کارشناسان و مسئولان آموزش و پرورش در گفت‌وگو با همشهری از دردسرهای ثبت‌نام در مدارس می‌گویند
اسیران مدرسه خوب
فهیمه طباطبایی/ خبرنگار
زنگ آغاز ثبت‌نام مدارس که در تیرماه نواخته می‌شود، اغلب والدین دانش‌آموزان به این تکاپو می‌افتند که فرزندانشان را در بهترین مدرسه‌ای که می‌شناسند، ثبت نام کنند. بنابراین فهرست کوچکی از بهترین مدارس منطقه زندگی و مناطق اطراف تهیه می‌کنند و کمر همت می‌بندند تا تحت هر شرایطی فرزندشان را در مدرسه مطلوبشان ثبت نام کنند، آن هم بدون درنظر گرفتن قوانین و مقررات آموزش و پرورش. ماده 31آیین‌نامه اجرایی مدارس، به مدیران تصریح کرده که «ثبت‌نام دانش‌آموزانی که محل سکونت آنان به مدرسه نزدیک‌تر است، در اولویت خواهد بود و ثبت نام از دانش‌آموزانی که والدین آنها هر دو شاغل هستند در مدرسه نزدیک به محل کار پدر یا مادر بلامانع است.» این قانون در مورد همه مدارس دولتی کشور یکسان است و تنها مدارس خاص مانند مدارس شاهد، غیردولتی، نمونه دولتی و سمپاد از این اصل مستثنی هستند و اتفاقا همین مدارس هم خیلی از وقت‌ها باعث به‌وجود آمدن بحران ثبت نام می‌شوند.
از والدین اصرار و از مدیر مدرسه انکار
از مادر علی اصرار و از مدیر مدرسه «ن» انکار که امکان ثبت نام به هیچ عنوان وجود ندارد. مادر با عجز و التماس و چندین بار خواهش و تمنا به مدیر مدرسه می‌گوید که روحیه پسرش حساس بوده و ممکن است در مدرسه‌ای که برای او تعیین شده، اذیت شود و از مدیر انکار که ظرفیت کلاس‌های ششم پر شده و اصلا امکان ندارد که این دانش‌آموز را ثبت نام کند. « فقط و فقط دانش‌آموزان محدوده خودمان را ثبت نام می‌کنیم.» مدیر مدرسه این را با قاطعیت می‌گوید و مادر دانش‌آموز را به بیرون دفترش راهنمایی می‌کند. حکایت مادر علی، داستان پدر کیان و مادر امیررضا و پدربزرگ میلاد هم هست، آنها هم در این گرمای تیر آمده‌اند و اصرار دارند که فرزندانشان در این مدرسه که از مدارس خوشنام منطقه 13تهران است، ثبت نام شوند. آنها هم خارج از محدوده‌اند و مدیر دست رد به سینه‌شان می‌زند اما ناامید نشده‌اند و همه‌جور ترفندی را برای قانع کردن مدیر امتحان می‌کنند. پدربزرگ میلاد می‌گوید که رفته است آموزش و پرورش و توضیح داده بازنشسته سازمانی خاص است و این حق را دارد که نوه یتیم‌اش را در مدرسه مورد دلخواهش ثبت نام کند. « در نهایت با هزار تا آشنا و پارتی بازی به من نامه دادن اما حالا مدیر قبول نمی‌کنه، میگه ظرفیتم پره ولی من می‌دونم که نیست چون چند روز پیش همسایه ما که فرهنگی هست تونست اسم پسرش رو اینجا بنویسه.»
اصرار والدین برای چیست
مادر علی بیشتر از همه برای ثبت نام در این مدرسه اصرار دارد و این پنجمین بار است که برای ثبت‌نام مراجعه کرده و به در بسته برخورده. «مدرسه دولتی که برای ثبت‌نام علی معرفی کردن، می‌گن که مدرسه خوبی نیست و مدیریتش ضعیفه و نتونسته معلم‌های خوب رو جذب کنه، از طرفی بچه‌هایی که به این مدرسه میرن از لحاظ اخلاقی خیلی ضعیفن و خودم چندین بار در راه مدرسه دیدم که حرف‌های زشت و رکیک بهم می‌زنن، تازه مدرسه قدیمی و فرسوده اس و اصلا بهش نرسیدن، حالا شما بگین من حق ندارم پسرم رو اونجا ثبت نام نکنم؟»
نکاتی که مادر علی و برخی دیگر از والدین در هنگام ثبت نام به آن اشاره می‌کنند، دارای نکات مشترک و البته فراگیری است. « مدیریت ضعیف، کیفیت آموزشی پایین و کادر بی‌تجربه، کلاس‌ها و فضای غیراستاندارد و فرسوده، پایین بودن سطح فرهنگی دانش‌آموزان مدرسه و...» نکاتی است که والدین ناراضی همواره در مورد برخی مدارس دولتی می‌گویند و اصرار دارند که فرزندانشان در مدرسه بهتر دیگری ثبت نام شوند. پدر کیان اما به نکته دیگری اشاره می‌کند. او معتقد است که آموزش و پرورش در هر منطقه یک مدرسه خوب و با کیفیت دولتی را برای به‌اصطلاح از ما بهتران ایجاد می‌کنند. «شما یک روز برای ثبت نام به همین مدرسه بیایید، به شما می‌گویند جا ندارن ولی فرزند همکار خودشون از یک منطقه دیگه رو ثبت نام می‌کنن یا فلان مدیر مطرح با یک نامه و بدون هیچ‌گونه دردسری، فرزندش ثبت‌نام می‌شه؛ اگر پول خوب هم بدی باز امکان ثبت‌نام هست؛ پس این مدارس بهترین امکانات رو در بین مدرسه‌های دولتی دارن و این بی‌عدالتی آموزشی اگر نیست، پس چیست؟»
انکار مدیر مدرسه برای چیست
دردسرهای مدیر مدرسه «ن» با والدینی که به هیچ عنوان قانع نمی‌شوند، داستان جدیدی نیست؛ اتفاقی است که هر سال تابستان در بیش از نیمی از مدارس کشور رخ می‌دهد و این دور باطل سالیان درازی است که ادامه دارد و حالا همه مدیران آموزش و پرورش و اغلب والدین دانش‌آموزان با این مقوله آشنا هستند.
سجاد میرزا قلی، مدیر مدرسه «ن» که سابقه 17سال فعالیت در آموزش و پرورش را دارد، درباره علت و چرایی این اتفاق می‌گوید: «اصرار والدین به ثبت نام فرزندشان در مدرسه‌ای غیراز مدرسه تعیین شده از سوی آموزش و پرورش دلایل مختلفی دارد که مهم‌ترین آن به کیفیت بالاتر برخی مدارس دولتی نسبت به سایر مدارس برمی‌گردد، ما این را قبول داریم اما در همه موارد هم واقعا اینطور نیست، اصولا پدر و مادرها به تحقیقات فردی و غیرعلمی یا حرف‌های پراکنده این و آن از یک مدرسه اکتفا و خیلی زود نتیجه‌گیری می‌کنند و بعد هم اصرار برای ثبت نام در مدرسه مطلوبشان شروع می‌شود.»
این مدیر مدرسه توضیح می‌دهد که «اگر قرار باشد ما با تمام این درخواست‌ها موافقت کنیم دیگر ساماندهی دانش‌آموزان معنا ندارد و باید کلاس‌هایمان را با 40تا 50دانش‌آموز برگزار کنیم و جالب اینکه بعدا خود این والدین، شکایت ما را به آموزش و پرورش منطقه می‌برند، مسائل و مشکلاتی مثل تأمین فضای آموزشی، تأمین نیروی انسانی، تأمین فضای ورزشی، بالا نگه‌داشتن کیفیت آموزشی و.... هم که نیاز به توضیح نیست و قطعا تبدیل به بحران خواهد شد.»
مادر و پدرها می‌روند که با ترفندی دیگر برگردند برای ثبت نام در مدرسه. یکی دو تایشان می‌خواهند قولنامه خانه بیاورند و از آشنایی نامه بگیرند و بقیه هم می‌روند که شانس‌شان را در یک مدرسه دیگر امتحان کنند.
بهترین مدرسه کدام مدرسه است؟
اما کارشناسان و مسئولان آموزش و پرورش در این‌باره چه می‌گویند. قدرت‌الله گراوند، رئیس اداره ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات آموزش و پرورش شهر تهران با تأکید بر اینکه بهترین مدرسه برای دانش‌آموزان، مدرسه نزدیک به خانه است، گفت: کارشناسان آموزشی و تربیتی توصیه می‌کنند که مدرسه دانش‌آموز نزدیک به خانه باشد، به چند علت که مهم‌ترین آنها کاهش آسیب‌های اجتماعی، جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی دانش‌آموز و صرفه‌جویی در هزینه‌های رفت‌وآمد است؛ نکاتی که متأسفانه اغلب خانواده‌ها به آن کمتر توجه می‌کنند.
رئیس اداره ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات آموزش و پرورش شهر تهران اظهار داشت: قطعا تنوع بیش از حد مدارس یکی از دلایل بروز بحران ثبت نام در مدارس است. تقسیم بندی مدارس به نمونه دولتی، هیأت امنایی، غیردولتی، تیزهوشان و... باعث شده که خانواده‌ها حساسیت زیادی روی اسم و نوع مدارس پیدا کنند و دائم دنبال مدارس خاص باشند، بنابراین مدیران ارشد آموزش و پرورش باید تنوع مدارس را کاهش دهند تا این بحران به حداقل برسد.
او درباره اینکه چرا آموزش و پرورش اختیار ثبت‌نام در مدارس دولتی را از خانواده‌ها سلب کرده و برای آنها جبر محدوده جغرافیایی را درنظر گرفته، گفت: قطعا محدودیت‌هایی در آموزش و پرورش مناطق وجود دارد که مسئولان را مجبور به ساماندهی دانش‌آموزان با این روش کرده است؛ کمبود فضای آموزشی در شهرهای بزرگ مثل تهران یکی از این دلایل است. اگر قرار باشد که قانون محدوده جغرافیایی برداشته شود ما با هجوم خانواده‌ها روی تعدادی از مدارس مواجه هستیم و در کل ساماندهی و کنترل جمعیت دانش‌آموزی سخت خواهد شد.
هجوم ثبت نام در پایه هفتم مدارس نمونه دولتی در تابستان امسال یکی از نمونه‌هایی بود که گراوند به آن اشاره کرد و افزود: به محض اینکه به دستور وزیر وقت، آزمون مدارس نمونه دولتی در مقطع متوسطه دوم برداشته شد، هجوم خانواده‌ها برای ثبت نام در این مدارس بالا رفت و واقعا بحران‌زا شد.
