حاج ملا علی کنی از پیشگامان وقف در ایران

حاج ملا علی کنی، فقیه و مجتهد بزرگ شیعه سال 1184 در روستای کن به دنیا آمد؛ مجتهدی که امروز علاوه بر تعلیمات و آموزه‌های دینی در دوره قاجار با موقوفات و فعالیت‌های عام‌المنفعه‌اش شناخته می‌شود، در جوانی برای ادامه تحصیل علوم دینی راهی نجف شد. او از محضر استادانی مانند شیخ محمدحسن نجفی معروف به صاحب جواهر، شیخ حسن کاشف‌الغطا، شیخ مشکور حولاوی نجفی و... استفاده کرد. حاج ملا علی پس از گذراندن دوران سخت تحصیل در حوزه علمیه نجف که در نهایت فقر و تنگدستی سپری شد با درجه علمی اجتهاد به تهران بازگشت. مشهور است این مجتهد شیعی پس از بازگشت به ایران و تألیف چند کتاب دینی که از قضا 2 جلد از کتاب‌هایش با فروش بسیار زیادی روبه‌رو شد سود زیادی به دست آورد.

می‌گویند حاج ملا علی با سود فروش کتاب‌ها قطعه زمینی در منطقه کن تهران خرید؛ زمینی که در اوج کم‌آبی و اوضاع کساد کشاورزی منطقه، او را به قناتی پرآب رساند. آن قنات پرآب موجب حاصلخیزی زمین‌های کشاورزی اطراف شده و حاجی هم با پول حاصل از آبیاری زمین‌های کشاورزی، املاک بسیاری در تهران خرید. زمین‌ها و املاکی که به تدریج توسط این فقیه و مجتهد بزرگ وقف امور خیریه شد. اما دامنه موقوفات این روحانی خیّر که بسیاری او را یکی از پیشگامان وقف در ایران می‌دانند بسیار زیاد است؛ موقوفه‌هایی در تهران، شمیرانات، ری، کرج و جاده خراسان که همگی با هدف ارتقای رفاه عمومی وقف شده است.

از میان این موقوفه‌ها می‌توان از چندین باب مغازه و تیمچه در بازار تهران و امامزاده زید (ع) نام برد که سود حاصل از اجاره‌بهای آن اموال وقف برگزاری مجالس روضه و اطعام سوگواران اباعبدالله‌الحسین(ع) شده است. روستای زمان‌آباد، اشرف‌آباد و کمال‌آباد همراه با قلعه و خانه‌های رعیتی و غیر‌رعیتی، انبار، باغ و... در منطقه بلوک غار ری، چند قطعه باغ در منطقه کن، قنات‌های زمان‌آباد و حاجی‌آباد در ری و چند جلد قرآن خطی از موقوفات حاج ملا علی کنی است که طبق وصیت آن عالم بزرگ برای رسیدگی به مستمندان و طبقات فرودست تهران قدیم وقف شده بود.