بانو ستوده، قهرمان اهدای خون

رابعه تیموری| خبرنگار:

منطقه 17

عاشق کمک به دیگران است و یک لحظه آرام و قرار ندارد. «‌‌سمیه ستوده»، هر سال چند بار برای نجات جان بیماران خاص، خون اهدا می‌کند و از آستان قدس رضوی عنوان «‌‌قهرمان اهدای خون» را دریافت کرده است. بانوی فعال محله بلورسازی منطقه 17 قهرمان، مربی و داور ورزش‌های رزمی است. از او دعوت کردیم تا ضمن اهدای خون در مرکز انتقال خون وصال، درباره اهمیت اهدای این مایع حیاتی با شهروندان گفت‌وگو کند.

آفتاب نیمروز تابستان درخیابان وصال شیرازی پهن شده و هوا حسابی گرم است. پیاده‌رو مشرف به ساختمان بزرگ انتقال خون که در اواسط خیابان قرار گرفته از قسمت‌های دیگر خیابان رفت‌وآمد و بروبیای بیشتری دارد. «‌‌سمیه ستوده» رأس ساعت 13:30 که وعده گذاشته‌ایم لبخند بر لب سر می‌رسد. ساکن منطقه 17 است، اما به دلیل اینکه تنها مرکز انتقال خون این منطقه از سال‌ها پیش تعطیل شده، برای اهدای خون مسافت طولانی طی کرده تا در مرکز وصال حضور پیدا ‌کند. ستوده، دبیر کانون اهدای خون محله بلورسازی است و در مناسبت‌های مختلف با همکاری پردیس سلامت منطقه 17مقدمات استقرار اتوبوس اهدای خون در نقاط پر تردد منطقه را فراهم می‌کند تا هم‌محله‌ای‌هایش بدون زحمت و طی مسافت طولانی خون اهدا کنند. 


نذر ویژه

ستوده سال‌ها پیش از آستان قدس رضوی عنوان «‌‌قهرمان اهدای خون» را دریافت کرده است. او تعریف می‌کند: «من نذر داشتم که هر سال روز اول محرم به پابوس امام رضا(ع) بروم و در جوار حرم ایشان خون اهدا کنم. از آنجا که این موضوع چند سال پیاپی اتفاق افتاد، آستان قدس رضوی عنوان قهرمان اهدای خون را به من اعطا کرد.» در خانواده ستوده اهدای خون کار ویژه و عجیبی نیست. او می‌گوید: «محل کار برادرم در نزدیکی سازمان انتقال خون قرار دارد. او که از نزدیک شاهد شرایط وخیم بیماران خاص بود، در کنار اهدای خون منظم ما را هم به این کار تشویق می‌کرد و کم‌کم اهدای خون به یکی از برنامه‌های ثابت خانواده ما تبدیل شد. سال‌هاست من، خواهر و برادرم مرتب خون اهدا می‌کنیم.» ستوده که از هر فرصتی برای آموزش درباره آثار مثبت اهدای خون بر سلامت اهداکنندگان و دریافت‌کنندگان استفاده می‌کند و تصمیم گرفته پیش از اهدای خون با تعدادی از شهروندانی که از مقابل ساختمان بزرگ انتقال خون می‌گذرند صحبت کند. 


 اهدای خون در دوران سالمندی

«‌عبدالله زمان‌خانپور» نخستین رهگذری است که با ستوده همصحبت می‌شود. او به ضرورت شغلش گاهی درخیابان وصال رفت‌وآمد می‌کند. زمان‌خانپور در عمر 60 ساله‌اش چند بار خون اهدا کرده است. ستوده می‌گوید: «برخی افراد تصور می‌کنند اهدای خون برای سلامتی افراد مسن زیان دارد در حالی که سن 18 تا60سالگی بهترین زمان برای اهدای خون است.» زمان‌خانپور با خوشحالی می‌گوید: «کسانی مثل من که اهداکننده مستمر هستند تا 65 سالگی هم می‌توانند خون اهدا کنند.» او از سر کنجکاوی به مرکز وصال سر زده و با راهنمایی مسئولان مرکز متوجه شده اهدای خون در افزایش سلامت سالمندان تأثیر زیادی دارد. «‌‌مژده روشن»، «‌‌مهدی پوریانی» و همسرش سرنشینان خودرویی هستند که در فاصله اندکی از ورودی مرکز وصال توقف کرده‌اند. «‌‌مهدی پوریانی» ورزشکار رشته بدنسازی است. او برای نخستین بار خون اهدا و برای دریافت کارت اهدای خون مراجعه کرده است. 

ستوده که از مربیان و قهرمان‌های مدال‌آور رشته‌های کونگ‌فو، دو همگانی و کیک‌بوکسینگ است، می‌گوید: «بعضی از ورزشکاران تصور می‌کنند اهدای خون نیرو و آمادگی بدنی آنها را برای فعالیت‌های ورزشی کاهش می‌دهد. حتی بعضی از پزشکان با وجود اطلاعات علمی وسیعی که دارند به این طرز فکر دامن می‌زنند و دیگران را از اهدای خون منع می‌کنند در حالی که من هیچ‌وقت چنین حالتی را احساس نکرده‌ام. حتی یکبار قبل از مسابقات، نذر اهدای خون را به جا آوردم و در جریان مسابقه هم مشکل فیزیکی نداشتم. من صبح روز بعد از اهدای خون از نظر روحی آنقدر بشاش و پرانرژی هستم که انگار تازه از مادر متولد شده‌ام.»

پوریانی 37 سال دارد. او نظر ستوده را تأیید می‌کند و می‌گوید: «بعد از اهدای خون احساس کردم انرژی بیشتری دارم و تصمیم گرفتم پس از این مرتب خون اهدا کنم.» در مقابل «مژده روشن» تاکنون تجربه اهدای خون نداشته است و علت آن را مشغله زیاد عنوان می‌کند. ستوده می‌گوید: «به دلیل مراقبت بانوان در رفتارهای پرخطر، خون اهدایی آنها از سلامت زیادی برخوردار است، اما برخی از خانم‌‌ها از سرنگ وحشت دارند و فکر می‌کنند اهدای خون باعث کم‌خونی آنها می‌شود. در حالی که بدن به سرعت، خون اهدایی را جایگزین می‌کند و سلامتی آنها به خطر نمی‌افتد.» روشن می‌گوید: «حتی اگر از تزریقات و سرنگ وحشت داشته باشم، با در نظرگرفتن فواید بسیاری که اهدای خون برای بیماران دارد این کار را انجام می‌دهم.» ستوده به او پیشنهاد می‌کند به‌عنوان یک نذر دینی خون اهدا کند. او می‌گوید: «نذر و احسان باید از بهترین موجودی انسان باشد و به نیازمندترین آدم‌ها برسد. چه چیزی عزیزتر و ارزشمندتر از خون انسان  وجود دارد که به بیماران نیازمند اهدا کنیم؟‌» 



اهدای خون یا پالایش خون به روش سنتی

«‌آربی‌آب» یک اهداکننده جوان است که مانند ستوده بر اساس اعتقادات دینی خود این شیوه احسان را انتخاب کرده است. او می‌گوید: «پرداختن به کارهای عام‌المنفعه مانند اهدای خون، ایمان و اعتقاد انسان را قوی می‌کند.» «‌‌علیرضا کریمی» که از سر اتفاق گذرش به خیابان وصال شیرازی افتاده، اهدای خون را مفید نمی‌داند و بحث میان او و ستوده طولانی می‌شود. ستوده می‌گوید: «بسیاری از ما برای کم شدن غلظت خون و جلوگیری از افسردگی با روش‌های مختلف خون‌مان را پالایش می‌کنیم. در این روش‌ها امراض زیادی به انسان منتقل می‌شود و خون دفع‌شده برای درمان بیماران کاربردی هم ندارد، اما اهدای خون علاوه بر آنکه خطر ابتلای اهداکننده به بیماری‌هایی مانند سکته قلبی و سرطان‌های مختلف را کم می‌کند، جان بسیاری از بیماران مبتلا به تالاسمی، هموفیلی، لوسمی و پیوند عضو را نجات می‌دهد.» کریمی با صحبت‌های او موافق نیست و پالایش خون به روش‌های سنتی را ترجیح می‌دهد. او بر این باور است که برای جایگزین‌شدن خون اهدا شده زمان زیادی لازم است. 


هفت‌خوان 

گفت‌وگوی‌ ستوده و کریمی به درازا کشیده است. داغی هوا آزاردهنده است، اما بانوی ورزشکار هنوز با علاقه مشغول چانه‌زنی و متقاعدکردن کریمی است. سرانجام نگرانی ما برای سلامتی او که قرار است خون اهدا کند به گفت‌وگوی آنها پایان می‌دهد و به اتفاق وارد مرکز وصال می‌شویم. ستوده سابقه اهدای خون داشته و به دلیل اینکه مشخصات او در سیستم ثبت‌نام مرکز موجود است خیلی زود به قسمت تست هموگلوبین ارجاع می‌شود. این تست برای سنجش مقدار هموگلوبین خون اهداکننده انجام می‌شود و در صورت فاصله‌گرفتن سطح آن از حد مجاز به شخص هشدار داده می‌شود که در بدن او بیماری پنهانی وجود دارد که باید پیگیری شود. خانم ورزشکار این‌خوان را هم به سلامت پشت سر می‌گذارد و برای معاینه و مشاوره وارد مطب پزشک می‌شود. مشاوره و معاینه محرمانه و فردی از قوانین مرکز است و پزشک از ما می‌خواهد او و ستوده را تنها بگذاریم. 


لبخند رضایت

وقتی ستوده با برگه تأیید سلامت از مطب بیرون می‌آید برای ما توضیح می‌دهد: «پزشک با اندازه‌گیری نبض، وزن، فشارخون و بررسی سابقه بیماری‌ افراد اهداکننده اطمینان پیدا می‌کند اهدای خون برای سلامتی او زیانی ندارد و خون اهدایی سالم است.» ستوده برگه رضایت‌نامه مخصوص داوطلبان اهدا را امضا کرده، اما در هفت‌خوان آمادگی برای اهدای خون مرحله‌ای به نام «‌‌خودحذفی محرمانه» وجود دارد تا اگر اهداکننده به هر دلیلی از تصمیمش منصرف شد، فرصت انتخاب داشته باشد. بخش اهدای خون بانوان از آقایان مجزاست و پاکیزگی تخت و وسایل بخش جلب توجه می‌کند. تا زمانی که ستوده مرحله نهایی اهدای خون را بگذراند 10ـ15 دقیقه‌ای طول می‌کشد. وقتی از مرکز خارج می‌شویم صورت همیشه خندان بانوی ورزشکار شادتر و بانشاط‌تر از گذشته است و احساس رضایت او از قدم خیر و مفیدی که برداشته حال ما را هم خوش می‌کند.