گلایه صاحبنظران از بی‌توجهی به آثار تاریخی ری در یک نشست تخصصی
چشمه باستانی آینه دق شد
مهین قاسم‌خانی| خبرنگار:
منطقه 20
هوای سالن اجتماعات شهرداری منطقه20 خنک و مطبوع است. بساط پذیرایی مختصری آماده و همه چشم به راه مهمانانی هستند که قرار است در دومین نشست تخصصی گردشگری با عنوان «گردشگری در آینه ری» شرکت کنند. طبق معمول خبرنگاران، همه جایگاه‌هایی را که برای آنها تدارک دیده شده اشغال کرده‌اند، اما از مهمانان خبری نیست. جلسه قرار بود ساعت 8 صبح آغاز شود، اما عقربه‌ها ساعت 9را نشان می‌دهند و نشست هنوز شروع نشده است. کم‌کم مهمانان از راه می‌رسند. «حسن خلیل‌آبادی» رئیس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای اسلامی شهر تهران وقتی وارد سالن می‌شود مهمانان دیگر هم یکی پس از دیگری از راه می‌رسند؛ از شهرداران مناطق 12، 16و 18 گرفته تا معاونان اجتماعی مناطق 22گانه، «دلاور بزرگ‌نیا» مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران و فرماندار ری مهمان ویژه این نشست است. بعد از خوشامدگویی «سید احمد صفوی» شهردار منطقه20، سخنرانان هریک از جنبه‌های مختلف ظرفیت‌های گردشگری ری را مورد بررسی قرار می‌دهد.
تهران و شهرک‌های اقماری‌اش با وجود ترافیک، دود و آلودگی ظرفیت‌های بی‌شماری دارد که اغلب از نگاه شهروندان دور مانده است. «حسن خلیل‌آبادی» عضو شورای اسلامی شهر تهران که خود متولد شهرری است می‌گوید: «در شهرری به اندازه کافی ری‌شناس نداریم. حتی در تهران هم تعداد افرادی که تهران را خوب بشناسند و بتوانند به‌عنوان راهنمای گردشگری در خدمت این صنعت باشند زیاد نیست. بنابراین این نشست‌های تخصصی را با هدف آگاهی‌بخشی و ترویج صنعت گردشگری برگزار می‌کنیم.»
خلیل‌آبادی بر این باور است که توسعه صنعت گردشگری می‌تواند منابع درآمد ایمن را در اختیار کشور قرار دهد. او می‌گوید: «در شرایط اقتصادی فعلی و تحریم‌های نفتی می‌توان با توسعه صنعت گردشگری درآمدی بیش از صنعت نفت را عاید کشور کرد و این رؤیا نیست، بلکه در بسیاری از کشورها محقق شده است.» وی از بی‌توجهی به آثار تاریخی و باستانی ری و تخریب و آسیب رساندن به آنها گلایه می‌کند و می‌گوید: «وضعیت کنونی چشمه‌علی به آینه دق ما تبدیل شده است. توسعه خطوط مترو به قیمت خشک شدن این چشمه تمام شده که پذیرفتنی نیست. از سوی دیگر در شرایطی که کشورهای همجوار با استفاده از زباله و نخاله‌های ساختمانی تلاش می‌کنند کوه‌های مصنوعی ایجاد کنند، ما شاهد بلعیده شدن کوه تاریخی بی‌بی‌شهربانو توسط کارخانه سیمان تهران هستیم. در اثر فعالیت بی‌رویه این کارخانه حفره‌هایی به وسعت 10کیلومتر و عمق 50ـ 60 متر ایجاد شده، در حالی‌که این کوه تاریخی با داشتن بقعه بی‌بی شهربانو یکی از ظرفیت‌های گردشگری منطقه 20 است که همه ساله از گوشه و کنار دنیا برای زیارت به این بقعه می‌آیند.»
تهران مادرش را از یاد برده است
«احمد ابوحمزه» از معدود اهالی ری است که ری‌شناسی را پیشه خود کرده است. او می‌گوید: «تهران مادرش، ری، را از یاد برده است. شهری با تمدن 10هزار ساله که تمدن و تاریخش تنه به تنه شهرهایی چون بابل و نینوا می‌زند و در کتاب‌های آسمانی چون تورات، انجیل و اوستا از این شهر نام برده شده است.» ابوحمزه با یادآوری سفال‌های منقوش 8هزار ساله ری که در اطراف چشمه‌علی کشف شده و امروزه جزو گران‌ترین سفال‌های باستانی دنیاست، می‌گوید: «همه از خشک شدن چشمه 8 هزار ساله ری می‌گویند در حالی‌که این چشمه مربوط به دوره سوم زمین‌شناسی است و قدمتی 3میلیون ساله دارد.» وی از دیگر ویژگی منحصربه‌فرد ری یاد می‌کند و می‌افزاید: «ری از نظر تاریخی در بین شهرهای ایران موقعیت ویژه‌ای دارد. در هیچ یک از شهرهای ایران، ما آثار تاریخی دوره‌های مختلف را کنارهم و به فاصله چند قدمی از یکدیگر نمی‌بینیم، اما در شهرری این ویژگی به وضوح مشاهده می‌شود.
گردشگران با یک محله‌گردی کوتاه، می‌توانند از آثار دوره‌های پیش از تاریخ گرفته تا آثار مربوط به دوره هخامنشیان، ساسانیان، اشکانیان، سلجوقیان و... را کنار هم تماشا کنند.» ابوحمزه بسته پیشنهادی هم با خود به این نشست آورده که مهم‌ترین آن تعیین روز یا هفته ری در تقویم سالنمای کشور است. برگزاری آیین‌های بزرگداشت برای بزرگان پیشین و معاصر ری دومین پیشنهاد ابوحمزه است که مورد توجه حاضران قرار می‌گیرد. ایجاد منطقه گردشگری و تعیین حریم برای آثار تاریخی این شهر پیشنهاد دیگر این محقق و ری‌شناس است که در پایان می‌گوید: «ری این ظرفیت را دارد که به ثبت جهانی برسد، چراکه همه جاذبه‌های گردشگری مذهبی، طبیعی، تاریخی و... را کنار هم دارد و این ویژگی را در کمتر شهری می‌توان یافت.»
پایتخت فرهنگی جهان اسلام
«دلاور بزرگ‌نیا» مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران در این نشست تخصصی می‌گوید: «قصد داریم ری را سال 2019 به‌عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی کنیم که البته کار آسانی نخواهد بود. همچنین امیدواریم به‌زودی شاهد رونق گردشگری در ری و تهران باشیم.» وی اضافه می‌کند: «حوزه گردشگری، حوزه فرابخشی است و همه باید برای رونق این صنعت تلاش کنند.» عضو دیگر شورای اسلامی شهر تهران می‌گوید: «ری از نظر آثار باستانی موقعیت منحصربه‌فردی دارد، اما همه ظرفیت‌های گردشگری ری در آثار باستانی‌اش خلاصه نمی‌شود. تالاب عشق‌آباد همه ساله میزبان بیش از ۲۰۰ نوع پرنده مهاجر است و این یک ظرفیت گردشگری بی‌نظیر است.» «احمد مسجدجامعی» اضافه می‌کند: «متأسفانه اجرای طرح‌های توسعه‌ای به ری و نشانه‌های تاریخی آن آسیب زده است. خانه‌های تاریخی بسیاری در هیاهوی اجرای طرح‌های توسعه‌ای تخریب شدند و حتی تکیه نفرآباد با قدمت ۴۰۰ساله هم در نوبت تخریب بود که خوشبختانه جلو این کار گرفته شده است.» بعداز پایان نشست، مهمانان از برج طغرل، یکی از زیباترین بناهای به یادگار مانده از دوره سلجوقیان در قلب شهرری بازدید کردند.
