، لیموترش از باغدار خریداری می‌شد اما امسال ما نوبرانه را 10 هزار تومان فروخته‌ایم و در حال حاضر در صورتی که محصول بسیار مرغوب باشد با نرخ 5500 تومان خریده می‌شود.

«نگهدار آزادی» می‌افزاید: هیچگونه بازاریابی‌ای برای فروش این محصول نداریم و دلال‌ها با سرکشی به باغ پیشنهاد قیمت می‌دهند و به دلیل نبود نظارت بر قیمت‌گذاری و نبود خرید دولتی، سود اصلی عاید دلال می‌شود؛ زیرا هزینه گزاف کارگر برای چیدن محصول، بارزدن، انتقال به میدان و در نهایت فروش با قیمت نه چندان مناسب به میدان‌دار برای باغدار به صرفه نیست.
وی اضافه می‌کند: بسیاری از باغداران به خاطر نداشتن پول برای تأمین هزینه کود، سم و آبیاری مجبور به پیش‌فروش محصولات خود می‌شوند؛ یعنی دلال محصولی را که به رشد کافی نرسیده به قیمت ناچیزی می‌خرد سپس در فصل مناسب برداشت می‌کند. در حال حاضر محصول لیموشیرین را به قیمت هزار تومان به صورت کیلویی پیش‌خرید می‌کنند و در زمستان با قیمت بالایی می‌فروشند.


باغ‌های لیمو قاتل نخلستان‌ها

این باغدار باتجربه درباره مرگ تدریجی نخلستان‌ها نیز می‌گوید: طی 20 سال اخیر کاهش بارندگی، نداشتن صرفه اقتصادی، طرح‌های آموزشی و ترغیبی با ارائه تسهیلات بلاعوض از سوی اداره جهاد کشاورزی شهرستان و مصرف بالای آب در آبیاری غرقابی نخل‌ها مهم‌ترین دلایل روی‌آوردن باغداران به کاشت مرکبات با آبیاری تحت فشار (قطره‌ای) به جای نخل بوده است.
آزادی ادامه می‌دهد: اگرچه درختان مرکبات نسبت به نخل‌ها زحمت بیشتر و عمر کمتری دارند یعنی حداکثر پس از 15 سال باید آنها را ریشه‌کن کرد و بعد از شخم زدن، نهال جدید کاشت، اما درآمد بیشتری را نصیب باغدار می‌کنند و این موضوع در کنار کیفیت نه‌چندان بالای محصولات نخلستان‌های شهرستان رفته رفته باعث جایگزینی باغ‌های مرکبات به جای نخلستان‌ها شده است و کاملاً قابل پیش‌بینی است که در سال‌های آینده نخلستان‌ها کاملاً از بین بروند.


لیموترش‌های گرمادوست

یکی دیگر از باغداران دلیل اصلی مرغوبیت لیموترش‌های قیروکارزین را گرمای این شهرستان می‌داند و می‌گوید: درخت لیموترش اصلاً در برابر سرما مقاوم نیست و در مناطق سردسیری دوام نمی‌آورد به همین دلیل حتی در مناطق گرمسیری نیز در فصل سرما مستعد یخ‌زدگی است.
«منوچهر کشتکار» می‌افزاید: باغداران برای مقابله با این معضل مجبورند در شب‌های سرد زمستان با آتش زدن لاستیک و تایرهای کهنه و برافروختن آتش و مالامال کردن ریشه درختان با آب از آنها در مقابل سرما مراقبت کنند.
وی اضافه می‌کند: امسال اداره جهاد کشاورزی دستگاه‌هایی به نام گرماساز عرضه می‌کند اما چون یارانه‌ای نیست و تسهیلات ندارد، استقبال باغداران را در پی نداشته است.
کشتکار با اشاره به اینکه آفت اصلی درخت لیموترش «مینوز» است، می‌گوید: این آفت معمولاً با شروع فصل گرما شایع و با سم «کونفیدور» که تولید داخل و به سهولت قابل تهیه است، رفع می‌شود. می‌توان گفت این درخت آفت اساسی دیگری ندارد و نگهداری‌اش دشوار نیست اما به دلیل داشتن خارهای فراوان برداشت محصول هزینه‌بر و سخت است.

وی ادامه می‌دهد: اگرچه زمان برداشت لیموترش‌های قیروکارزین تیرماه بیان شده است، اما این زمان فقط شامل نوبرانه‌ها می‌شود، زیرا لیمو هنوز به اندازه کافی آبدار نشده و به وزن نهایی نرسیده است.
کشتکار اضافه می‌کند: برداشت اصلی از اوایل شهریور آغاز می‌شود و تا ماه‌های بهمن و اسفند ادامه دارد؛ از بهمن درخت‌ها شروع به شکوفه زدن می‌کنند و برداشت محصول باعث تکیدن شکوفه‌ها می‌شود، از طرفی درخت نیز تحمل وزن ثمر قدیمی را ندارد و باید محصول را کاملاً چید.

این باغدار امام‌شهری ادامه می‌دهد: با وجود مرغوبیت مثال‌زدنی مرکبات این شهرستان، به دلیل نبود صنایع تکمیلی و کارخانه‌های بسته‌بندی و فراوری، سرنوشت لیموها نیز همان است که برای محصول نخلستان‌های شهرستان رخ می‌دهد؛ یعنی مرکبات قیروکارزین مخصوصاً لیموترش را یا کاملاً بی نام و نشان مستقیماً به شیراز می‌فرستند یا با انتقال به شهرستان‌های اطراف به ویژه جهرم به نام این شهر در بازار عرضه می‌کنند.