هنر
عروسکهای بی‌نام و نشان تئاتر
آگاه نبودن از قابلیت‌های تئاتر عروسکی سبب مهجور‌ماندن این گونه نمایشی در استان شده است
آرش صالحی| قزوین- خبرنگار:
تئاتر عروسکی هنری است که در هر منطقه از آیین‌ها و سنت‌‌‌های آن بهره گرفته و بازتاب‌دهنده تمدن و اندیشه زنان، مردان و کودکانی است که در زادبوم‌‌‌های مختلف زندگی کرده‌اند؛ تا جایی که می‌‌‌‌توانیم بگوییم فرهنگ هر کشور یا دیاری در تئاتر عروسکی آن متجلی و متبلور شده است. متاسفانه این شاخه ارزنده از هنرهای نمایشی در دیار مینونشان مهجور واقع شده و کمتر شاهد اجراهای عروسکی در فضای فقیر تئاتر استان هستیم. با این حال معدود هنرمندانی در قزوین، چراغ این هنر باستانی را روشن نگه داشته‌اند و گاهی با روی صحنه بردن آثار فاخر خود مانع از فراموشی تئاتر عروسکی در سرزمین مینودری می‌‌‌‌شوند.
ضعف امکانات تئاتر عروسکی در کشور
یک کارشناس ارشد نمایش عروسکی ضمن بالا دانستن میزان استقبال از کارهای عروسکی در استان، به همشهری گفت: البته خلاقیت در تئاتر عروسکی بسیار مهم است، به‌طوری که یک کارگردان یا عروسک‌گردان متبحر مانند «زهرا صبری» می‌‌‌‌تواند فقط با استفاده از یک تکه پارچه و با تکیه بر فضاسازی تاثیرگذار، تماشاگر را برای یک ساعت پای نمایشی مانند «مکبث» نگه دارد.
در این رابطه مهم فضای رؤیاگونه و خیال انگیزی است که برای تماشاچی خلق می‌‌‌‌شود. «آذر متفکر» با اشاره به ضعف شدید امکانات تئاتر عروسکی در کشور، افزود: در حال حاضر نه‌تنها در قزوین امکاناتی مانند سالن و کارگاه ساخت عروسک نداریم، بلکه در تهران هم تنها تالار فردوسی به همت «بهروز غریب‌پور» به مرکز فعالیت‌‌‌های هنرمندان تئاتر عروسکی مبدل شده است که نمایش‌‌‌های مختلف عروسکی را به صحنه می‌‌‌‌برند.
وی با بیان این‌که ایده‌‌‌های زیادی برای ساخت نمایش‌‌‌های عروسکی داریم، اما پول و سالن نداریم، ادامه داد: در سال 1390 که برای اجرای اثرم به جشنواره بین‌المللی در شهر «اومسک» روسیه رفتم، متوجه شدم در این شهر کوچک که در مجاورت سیبری است و 5 ساعت با مسکو فاصله دارد، 80 مرکز مختلف تئاتر عروسکی وجود دارد.
عروسک‌ساز کاربلد نداریم
نماینده اتحادیه نمایشگران عروسکی در استان به نبود عروسک‌ساز‌‌‌های حرفه‌ای تئاتر در استان اشاره کرد و گفت: چند سال پیش عروسک‌سازی به نام «علی اعتصامی‌فر» داشتیم که از عروسک‌سازها و عروسک‌گردان‌‌‌های خوب کشور است، اما چون سازمان و متولیان فرهنگی استان از او حمایت نکردند، به پایتخت مهاجرت کرد.
وی با ذکر این‌که تحصیلکرده‌‌‌های کمی در حیطه تئاتر عروسکی قزوین داریم، افزود: البته در حال حاضر بانوی هنرمندی به اسم «لیلا کلیایی» داریم که در دوره‌‌‌های آموزشی ساخت عروسک شرکت کرده و ضمن ساختن عروسکهای خوب، نمایش‌‌‌های خوبی هم در دبستان، کودکستان و مدارس ابتدایی شهر قزوین روی صحنه می‌‌‌‌برد.
لزوم حمایت مالی از اجراهای عروسکی
این بازیگر تئاتر با ذکر این‌که نزدیک به 8 سال از افتتاح ششمین شعبه «مبارک یونیما» (اتحادیه نمایشگران عروسکی ) در قزوین می‌‌‌‌گذرد، گفت: طی سال‌‌‌های 90 تا 93 کارگاه‌‌‌هایی تخصصی مانند آشنایی با نمایش عروسکی، نمایشنامه‌نویسی عروسکی و تئاتر کاغذی برگزار کردیم و بسیاری از فعالان امروز تئاتر عروسکی استان، افرادی هستند که در آن کارگاه‌‌‌ها حضور فعال داشتند.
متفکر با ابراز دلسردی از حمایت نشدن هنرمندهای تئاتر عروسکی قزوین، افزود: طی سال‌‌‌های اخیر به علت کمبود بودجه اداره فرهنگ و ارشاد و انجمن هنرهای نمایشی استان موفق به برپایی کارگاه‌‌‌های تخصصی نشدیم، ولی بنا داریم که در تابستان جاری چند کارگاه مفید در حوزه نمایش عروسکی برای علاقه‌مندان برگزار کنیم.
وی با تاکید بر لزوم حمایت مالی مسئولان فرهنگی استان از اجرای نمایش‌‌‌های عروسکی، ادامه داد: در حال حاضر هر عروسک‌ساز حرفه‌ای برای ساخت یک عروسک، یک میلیون تومان از تهیه‌کننده نمایش طلب می‌‌‌‌کند که با توجه به زحمت بالای ساختن آن، رقم زیادی هم نیست. برای مثال نمایش فعلی من که 10 عروسک دارد، حداقل به 10 میلیون تومان بودجه، فقط برای ساخت عروسک احتیاج دارد.
نبود مرکز آموزش تئاتر عروسکی
دیگر کارشناس ارشد نمایش هم نبود مرکز آموزش تئاتر عروسکی در استان را از مشکلات این حوزه دانست و ادامه داد: با این‌که چند سالی است رشته تئاتر در مقطع کاردانی در دانشگاه علمی - کاربردی فرهنگ و هنر قزوین تدریس می‌‌‌‌شود، اما در این مقطع تنها 2 واحد به تئاتر عروسکی اختصاص یافته که اصلاً نمی‌تواند کافی باشد؛ چراکه تئاتر عروسکی یکی از گرایش‌‌‌های کارشناسی هنرهای نمایشی است که دانشجویان بعد از سال دوم، به مدت 2 سال دروس تخصصی و کارگاهی این رشته را می‌‌‌‌گذرانند.
«کیوان حبیبی» شناخت نداشتن مسئولان فرهنگی و هنری از تئاتر و به‌ویژه تئاتر عروسکی را علت اصلی مهاجرت تئاتری‌‌‌ها از قزوین دانست و گفت: چون بیشتر جشنواره‌‌‌ها و رویدادهای هنری از سوی دستگاه‌‌‌های دولتی برگزار می‌‌‌‌شود که مسئولان آن نگاه تخصصی به رشته‌‌‌های هنری مانند تئاتر ندارند، بنابراین از هنرمندان حمایت نمی‌شود؛ ضمن این‌که کارشناسان و مشاوران نهادهای فرهنگی هم مشاوره لازم را درباره نیازهای هنرمندان به مسئول نمی‌دهند.
وی افزود: خیلی از کسانی که در مسند نهادهای فرهنگی دولتی نشسته‌اند، نمی‌دانند که در حوزه نمایش، تئاتر صحنه‌ای، خیابانی یا عروسکی داریم یا این‌که تئاتر عروسکی به ژانرها یا گونه‌‌‌های مختلف تقسیم می‌‌‌‌شود و همین نبود اطلاع و آگاهی، سبب غفلت از هنر تئاتر در قزوین و مهاجرت هنرمندان برجسته ما به تهران شده است.
حبیبی با یادآوری ظرفیت بالای نمایش‌‌‌های عروسکی در زمینه فرهنگسازی، ادامه داد: تئاتر عروسکی محدود و منحصر به کودکان نیست و می‌‌‌‌توان از طریق آن عمیق‌ترین مشکلات اجتماعی را مطرح و به رشد فرهنگی مردم کمک کرد.
در همینه زمینه :
