موسیقی
موسیقی الکترونیک در گام اول
همه‌‌چیز درباره نوعی از موسیقی که هنوز اما و اگرهای زیادی در ایران دارد
هلیا نصیری | روزنامه‌نگار:
موسیقی الکترونیک عمر کوتاهی در ایران دارد، اما در همین زمان نه‌چندان بلند با استقبال و اقبال خوبی از سوی جوانان مواجه شده و اهالی موسیقی هم به این نوع موسیقی پرداخته‌اند. اما برخی از فعالان موسیقی معتقدند که موسیقی الکترونیک در ایران به‌معنای واقعی الکترونیک نیست و آنچه این روز‌ها به‌عنوان موسیقی الکترونیک در جامعه رواج پیدا کرده و عده‌ای به آن می‌پردازند، شکل و شمایل دیگری از موسیقی است و نمی‌توان از آن تحت عنوان الکترونیک صرف نام برد.
بدون علم پیش می‌رویم
بابک ریاحی‌پور، نوازنده گیتار باس و موزیسین درباره جایگاه موسیقی الکترونیک در ایران به همشهری گفت: «اگر بخواهم وضعیت موسیقی الکترونیک و مشخصا پاپ الکترونیک را ارزیابی کنم باید بگویم وضعیت این حوزه شبیه همه زیاده‌روی‌های ماست؛ بدون علم کافی و صرفا به‌طور تجربی جلو رفته‌ایم. وقتی وضعیت موسیقی الکترونیک در ایران را با آنچه در دنیا رخ می‌دهد مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که ما به اندازه یک بازه زمانی 12ساله عقب هستیم و این عقب ماندن به‌خاطر کمبود آموزش در ایران است.» وی در ادامه گفت: «ما در اینجا موسیقی الکترونیک را تجربی امتحان می‌کنیم درحالی‌که خارج از ایران مثلا در رویال کالج لندن موسیقی الکترونیک تدریس می‌شود. متأسفانه در ایران امکان به اشتراک‌گذاری تجربه هم در این زمینه وجود ندارد، درحالی‌که در دنیا فستیوال‌هایی هست که هنرمندان این حوزه در آن تجربیاتشان را به اشتراک می‌گذارند.»
موسیقی ما درگیر فرهنگ فست‌فودی شده
ریاحی‌پور افزود: «تولید موسیقی الکترونیک ابزار پیچیده‌ای نمی‌خواهد، بلکه به فردی مستعد و باسلیقه نیازمند است. اگر آموزش و استعداد کنار هم قرار بگیرند بیشترین بازدهی را داریم. بیشترین مخاطب موسیقی پاپ الکترونیک که سنین ۱۵ تا ۲۳ سال دارند، هرقدر خوراک بهتری بگیرند، گوش و هوش‌شان بهتر تربیت می‌شود و فهم موسیقایی بهتری در آنها شکل می‌گیرد. اما متأسفانه موسیقی ما امروز درگیر فرهنگ فست‌فودی شده؛ یعنی کمتر به کیفیت بها می‌دهیم و بیشتر درگیر کمیت هستیم. به همین‌خاطر معتقدم همه‌‌چیز ازجمله موسیقی الکترونیک باید با سازوکاری درست تولید شود.»
چاره‌ای جز بهروز شدن نداریم
موزیسین دیگری که درباره وضعیت موسیقی الکترونیک در ایران اظهارنظر می‌کند و به این حوزه خوش‌بین است، رضا تاجبخش است. این آهنگساز و پیانیست به همشهری گفت: «در سال‌های گذشته موسیقی روز دنیا به سمت الکترونیک شدن پیش رفته و چاره‌ای هم جز این نیست که ما هم به این سمت پیش برویم. گرچه سلیقه شخصی من در موسیقی، موسیقی ارکسترال و آکوستیک است ولی در این سال‌ها شاهد بودم که برخی همکارانم در این عرصه چه رشد چشمگیری داشته‌اند. هنرمندانی چون سیروان خسروی، میلاد نیکزاد، اشکان آبرون، بهروز صفاریان، داریوش صالح‌پور و... برابر با هنرمندان دنیا کار می‌کنند و به مقتضای سنشان توانسته‌اند در این حوزه بدرخشند.»
محدودیت در یادگیری
با این اوصاف، موسیقی الکترونیک در ایران، دوران نسبتا مهجوری را می‌گذراند. از سویی مجرای انتشار و ترویج آن محدود است و از سوی دیگر مجال آموزش آن وجود ندارد. ایمان حبیبی‌شاد، متخصص موسیقی الکترونیک درباره ضعف‌های این حوزه به همشهری گفت: «در ایران متأسفانه در دانشگاه‌ها به موسیقی الکترونیک پرداخته نشده و هیچ کارگاهی هم برای این سبک از موسیقی برگزار نمی‌شود تا علاقه‌مندان بتوانند به‌صورت حرفه‌ای آن را آموزش ببینند. به‌طور مثال هرکس بخواهد پیانو یاد بگیرد، با باز کردن بخش آگهی‌های یک روزنامه می‌تواند صدها معلم پیانو پیدا کند ولی اگر کسی علاقه‌مند به موسیقی الکترونیک باشد هیچ راه یادگیری‌ای ندارد.»
وی ادامه داد: «زمانی که کارم را شروع کردم دسترسی به اینترنت هم سخت بود و یک نوجوان علاقه‌مند به سختی می‌توانست راه خودش را پیدا کند اما امروز با وجود اینترنت و سایت‌های آموزشی نسبتا راه آموزش برای علاقه‌مندان بازتر از گذشته است. ویدئوهای آموزشی فراوان است اما باز جای معلم را نمی‌گیرد. به همین دلیل تنظیم و ساخت موسیقی الکترونیک هم کمتر در ایران رواج دارد. آلبوم‌های پاپ و... بسیار رایج هستند اما موسیقی الکترونیک آنطور که انتظار می‌رود، نداریم و از دنیا بسیار عقب هستیم.» حبیبی شاد در پاسخ به این پرسش که در دنیا هم‌اکنون وضعیت موسیقی الکترونیک به چه صورت است و در یک نگاه مقایسه‌ای وضع را چطور می‌بینید، یادآور شد: «در دنیا کمپانی‌هایی هستند که دموهای موسیقی‌ها را گوش می‌دهند و کسانی را که به‌صورت آکادمیک یا شخصی به ساخت موسیقی رسیده‌اند حمایت می‌کنند؛ یعنی به‌صورت سی دی، صفحه یا دیجیتال آثارشان را منتشر می‌کنند و این فضایی برای کسانی که کار موسیقی الکترونیک می‌کنند ایجاد می‌کند.» او در پاسخ به این سؤال که اگر در ایران یک نفر بخواهد موسیقی الکترونیک را شروع کند چه راهی در پیش دارد؟ افزود: «چون جایی به‌صورت آکادمیک این موسیقی را آموزش نمی‌دهد، باید با کسانی که موسیقی الکترونیک کار می‌کنند ارتباط بگیرد و از آنها راه و چاه را بیاموزد و دوره‌های آنلاین بگذراند. سایت‌هایی هم هستند که به‌صورت مجانی ویدئوهای آموزشی می‌گذارند که این هم در دسترس علاقه‌مندان هست و با جست‌وجوی سرفصل‌هایی مثل سینتی سایزر، نحوه چیدن درام و... می‌توانند آموزش ببینند. گرچه بهتر است فضایی فراهم باشد تا به‌صورت آکادمیک در آموزشگاه‌های موسیقی و... این آموزش اتفاق بیفتد.»
به جرأت می‌توان گفت تعریفی که این موسیقی در ایران دارد، کاملا با معنای اصلی آنچه در جوامع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، متفاوت است و معنای مشابهی ندارد. موسیقی الکترونیک در ایران همچنان راه دشواری برای رسیدن به آنچه در جهان می‌گذرد در پیش دارد و باید دید چه گشایشی در این حوزه موسیقایی حاصل خواهد شد.
